Chất vấn Bộ trưởng GD-ĐT về bạo lực học đường, học thêm và dạy thêm tràn lan

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 15, sáng 20.6, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn của đại biểu liên quan đến tình trạng bạo lực học đường, việc tổ chức buổi dạy thứ hai trong trường học, nguyên nhân và giải pháp căn cơ hạn chế tình trạng dạy - học thêm tràn lan...

Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn của đại biểu quốc hội - Ảnh: Cổng thông tin quốc hội

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phân tích nguyên nhân việc dạy thêm và học thêm: Do lương của giáo viên chưa đủ sống, chưa đủ trường lớp để học sinh không phải cạnh tranh nhất là ở các khu đô thị, các thành phố lớn, khu đông dân cư. Đặc biệt, các kỳ thi vào trung học còn căng thẳng hơn thi vào đại học. Còn một lý do nữa là phụ huynh chưa đủ niềm tin, chưa cảm thấy thỏa mãn khi con mình thành tích chưa cao.

“Cốt lõi của câu chuyện này chính là việc chúng ta đã chuyển từ giáo dục tiếp cận, trang bị kiến thức sang phát triển năng lực của trẻ em, mà Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 là linh hồn. Thời gian vừa qua triển khai, chúng ta đã làm được rất nhiều việc nhưng cũng còn thiếu rất nhiều điều kiện để có thể triển khai. Cho nên, không thể có duy nhất một giải pháp nào và có thể một sớm một chiều khắc phục được việc này mà cần một giải pháp rất tổng thể”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định.

Về các giải pháp từ góc độ chuyên môn, Bộ trưởng cho biết, việc dạy thêm, học thêm là một khâu, một phần trong một hệ thống mang tính tổng thể của giáo dục tiếp cận, trang bị kiến thức. Nếu chúng ta tiếp tục kéo dài hình thức dạy học, theo đuổi trang bị kiến thức thì khi đứng trước thời đại kiến thức bùng nổ, mỗi một ngày kiến thức của nhân loại gia tăng, việc theo đuổi trang bị kiến thức như vậy thì giáo dục sẽ không đổi mới được và sẽ thất bại, mà việc dạy thêm, học thêm là khâu níu kéo, khâu trang bị kiến thức theo lối cũ cản trở sự đổi mới.

Vì vậy, Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm không chỉ để giải quyết một vấn đề xã hội mà là một phần của công cuộc đổi mới để làm cho trường học thay đổi, để mở đường cho một hệ thống mới của giáo dục phát triển năng lực của trẻ em. Dạy học phát triển năng lực của trẻ em thì sách giáo khoa cũng là tài liệu; thầy cô phải chuyển sang là người dẫn dắt, là người chỉ hướng, là người hỗ trợ. Cách tiếp cận mới là phải dùng trang thiết bị, cách tiếp cận STEM giải quyết các vấn đề của thực tế trẻ em phải đối mặt. Đó là năng lực tự học, tự mở rộng kiến thức cho mình để ứng phó với thời đại bùng nổ về tri thức…

Đại biểu Nguyễn Quang Huân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương cho biết Bộ trưởng đã trả lời nhiều vấn đề khó, được đông đảo cử tri và xã hội quan tâm, trong đó có vấn đề dạy thêm, học thêm. Đại biểu này cho rằng, Bộ trưởng đã đưa ra nhiều nguyên nhân, giải pháp để giải quyết vấn đề dạy thêm, học thêm đáp ứng mong mỏi cử tri, nhưng nếu không khái quát hóa lên thành nhóm các nguyên nhân chính, thì có thể sẽ không đưa ra các biện pháp mang tính đồng bộ và không thể giải quyết vấn đề một cách căn cơ.

