CEO lương hưu cao nhất Việt Nam nêu 3 hạn chế của sinh viên

Tại "Ngày hội kết nối ĐH - doanh nghiệp - địa phương" do ĐHQG TP HCM tổ chức chiều 22-2, ông Phạm Phú Ngọc Trai, Sáng lập và Chủ tịch GIBC, cho biết Việt Nam có hơn 2 triệu sinh viên theo học ĐH. Trong số hàng trăm nghìn sinh viên tốt nghiệp mỗi năm, chỉ khoảng 60% tìm được việc làm đúng chuyên ngành. Con số này phản ánh sự chưa cân đối giữa chương trình đào tạo ĐH và nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong tuyển dụng nhân sự có kỹ năng phù hợp.

Ba hạn chế của sinh viên

Ông Phạm Phú Ngọc Trai cho rằng chất lượng đầu vào của sinh viên Việt Nam được đánh giá khá tốt, nhưng đầu ra vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở 3 khía cạnh quan trọng là kỹ năng mềm, khả năng thích nghi và năng lực ứng dụng thực tiễn.

Sự chênh lệch này đẩy doanh nghiệp vào thế khó khiến họ phải dành nguồn lực đáng kể để đào tạo lại nhân sự mới, làm tăng chi phí và kéo dài thời gian hòa nhập.

Ông Phạm Phú Ngọc Trai nói về quan hệ trường ĐH - doanh nghiệp hiện nay

Các doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay sử dụng 3 nguồn nhân lực chính gồm tuyển dụng từ thị trường tự do, đào tạo nội bộ, tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp. Tuy nhiên, mỗi nguồn có những đặc điểm và thách thức riêng.

Tuyển dụng từ thị trường lao động tự do, doanh nghiệp phải cạnh tranh gay gắt để thu hút và giữ chân nhân tài, đồng thời đối mặt với chi phí tuyển dụng và đào tạo ngày càng cao. Đào tạo nội bộ tuy được đánh giá là tiềm năng nhưng chưa được khai thác tối ưu, cách tiếp cận này vẫn gặp nhiều hạn chế do thiếu hợp tác hiệu quả với các trường ĐH.

Mỗi năm, hàng trăm nghìn sinh viên tốt nghiệp gia nhập thị trường lao động, nhưng phần lớn vẫn chưa đáp ứng ngay được yêu cầu của doanh nghiệp bởi sinh viên nắm vững lý thuyết nhưng thiếu kinh nghiệm thực tế, tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp và khả năng làm việc nhóm. Tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp là cơ hội nhưng cần đào tạo thêm.

Các tập đoàn đa quốc gia đã triển khai thành công mô hình quản trị viên tập sự trong nhiều thập kỷ tại Việt Nam và các nước ở quốc gia khác. Đây là hướng đi hiệu quả để phát triển đội ngũ lãnh đạo trẻ ngay từ khi sinh viên vừa tốt nghiệp.

Cần chính sách đột phá

Sự thiếu kết nối giữa đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn đang tạo ra khoảng cách lớn giữa ĐH - doanh nghiệp và thị trường lao động. Theo ông Phạm Phú Ngọc Trai, để giải quyết vấn đề này, cần xây dựng một hệ sinh thái hợp tác thực chất - nơi doanh nghiệp, ĐH và nhà nước phối hợp chặt chẽ để đồng sáng tạo, chuyển giao công nghệ và phát triển nhân lực chất lượng cao.

Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý thông thoáng, khuyến khích các mô hình hợp tác công - tư trong nghiên cứu, đào tạo và chuyển giao công nghệ. Cụ thể,cải cách chính sách thuế và tài chính theo hướng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho các công ty đầu tư vào nghiên cứu và phát triển hoặc tài trợ nghiên cứu tại ĐH. Quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo, tập trung vào các lĩnh vực công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, sản xuất thông minh.

Xây dựng các chương trình đặt hàng nghiên cứu ứng dụng, gắn chặt nhu cầu thực tế của doanh nghiệp với định hướng nghiên cứu tại ĐH. Hình thành các trung tâm nghiên cứu hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và trường ĐH, giúp đẩy nhanh quá trình thương mại hóa công nghệ.

Các trường ĐH cần được trao quyền tự chủ cao hơn, từ đó chuyển đổi mô hình đào tạo theo hướng thực hành, bám sát nhu cầu doanh nghiệp. Gắn chương trình đào tạo với thực tế doanh nghiệp, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nhà trường; tăng cường chuyển giao công nghệ và hợp tác với doanh nghiệp.

Với doanh nghiệp, không chỉ là người sử dụng lao động mà còn phải đóng vai trò nhà đầu tư chiến lược vào nguồn nhân lực và công nghệ. Phải hợp tác chặt chẽ với ĐH trong đào tạo nhân lực; tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

HUY LÂN