Chăm lo sức khỏe tinh thần vì một thế hệ khỏe mạnh, trí tuệ, nhân văn và hạnh phúc

Những lo ngại của cử tri là hoàn toàn chính đáng bởi sức khỏe tinh thần không phải là vấn đề cá nhân mà còn có tác động sâu sắc đến toàn xã hội, liên quan trực tiếp đến chất lượng nguồn nhân lực.

Trong thời gian dài vừa qua, công tác chăm sóc sức khỏe ở nước ta chủ yếu tập trung vào thể chất: phòng bệnh, chữa bệnh, kiểm soát dịch tễ. Sức khỏe tinh thần - phần “ẩn” nhưng có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi, năng suất, sáng tạo và chất lượng sống - vẫn chưa được chú trọng tương xứng. Áp lực công việc, học tập, mạng xã hội, cạnh tranh trong đời sống đô thị, sinh hoạt, lối sống thiếu lành mạnh, khoa học... đang tạo ra một “làn sóng âm thầm” khiến tỷ lệ rối loạn lo âu, trầm cảm, mất ngủ, stress nghề nghiệp… tăng nhanh, nhất là trong nhóm thanh niên, thiếu niên và người lao động trẻ.

Nhận diện mối nguy này, Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân đã đặt sức khỏe tinh thần ngang hàng với sức khỏe thể chất, coi đây là một thành tố cấu thành sức khỏe toàn diện của con người Việt Nam.

Nghị quyết chỉ rõ, "người dân là chủ thể trung tâm, được ưu tiên cao nhất trong xây dựng, thực hiện các chính sách tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, số năm sống khỏe để phát triển toàn diện;... Đề cao ý thức phòng bệnh, lối sống lành mạnh, xây dựng văn hóa sức khỏe trong nhân dân". Nghị quyết cũng yêu cầu chú trọng chăm sóc sức khỏe tâm thần, tạo môi trường sống, làm việc, học tập cân bằng, giảm căng thẳng, áp lực. Đây là bước tiến quan trọng, thể hiện tầm nhìn nhân văn và khoa học của Đảng trong chiến lược phát triển con người toàn diện.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân được gửi đến Kỳ họp thứ Mười cần nhấn mạnh hơn nữa về sự cần thiết quan tâm vấn đề sức khỏe tinh thần để đưa ra những giải pháp căn cơ giảm thiểu tình trạng đột tử, đột quỵ và trầm cảm ở người trẻ. Đây chắc chắn cũng là mong muốn và kỳ vọng của cử tri và nhân dân khi gửi kiến nghị đến Quốc hội.

Các chuyên gia cho rằng, phòng ngừa sớm, can thiệp sớm phải trở thành nguyên tắc trung tâm của chính sách y tế và xã hội. Đó là xây dựng môi trường làm việc và học tập lành mạnh, giảm áp lực quá tải; đẩy mạnh tư vấn tâm lý học đường, đưa các chương trình giáo dục về sức khỏe tinh thần, kỹ năng quản lý căng thẳng, dinh dưỡng học đường và lợi ích của vận động thể chất vào chương trình giảng dạy chính khóa một cách bài bản, bắt đầu từ các cấp học sớm. Nghiên cứu xây dựng và kiện toàn hệ thống phòng tư vấn tâm lý học đường ở các cấp học, bảo đảm tính chuyên nghiệp, bảo mật và thân thiện.

Nâng cao năng lực cho y tế tuyến xã, phường trong việc sàng lọc, phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ đột quỵ (cao huyết áp, rối loạn mỡ máu...) và các dấu hiệu ban đầu của rối loạn tâm lý ở người trẻ. Nghiên cứu mở rộng phạm vi chi trả của Bảo hiểm y tế cho các dịch vụ tư vấn và điều trị tâm lý, giảm bớt rào cản tài chính cho người dân.

Và đặc biệt, cần kiến tạo một môi trường xã hội lành mạnh, giảm tải áp lực, thúc đẩy lối sống tích cực. Ngành giáo dục cần tiếp tục nghiên cứu các giải pháp giảm áp lực thi cử, khắc phục "bệnh thành tích". Doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa làm việc cân bằng, tôn trọng sức khỏe và thời gian cá nhân của người lao động.

Nhà nước đầu tư, quy hoạch và xây dựng thêm nhiều không gian công cộng an toàn, miễn phí cho hoạt động thể chất như công viên, sân chơi, đường đi bộ; kiểm soát chặt chẽ việc quảng cáo, kinh doanh rượu bia, thuốc lá và thực phẩm không lành mạnh.

Truyền thông cần đi đầu trong xóa bỏ định kiến về bệnh tâm thần, khuyến khích người dân chủ động tìm kiếm hỗ trợ khi gặp vấn đề về cảm xúc, stress hay lo âu, làm cho xã hội hiểu rằng trầm cảm cũng là một căn bệnh cần được chữa trị như tiểu đường hay cao huyết áp, và đột quỵ không còn là "bệnh của người già".

Phát triển bền vững không thể tách rời việc chăm lo cho con người khỏe mạnh cả về thể chất và tinh thần. Khi Đảng, Nhà nước đã xác định “sức khỏe là vốn quý nhất của con người, là nền tảng quan trọng nhất cho hạnh phúc của mọi người, cho sự tồn vong của dân tộc và sự phát triển thịnh vượng, bền vững của đất nước”, thì chăm sóc sức khỏe tinh thần không còn là việc riêng của ngành y tế mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội - từ hệ thống giáo dục, lao động, truyền thông, đến từng gia đình.

Từ ý kiến của cử tri, nhân dân chuyển hóa thành những giải pháp căn cơ, toàn diện để nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần của người dân là trách nhiệm của Chính phủ, Quốc hội. Đây cũng là "khoản đầu tư" xứng đáng để xây dựng một thế hệ Việt Nam mới - khỏe mạnh, trí tuệ, nhân văn và hạnh phúc.

Nguyễn Bình