Theo đại biểu, có hai nhóm nguyên nhân chính, đó là kinh tế và xã hội. Về kinh tế, nước ta đang phát triển nên chưa tập trung được nguồn lực, lương giáo viên chưa cao, số lượng giáo viên chưa đủ, số lượng trường học còn thiếu, cũng chưa tập trung cho vấn đề truyền thông, nâng cao nhận thức đồng bộ, nước ta cũng chưa phải nền kinh tế công nghiệp hiện đại nên khả năng lựa chọn việc làm của các em học sinh phổ thông vẫn còn hạn chế nên tập trung vào con đường học tập để tìm việc. Về vấn đề xã hội, đại biểu phân tích, nước ta xuất phát là nước hiếu học – lợi thế phát triển xã hội, nhưng vẫn còn trọng về khoa bảng; hơn nữa, việc tuyển chọn và sử dụng nhân sự chưa đi vào thực chất, vẫn còn trọng văn bằng, chứng chỉ.

Vì vậy, đại biểu cho rằng, bên cạnh đưa ra các biện pháp kiểm tra, giám sát; cũng cần tuân theo quy luật khách quan; điều quan trọng là Bộ GD-ĐT cần đưa ra lộ trình, chỉ tiêu, trong đó có các chỉ tiêu về dạy thêm, học thêm để phấn đấu đạt mốc đến năm 2030, 2045 sẽ giảm dần và triệt tiêu, khi đất nước trở thành nước phát triển.

Thời gian qua, Bộ GD-ĐT có nhiều giải pháp, chỉ đạo quyết liệt với các trường hợp bạo lực học đường, nhưng đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình) cho rằng tình trạng bạo lực học đường, đặc biệt nạn bắt nạt trên mạng từ năm 2023 đến nay có những diễn biến đáng báo động, di chứng để lại lâu dài, là thách thức đáng lo ngại đối với môi trường giáo dục, ảnh hưởng đến thế hệ trẻ cả về thể chất, tinh thần, ngăn cản sự phát triển toàn diện.

“Với nhiệm vụ của ngành giáo dục là phải quét sạch bạo lực khỏi trường học, là người đứng đầu ngành, xin hỏi Bộ trưởng, đến khi nào trong trường học không còn bạo lực học đường, Bộ trưởng có thể cam kết đến thời điểm nào trong tương lai và trách nhiệm của nhà trường khi để xảy ra tình trạng này?”, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đặt câu hỏi.

Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Minh Tâm, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết: "Chúng tôi những người làm giáo dục, hơn ai hết cũng đau đáu trong trường học không còn bạo lực; mọi trường học đều là trường học hạnh phúc, ở đó không có, không còn bạo lực. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thấy một sự thực là trường học cũng đang là một bộ phận không thể tách rời khỏi xã hội. Bức tường vây quanh trường học ngày càng trở nên mong manh; khoảng cách từ bên trong trường học và bên ngoài trường học dần bị xóa nhòa, bởi hệ thống internet, mạng xã hội và các phương tiện truyền thông hiện đại".

Bộ trưởng khẳng định với tư cách là một phần của xã hội, vấn đề bạo lực của xã hội hiện đại diễn biến rất phức tạp. “Nếu như nói một ngày nào đó trong trường học không còn bạo lực thì tôi có thể nói được, đó là ngày người lớn không đánh nhau nữa. Ngày đấy thì trẻ em sẽ chỉ nhìn nhau bằng ánh mắt yêu thương thuần túy mà thôi”.

Bộ trưởng cho biết theo thống kê, có đến 70% học sinh có hành vi bạo lực đối với người khác đều có hoàn cảnh gia đình đặc biệt, hoặc bố mẹ ly hôn, hoặc chứng kiến bạo lực gia đình, hoặc bản thân bị bạo lực gia đình. Điều này ảnh hưởng đến đời sống, tâm lý, thái độ ứng xử, quan điểm của các em, vì vậy điều rất quan trọng là dạy đạo đức, nhân cách quyết định thái độ hành vi ứng xử của học sinh có phần hết sức quan trọng từ gia đình. Dưới góc độ trường học có trách nhiệm kiểm soát, hỗ trợ tâm lý, tăng cường dạy đạo đức, dạy người và tăng cường các hoạt động giáo dục tích cực, không để học sinh sa vào những hành vi bạo lực.

Tuyết Nhung (tổng hợp)