Chất lượng - Niềm tin - Sự tử tế

Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa không phải để “nằm trong tủ hồ sơ”, mà để “sống giữa đời thường” - trong mâm cơm của mỗi gia đình, trong uy tín của doanh nghiệp và trong trách nhiệm của chính quyền. Khi được truyền tải bằng những câu chuyện gắn với đời sống, luật trở nên dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo, để trở thành “người bạn đồng hành” chứ không phải gánh nặng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành tại phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ngày 10/3/2025. Ảnh: Lâm Hiển

Câu chuyện mở đầu

Ở quê, mỗi khi đi chợ, bà con hay nhắc nhau: “Mua cá thì phải coi mang, mua gạo thì phải coi hạt, mua thuốc thì phải coi nhãn”. Ấy vậy mà không ít lần, người tiêu dùng vẫn bị “qua mặt”: mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.

Người bán hàng chân chính thì thở dài: “Làm ăn tử tế sao khó quá, hàng dỏm rẻ hơn, lấn át hết!”.

Cán bộ quản lý thị trường thì băn khoăn: “Làm sao giữ cho chợ quê, siêu thị, cả thị trường xuất khẩu luôn sạch, minh bạch?”.

Câu chuyện chất lượng sản phẩm, hàng hóa không chỉ nằm trong trang luật. Nó hiện diện trên mâm cơm gia đình, trong giỏ hàng của bà nội trợ, trong uy tín của doanh nghiệp, trong trách nhiệm của chính quyền.

Cách làm truyền thống:

“

Sao chụp, đọc luật”

Nhiều năm qua, việc phổ biến pháp luật thường được làm theo lối quen: sao chép điều khoản, đọc nguyên văn cho cán bộ công chức, doanh nghiệp, người dân nghe. Kết quả ra sao? Người nghe gật gù nhưng… không hiểu mấy. Tiểu thương thấy còn xa cách, doanh nghiệp thấy khó tiếp cận, người dân thì ít hứng thú. Luật vì thế chưa thật sự trở thành “người bạn đồng hành” với họ.

Kiểm tra sản phẩm hàng hóa. Ảnh minh họa. Nguồn: baochinhphu.vn

Người tiêu dùng quét mã QR truy xuất nguồn gốc thực phẩm. Ảnh minh họa. Nguồn: baochinhphu.vn

Cách tiếp cận mới:

“

Kể chuyện, gắn đời sống”

Thay vì đọc khô khan, hãy kể chuyện. Chuyện một lô hàng nông sản bị trả về vì dư lượng hóa chất vượt chuẩn. Chuyện mâm cơm có món ngon từ sản phẩm đạt chuẩn, an toàn. Chuyện một doanh nghiệp giữ được uy tín nhờ chủ động thu hồi hàng lỗi. Khi gắn luật với những tình huống đời thường, với nỗi lo và niềm vui của từng con người, luật trở nên dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo. Luật “nói” điều gì, chứ không phải luật viết điều gì. Luật không còn là tập giấy dày cộp, mà là “người bạn” bảo vệ sức khỏe, niềm tin, và cả thương hiệu quốc gia.

Luật dưới nhiều lăng kính

Với doanh nghiệp, niềm tin của khách hàng là vốn quý nhất. Công bố tiêu chuẩn, ghi nhãn minh bạch, chịu trách nhiệm đến cùng không phải là gánh nặng, mà là “tấm giấy thông hành” để đi xa. Doanh nghiệp tử tế thì luật chính là lá chắn, không phải sợi dây trói, mà trở thành thương hiệu của doanh nghiệp.

Lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra điều kiện bảo quản hàng hóa tại một cửa hàng sản phẩm cho mẹ và bé. Nguồn: baodautu.vn

Chính quyền là “người gác cổng”. Nhưng gác cổng không chỉ để bắt phạt, mà còn để hướng dẫn, đồng hành. Cán bộ thị trường đi kiểm tra chợ, không chỉ tìm hàng giả, mà còn chỉ cho bà con cách ghi nhãn đúng, cách giữ hóa đơn. Khi cán bộ nói giản dị, gần gũi, luật sẽ đi vào lòng dân.

