Chia nhóm hộ kinh doanh, căn cứ vào đâu?

Câu chuyện sôi nổi sau phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính tại nghị trường Quốc vừa qua chưa hạ nhiệt, ngành Thuế đã nhanh chóng có động thái tiếp theo: tổ chức hội nghị bàn giải pháp hỗ trợ người nộp thuế. Thông tin được đại diện Cục Thuế tiết lộ: từ năm 2026, ngành Thuế sẽ phân loại hộ kinh doanh theo bốn nhóm doanh thu để quản lý và ban hành chính sách phù hợp, trong đó:

Nhóm 1: Doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm - dưới ngưỡng phải chịu thuế.
Nhóm 2: Doanh thu từ 200 triệu đến 1 tỷ đồng/năm.
Nhóm 3: Trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng: 1-3 tỷ đồng/năm; trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ: 1-10 tỷ đồng/năm.
Nhóm 4: Doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm

Nhóm 3 và 4, do doanh thu cao, nên phải ghi chép, minh bạch sổ sách kế toán hơn.

Để luận giải cho lời kêu gọi minh bạch trong phân nhóm, hãy bắt đầu từ thực tế ở các quán tạp hóa - thứ hình ảnh quen thuộc trên từng góc phố Việt Nam. Thực tế, lãi ròng trên doanh thu mỗi món hàng luôn rất mỏng, bởi họ buộc phải bán đúng hoặc xấp xỉ giá niêm yết của nhà sản xuất và phải chịu áp lực cạnh tranh từ các cửa hàng bên cạnh.

Nhiều chủ hộ kinh doanh bán lẻ cho hay, lợi nhuận thực lĩnh sau khi trừ đi chi phí điện, nước, mặt bằng, người làm... rơi vào khoảng 7-10% doanh thu.

Nhiều người thắc mắc: “Lãi 7-8% doanh thu, tại sao không gửi tiền ngân hàng?”. Cốt lõi sự khác biệt là lãi trên doanh thu không phải lãi trên vốn.

Với 200 triệu góp vốn vào cửa hàng, xoay vòng liên tục, doanh thu có thể lên tới 1 tỷ đồng mỗi năm. Lãi thuần thực nhận (7-8% doanh thu) là 70-80 triệu đồng - nghĩa là so với số vốn 200 triệu, đây là tỷ lệ lợi nhuận mà không ngân hàng nào trả được cho khoản tiết kiệm của bạn.

Nhờ vậy, biết bao người đã bám trụ được với nghề kinh doanh nhỏ, thứ lựa chọn duy nhất của không ít gia đình bởi họ không thể tiếp cận vốn lớn.

Khi đặt ra các ngưỡng doanh thu để chia nhóm, đặc biệt với nhóm 2: 200 triệu đến 1 tỷ đồng/năm đồng nghĩa rằng mỗi năm, chủ cửa hàng (theo tỷ suất lãi 7-10%) chỉ thực thu 70 - 100 triệu đồng.

Đó là "lấy công làm lãi" theo đúng nghĩa đen. Trong bối cảnh như vậy, bất kỳ động thái siết thuế hay thêm thủ tục nào đều cần suy nghĩ thấu đáo.

Tại phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính mới diễn ra, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã nhấn mạnh: "Với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chúng ta nên cân nhắc duy trì hình thức thu thuế khoán để đảm bảo an sinh xã hội".

Đó là một quan điểm đáng suy ngẫm, bởi hộ kinh doanh đã tạo sinh kế cho 3,6 triệu người lao động, họ đáng được cổ vũ và tạo điều kiện.

Điều tiên quyết để các quy định mới thực sự đi vào đời sống và nhận được đồng thuận, cơ quan chức năng phải công khai dữ liệu và cách tính toán - lý do chọn các mốc doanh thu, dựa trên ngành nghề, tỷ lệ chi phí, tỉ suất lợi nhuận…

Người dân e ngại không phải ở những con số mà ở lý do giải thích cho con số đó - các cấp quản lý phải làm được điều này mới tạo được niềm tin để khi hộ kinh doanh thực hiện nghĩa vụ thuế họ “tâm phục khẩu phục”. Quan trọng hơn, ngành Thuế cần gửi đi thông điệp rõ ràng: dù đánh thuế tại ngưỡng doanh thu nào, cũng phải đảm bảo người kinh doanh còn một phần lãi hợp lý, để họ yên tâm làm ăn, tiếp tục đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội.

Minh Thư