Châu Á đang dồn tiền cho vũ khí và nghiên cứu quân sự?

Một mô hình của lớp FFM 'Mogami nâng cấp' được trưng bày tại Triển lãm Thiết bị an ninh quốc phòng quốc tế (DSEI) Nhật Bản ngày 21/5/2025. (Nguồn: Reuters)

Hãng tin Reuters cho hay, theo nghiên cứu có tên "Đánh giá an ninh Khu vực châu Á-Thái Bình Dương" được công bố ngày 28/5, sự trợ giúp công nghiệp từ bên ngoài vẫn rất quan trọng ngay cả khi các quốc gia trong khu vực đặt mục tiêu cuối cùng là tự chủ.

Nghiên cứu có đoạn: "Các cuộc xung đột gần đây ở Ukraine và Trung Đông, cùng với sự cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung Quốc ngày càng gay gắt và sự suy thoái của cục diện an ninh châu Á-Thái Bình Dương, có thể dẫn đến làn sóng gia tăng các quan hệ đối tác công nghiệp quốc phòng. Động lực cạnh tranh an ninh tại các điểm nóng âm ỉ... thúc đẩy nhu cầu phát triển các năng lực quân sự để giải quyết chúng".

Tài liệu này cho thấy, chi tiêu cho mua sắm quốc phòng và nghiên cứu phát triển (R&D) đã tăng 2,7 tỷ USD trong giai đoạn 2022-2024, đạt 10,5 tỷ USD tại các quốc gia chủ chốt ở Đông Nam Á bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.

Mức tăng đột biến này diễn ra ngay cả khi các quốc gia chi trung bình 1,5% GDP cho quốc phòng vào năm 2024, một con số tương đối ổn định trong thập kỷ qua.

Nghiên cứu được công bố trước thềm Đối thoại Shangri-La, một hội nghị quốc phòng thường niên diễn ra vào cuối tuần này tại Singapore, thể hiện rằng, các quốc gia châu Á-Thái Bình Dương vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu đối với hầu hết các loại vũ khí và trang thiết bị quan trọng.

Các mặt hàng này bao gồm từ tàu ngầm và máy bay chiến đấu đến thiết bị bay không người lái, tên lửa và các thiết bị điện tử tiên tiến phục vụ giám sát và thu thập thông tin tình báo.

Cuộc gặp gỡ không chính thức của các quan chức quốc phòng và quân sự toàn cầu tại Singapore dự kiến bị chi phối bởi những bất ổn xuất phát từ cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, các chính sách an ninh của chính quyền Trump và căng thẳng khu vực liên quan vấn đề Đài Loan (Trung Quốc) cũng như tranh chấp ở Biển Đông.

Nghiên cứu cho hay Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) ngày càng tích cực và tạo được chỗ đứng, mặc dù các công ty châu Âu có sự hiện diện nổi bật và ngày càng mở rộng trong khu vực thông qua chuyển giao công nghệ, liên doanh và các thỏa thuận lắp ráp theo giấy phép.

UAE hiện vận hành một mạng lưới đối tác đa dạng, chẳng hạn như tập đoàn vũ khí khổng lồ NORINCO của Trung Quốc và đối thủ Hindustan Aeronautics của Ấn Độ.

Theo nghiên cứu, các hoạt động phát triển chung không phải lúc nào cũng dễ dàng, đồng thời đưa ra các bài học từ sự hợp tác kéo dài hai thập kỷ của Ấn Độ với Nga để sản xuất tên lửa chống hạm vượt âm (supersonic) Brahmos. Tài liệu lưu ý, dù vũ khí đáng gờm này đã được Ấn Độ đưa vào trang bị, việc xuất khẩu đã bị cản trở do thiếu chiến lược rõ ràng, với các chuyến hàng giao cho khách hàng bên thứ ba đầu tiên là Philippines mới chỉ bắt đầu vào năm 2024.

Bên cạnh đó, mối quan hệ Nga-Trung ngày càng chặt chẽ có thể làm phức tạp thêm việc phát triển vũ khí này, đặc biệt nếu Moscow chọn ưu tiên quan hệ với Bắc Kinh để phát triển một phiên bản siêu vượt âm (hypersonic) của tên lửa này.

Bảo Minh