Giải đáp về nâng tuổi nghỉ hưu, tăng lương tối thiểu vùng

Cử tri tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị Chính phủ xem xét, rà soát và điều chỉnh các chính sách liên quan đến tiền lương tối thiểu, bảo hiểm xã hội và tuổi nghỉ hưu, bảo đảm phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và quyền lợi của người lao động.

Trả lời cử tri, Bộ Nội vụ cho biết nội dung này đã được Trung ương thảo luận, thông qua trong Nghị quyết số 28 năm 2018 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội.

Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ban hành Bộ luật Lao động năm 2019, quy định rõ lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu theo hướng tiệm cận, không tăng đột ngột.

Cụ thể, tuổi nghỉ hưu của lao động nam sẽ tăng dần mỗi năm 3 tháng cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028; lao động nữ tăng 4 tháng mỗi năm, đạt 60 tuổi vào năm 2035. Quy định này tiếp tục được Luật Bảo hiểm xã hội 2024 kế thừa, bảo đảm sự thống nhất giữa hai bộ luật.

Ảnh: Thạch Thảo

Đáng chú ý, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 cũng mở rộng quyền lợi cho người lao động khi giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Chính sách này tạo cơ hội cho nhiều người có thể được nhận lương hưu, đặc biệt là nhóm lao động lớn tuổi, làm việc khu vực phi chính thức.

Về lương tối thiểu vùng, Bộ Nội vụ đang chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng, dự kiến trình Chính phủ trong tháng 10.

Theo phương án của Hội đồng tiền lương quốc gia, mức lương tối thiểu năm 2026 sẽ tăng bình quân 7,2%, áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Giải thích về việc xác định mức lương tối thiểu, Bộ Nội vụ khẳng định đây là mức thấp nhất mà người sử dụng lao động phải trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện bình thường, nhằm bảo đảm mức sống tối thiểu cho người lao động và gia đình họ.

Việc điều chỉnh lương tối thiểu được căn cứ trên diễn biến kinh tế - xã hội, năng suất lao động và mức sống thực tế, đồng thời tiếp thu khuyến nghị của Hội đồng tiền lương quốc gia để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người lao động và doanh nghiệp.

Với mức tăng dự kiến 7,2% từ năm 2026, lương tối thiểu sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thu nhập của người lao động, tạo động lực phục hồi sản xuất – kinh doanh, đồng thời định hướng cải cách chính sách tiền lương tổng thể mà Chính phủ đang triển khai.

Cần xác định lại đúng bản chất của lương tối thiểu

Theo một chuyên gia lao động tiền lương, về lâu dài cần xác định lại đúng bản chất của lương tối thiểu. Đó phải là mức bảo đảm được cuộc sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ tại từng khu vực.

Việc điều chỉnh lương tối thiểu không thể làm theo cách “cào bằng” hay cảm tính mà cần dựa trên cơ sở khảo sát thực tế, tính đúng, tính đủ các khoản chi phí thiết yếu như tiền thuê nhà, điện, nước, học phí, y tế, đi lại...

Chính sách tăng lương tối thiểu chỉ có ý nghĩa khi đi kèm với các biện pháp kiểm soát giá cả. Bởi nếu thu nhập tăng nhưng giá xăng, điện, thực phẩm… cũng leo thang, hoặc thậm chí “vượt mặt” mức tăng lương thì người lao động vẫn không thể cải thiện đời sống. Việc giữ vững giá trị thực của đồng lương cần được xem là nhiệm vụ song hành với điều chỉnh chính sách tiền lương.

Đồng thời, để tăng lương tối thiểu một cách bền vững, vị chuyên gia này cho rằng phải gắn với việc cải thiện năng suất lao động.

Do vậy, doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ, đổi mới quy trình sản xuất, đồng thời hỗ trợ người lao động nâng cao tay nghề, thích ứng với quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Khi năng suất tăng, thu nhập có thể cải thiện thực chất, lương tối thiểu khi đó mới có ý nghĩa bảo đảm cuộc sống theo hướng bền vững.

Ngoài ra, về mặt chính sách, Nhà nước cần có các giải pháp giảm áp lực chi phí cho người lao động thông qua việc phát triển nhà ở xã hội, nhà trọ giá rẻ cho công nhân; mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ công thiết yếu như y tế, giáo dục, trường học gần khu công nghiệp.

Đây là những “đòn bẩy” quan trọng giúp người lao động ổn định cuộc sống, tạo điều kiện gắn bó lâu dài với doanh nghiệp và thị trường lao động.

Vũ Điệp