Châu Á khó áp dụng làm 4 ngày/tuần

New World Development, một trong những nhà tuyển dụng lớn nhất Hong Kong (Trung Quốc), gần đây giới thiệu tuần làm việc 4,5 ngày để hỗ trợ người lao động “duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống”. Động thái này khiến họ trở thành đơn vị đầu tiên ở xứ Cảng Thơm giảm giờ làm mà không cắt lương.

Công ty công nghệ Kakao của Hàn Quốc, có hơn 10.000 nhân viên, đang lên kế hoạch cho chương trình thí điểm về thời gian làm việc linh hoạt và ngắn hơn. Trong khi đó, tại Nhật Bản, Hitachi ra mắt hệ thống cho khoảng 15.000 công nhân sắp xếp lịch trình của họ thành tuần làm việc 4 ngày, theo SCMP.

Đây chỉ là một số sáng kiến tại nơi làm việc gần đây được triển khai trên khắp châu Á trong bối cảnh ngày càng nhiều công ty trên toàn thế giới tìm cách cải thiện phúc lợi cho nhân viên và xem năng suất có ý nghĩa thế nào trong môi trường làm việc hiện đại.

Tuy nhiên, tại khu vực nổi tiếng với văn hóa làm việc kéo dài nhất thế giới, một số nhà phê bình cho rằng các kế hoạch kể trên khó có khả năng thu được lợi ích như mong muốn nếu chính phủ và chủ lao động không giải quyết những yếu tố đằng sau văn hóa làm việc cứng nhắc cũng như đề ra nhiều chính sách bảo vệ lao động hơn.

Châu Á nổi tiếng là nơi có số giờ làm việc dài nhất thế giới. Ảnh: EPA-EFE.

Khó thành công

Anis Hidayah, người đứng đầu Migrant Care - tổ chức phi chính phủ thúc đẩy quyền của người lao động nhập cư tại Indonesia, cho biết lợi ích của tuần làm việc 4 ngày phụ thuộc rất nhiều vào việc thực hiện và liệu người lao động có đạt được sản lượng tương tự trong thời gian ngắn hơn hay không.

“Điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến người lao động và liệu có làm tăng hay giảm năng suất hay không là rất quan trọng”, bà nói.

Hidayah cho biết thêm rằng mặc dù ý tưởng này là tốt trong thực tế, nó có thể khó triển khai trên tất cả hình thức việc làm.

“Trong nhiều lĩnh vực, người lao động đã làm việc hơn 8 tiếng/ngày, đặc biệt ở một quốc gia Đông Nam Á như Malaysia và Singapore. Có lẽ tuần làm việc 4 ngày sẽ khả thi ở môi trường như nhà máy, nhưng tôi không chắc về ngành nghề khác như giúp việc trong gia đình”, bà lưu ý.

Nhân viên văn phòng vào giờ nghỉ trưa tại khu kinh doanh tài chính ở Singapore. Ảnh: AFP.

Sẽ chẳng ích gì khi thời gian làm việc kéo dài đã được đưa vào luật. Ở Hàn Quốc, việc chủ lao động ép nhân viên làm việc 52 tiếng/tuần là hợp pháp - con số này giảm so với 68 tiếng vào năm 2018. Tại Malaysia, tuần làm việc nên là 48 tiếng nhưng thực tế lại rất khác, các nhà hoạt động cho biết.

“Chắc chắn tuần làm việc 4 ngày sẽ giúp người lao động cân bằng giữa công việc và cuộc sống”, Sivaranjani Manickam, người đứng đầu Cục Người lao động thuộc Đảng Xã hội Malaysia, cho biết.

“Luật pháp ở Malaysia hiện nay quy định rằng giờ làm việc là 8 tiếng/ngày và 48 tiếng/tuần. Nhưng trên thực tế, nhiều người lao động đang làm việc 12 tiếng/ngày và 84 tiếng/tuần. Vậy tuần làm việc 4 ngày có thể thực sự hiệu quả trong thực tế không?”, bà thắc mắc.

Manickam nói thêm rằng người lao động có nguy cơ mất việc làm nếu từ chối làm thêm giờ.

“Xu hướng là ứng viên chỉ được tuyển dụng nếu sẵn sàng làm việc 12 tiếng/ngày. Đây là thực trạng ở Malaysia”, bà nói.

Tia hy vọng

Cuộc khảo sát với 6.000 người lao động trên khắp Đông Nam Á của Milieu Insight vào tháng 2 chỉ ra rằng đa số sẽ chào đón tuần làm việc ngắn hơn.

