'Chân dung cô Phương' - Bức họa nhìn sâu vào tâm tưởng
Có những tác phẩm hội họa không có màu sắc rực rỡ, không cả nét vẽ sắc nét nhưng chỉ mới thoạt nhìn đã gây cho người thưởng lãm cảm tình, một cảm giác nhẹ nhõm, tĩnh tại. Đó là cảm xúc của công chúng khi ngắm bức họa mang tên 'Portrait of Mademoiselle Phuong' (Chân dung cô Phương) của danh họa Mai Trung Thứ.
So với những tác phẩm khác của họa sĩ người gốc Hải Phòng, bức "Chân dung cô Phương" có đường nét nguyên sơ hơn, chưa dụng công vào khắc họa sự sắc sảo và cảm xúc sinh động trên gương mặt phụ nữ như các bức tranh sau này.
Không ngạc nhiên khi đây là sáng tác thời kỳ đầu khi Mai Trung Thứ mới cầm cọ. Dưới bức vẽ ghi rõ ràng tên họa sĩ in hoa và năm sáng tác, năm 1930. Lúc bấy giờ, ông sắp hoặc mới tốt nghiệp khóa đầu tiên của Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, được đánh giá "là người vẽ đẹp nhất khóa".
Bức họa sau đó được trưng bày tại triển lãm Quốc tế Thuộc địa tại Paris từ ngày 6/5 đến 15/11/1931, được một phụ nữ người Pháp gốc Việt mua và đưa vào bộ sưu tập của vợ chồng bà.
Có thể nói "Chân dung cô Phương" mở đầu cho sở thích cũng là sở trường vẽ phụ nữ Việt trong tà áo dài truyền thống dẫu hầu hết cuộc đời ông sống và hoạt động nghệ thuật tại Pháp.
Khác với những bức họa về sau, chủ yếu được họa sĩ vẽ theo tưởng tượng, hồi tưởng, bức "Chân dung cô Phương" được ông vẽ về một nhân vật có thật - cô Phương, người phụ nữ Hà Nội, cũng là người lưu lại nhiều kỷ niệm trong đời sống tình cảm, một góc tâm hồn của Mai Trung Thứ.
"Chân dung cô Phương" không chỉ là một bức vẽ chân dung một người phụ nữ thông thường. Có thể nói, những nét nhẹ nhàng, duyên dáng, đoan trang trên mái tóc, gương mặt, dáng ngồi, phục sức của cô Phương cho thấy đây là người được họa sĩ vô cùng mến trọng.
Tác phẩm “Chân dung cô Phương” của họa sĩ Mai Trung Thứ
Nhân vật chỉ mặc một tà áo dài xanh nhạt, đeo chiếc kiềng vàng, chiếc vòng ngọc và đôi guốc màu huyết dụ với chiều cao vừa phải, dáng ngồi thoải mái trên chiếc đôn gỗ mộc mạc. Gương mặt thanh tú, nhưng có thể đoán cô không còn quá trẻ.
Đôi mắt cô Phương nhuốm vẻ trầm tư như đang nghĩ ngợi điều gì. Bức tranh giống như một khoảnh khắc soi chiếu, nhìn sâu vào tâm tưởng, vào sự tĩnh tại hơn là khắc họa tâm trạng.
Sự nghiệp của họa sĩ Mai Trung Thứ gắn liền với những bức tranh lụa. "Chân dung cô Phương" là bức vẽ sơn dầu hiếm hoi và hiện là bức vẽ đắt giá nhất của ông.
Bức tranh từng xuất hiện trong phim "Mùi đu đủ xanh" (1993) của đạo diễn Trần Anh Hùng mô phỏng nhân vật chính trong tác phẩm điện ảnh nên thơ, đề cao vẻ đẹp và hình ảnh, giá trị của phụ nữ trong xã hội.
Sinh thời, họa sĩ Mai Trung Thứ luôn tự tay làm khung cho các bức vẽ của ông. Phần khung màu vàng nhạt mộc mạc rất tiệp với sắc màu pastel chủ đạo của bức "Chân dung cô Phương".