Người tiêu dùng không chỉ là “khách mua hàng”, mà còn là người giám sát xã hội. Mỗi lần chọn sản phẩm rõ nhãn mác, có nguồn gốc, là đang góp phần đẩy hàng kém chất lượng ra khỏi thị trường. Người tiêu dùng có “5 siêu năng lực”: quyền được an toàn, quyền được thông tin, quyền được khiếu nại, quyền được bồi thường, và quyền được tham gia giám sát.

Tăng cường tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn thực hiện pháp luật về hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ. Nguồn: baodautu.vn

Báo chí, truyền thông là “người gác cổng dư luận”. Một tin cảnh báo kịp thời có thể cứu hàng ngàn người khỏi nguy cơ. Nhưng báo chí không chỉ đưa tin xấu. Báo chí còn có trách nhiệm tôn vinh doanh nghiệp tử tế, lan tỏa mô hình sản xuất sạch, tạo niềm tin cho người dân, khích lệ cạnh tranh công bằng.

Với sức mạnh của trí tuệ nhân tạo, một văn bản luật sẽ có thể tóm tắt thành những phiên bản khác nhau, cho những đối tượng khác nhau. Khi ấy ai cũng thấy mình có một phần trong văn bản luật.

Luật không chỉ cho hôm nay mà còn mở đường vào tương lai

Nghị quyết 66- NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, đã ghi rõ: “Tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội. Đa dạng hóa phương thức truyền thông chính sách, phổ biến, giáo dục pháp luật…“. Và, “Chú trọng công tác giải thích pháp luật và hướng dẫn áp dụng pháp luật để bảo đảm sức sống của văn bản quy phạm pháp luật”.

Các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ngày 18/6/2025. Ảnh: Phạm Thắng

Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa không phải để “nằm trong tủ hồ sơ”, mà để “sống giữa đời thường”. Khi ấy, doanh nghiệp biết giữ chất lượng như giữ chữ tín. Khi ấy, chính quyền có nhiệm vụ gác cổng vừa nghiêm minh, vừa gần gũi. Khi ấy, người tiêu dùng tỉnh táo, biết quyền và dám dùng quyền. Khi ấy, báo chí và truyền thông giữ vai trò công minh, soi sáng, kể chuyện, lan tỏa niềm tin.

Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, suy cho cùng không chỉ để quản lý, mà kiến tạo xã hội cùng chung tay, để hàng hóa Việt Nam mới không chỉ “ra chợ”, “ra siêu thị”, mà còn ra thế giới bằng chất lượng và sự tử tế. Nếu xem một dự án luật là một sản phẩm của thể chế, thì không chỉ tạo ra “sản phẩm luật” chất lượng, mà còn đưa được luật chạm vào cuộc sống, một cách đầy sức sống.

Khi những doanh nghiệp kinh doanh đúng luật, không chỉ vì “nỗi sợ”, mà còn vì niềm tin và sự tử tế, tương lai sẽ có hàng trăm ngàn doanh nghiệp khởi nghiệp sẽ tiếp bước con đường thành công bằng sự tử tế. Đất nước sẽ bước vào kỷ nguyên mới bằng sức mạnh của cộng đồng doanh nghiệp tử tế, xã hội tử tế.

Quang cảnh phiên họp thẩm tra sơ bộ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ngày 06/03/2025. Ảnh: Thanh Chi

Con đường đưa luật vào cuộc sống, bắt đầu từ những văn bản quy phạm pháp luật: nghị định thi hành, thông tư hướng dẫn, rồi còn những nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch hành động từ trung ương đến cấp địa phương. Tất cả đều cần đến cách truyền thông đa phương tiện trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số.

Con đường đưa Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa vào cuộc sống cũng có thể là dẫn chiếu cho nhiều luật, văn bản quy phạm pháp luật khác. Và, có thể cả những nghị quyết, chương trình hành động khác không chỉ ở cấp trung ương mà cả cấp độ địa phương. Xây dựng tốt con đường đưa pháp luật vào cuộc sống là câu trả lời cho câu hỏi bấy lâu nay: “Vì sao pháp luật có rồi, nhưng khâu tổ chức thực thi yếu kém, còn nhiều bất cập?”.

Lê Minh Hoan