Khoảng 2/3 (67%) người được hỏi - đến từ Singapore, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Việt Nam, Philippines và Indonesia - cho biết tuần làm việc ngắn hơn sẽ mang lại cho họ sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống. 64% nói rằng họ sẽ có nhiều thời gian hơn dành cho người thân.

Gần một nửa (48%) cho biết họ sẽ có nhiều thời gian hơn để sáng tạo và đề ra ý tưởng, trong khi 45% nghĩ rằng điều đó sẽ làm tăng năng suất làm việc.

Ở Malaysia, nhiều người phải đối mặt với áp lực phải làm thêm giờ. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, một số chuyên gia châu Á có kinh nghiệm làm việc tại phương Tây và ở các trung tâm cường độ cao như Hong Kong và Singapore nghi ngờ về tính khả thi của tuần làm việc rút ngắn mà không có sự thay đổi lớn về thái độ đối với quyền lao động.

Adrianna Tan (người Singapore), Giám đốc quản lý sản phẩm tại San Francisco, cho biết người Mỹ có ý thức về quyền của họ hơn là lao động ở châu Á.

“Mỹ không phải là thiên đường của người lao động và chắc chắn không nơi nào phát triển như quyền của công nhân ở Bắc Âu, nhưng nó vẫn tốt hơn những gì tôi từng trải nghiệm khi làm việc ở Singapore”, cô nói.

Tan quan sát thấy người lao động ở Mỹ có kiến thức tốt hơn về các chính sách lao động và coi trọng sự cân bằng giữa công việc - cuộc sống hơn so với tại Singapore. Các công đoàn mà Tan chưa có kinh nghiệm làm việc ở đảo quốc sư tử cũng mạnh và phổ biến hơn trong văn hóa làm việc của người Mỹ.

Tuy nhiên, kim chỉ nam đã bắt đầu thay đổi đối với một số người lao động, đặc biệt là kể từ khi sự gia tăng của hình thức làm việc từ xa trong đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy nhiều công ty lựa chọn phương thức làm việc linh hoạt.

Công nhân đình công để đòi quyền lợi lao động ở Boston, Massachusetts, Mỹ. Ảnh: Bloomberg.

Năm ngoái, tập đoàn PropertyGuru ở Đông Nam Á, có hơn 1.600 nhân viên từ 30 quốc gia, đã triển khai chương trình “Tương lai của công việc” tại Malaysia và Singapore, cho phép nhân viên làm việc trong môi trường kết hợp và lựa chọn giờ làm việc. Đơn vị này sẽ mở rộng chương trình trên khắp văn phòng ở Đông Nam Á khi các quốc gia nới lỏng biện pháp chống dịch.

Chương trình cũng cung cấp các tùy chọn như “Tuần làm việc nén” cho phép người lao động lựa chọn giữa làm việc 4 ngày/tuần hoặc 9 ngày/2 tuần. Nhân viên có thể làm việc toàn thời gian trong ít ngày hơn mà không có sự khác biệt về tiền lương, phù hợp với yêu cầu từ vị trí của mình và tham khảo ý kiến người quản lý của họ.

Ngoài ra, chương trình “Làm việc bán thời gian” cho phép nhân viên làm việc ít ngày hơn và tăng giờ trong tuần lên với mức lương theo tỷ lệ.

Lauren Huntington, nhà chiến lược tại công ty phần mềm Qualtrics của Mỹ, cho biết các nhà tuyển dụng cuối cùng cần nhận ra rằng những gì nhân viên thực sự muốn và đã quen là sự linh hoạt trong việc điều chỉnh lịch làm việc để phù hợp với nhu cầu cuộc sống của họ.

“Càng ngày, chúng tôi càng thấy mọi người đưa ra quyết định nghề nghiệp, tìm kiếm sự thỏa mãn trong công việc bằng cách làm việc cho các tổ chức thực sự hiểu và đáp ứng nhu cầu của họ”, Huntington nói trong khảo sát từ Qualtrics về thái độ của người Singapore đối với tuần làm việc 4 ngày.

Cuộc thăm dò ý kiến trực tuyến với hơn 1.000 người lao động cho thấy 64% nhân viên toàn thời gian ở Singapore thích có sự linh hoạt tại nơi làm việc, cao hơn nhiều so với 36% thích có ít hơn một ngày làm việc.

Thiên Nhi