Châu Á 'quay cuồng' đối phó với khủng hoảng khí hậu

Lũ lụt tàn khốc

Trong tháng này, những cơn mưa đã làm ngập lụt nhiều khu vực của Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Ấn Độ, làm đảo lộn cuộc sống của hàng triệu người và gây ra lũ quét, sạt lở đất, mất điện... Nhiệt độ kỷ lục cũng dẫn đến sự gia tăng các bệnh liên quan đến nhiệt, đặc biệt là ở các cộng đồng dễ bị tổn thương như người già.

Ngày 15-7, 13 người ở thành phố Cheongju, miền Trung Hàn Quốc, thiệt mạng sau khi nước từ sông làm ngập một đường hầm, khiến các phương tiện bị mắc kẹt. Ít nhất 41 người đã thiệt mạng ở Hàn Quốc trong những ngày gần đây và hàng nghìn người khác buộc phải sơ tán và tìm nơi trú ẩn tạm thời khi những trận mưa lớn đổ bộ vào miền Trung và miền Nam của nước này.

Để đối phó với thiệt hại về người, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol đã kêu gọi xem xét lại cách tiếp cận của chính quyền đối với thời tiết khắc nghiệt. “Thời tiết khắc nghiệt sẽ trở nên phổ biến, chúng ta phải chấp nhận biến đổi khí hậu đang diễn ra và đối phó với nó”, nhà lãnh đạo Hàn Quốc cho biết hôm 17-7.

Nhân viên cứu hộ sơ tán người dân bị mắc kẹt sau trận mưa lớn ở Trùng Khánh, Trung Quốc.

Ở nước láng giềng Nhật Bản, lượng mưa kỷ lục ở phía Tây Nam nước này đã dẫn đến lũ lụt tàn khốc khiến ít nhất 6 người thiệt mạng và nhiều người khác bị mất tích. Người phát ngôn của Cơ quan Khí tượng Nhật Bản cho biết, trong một tuyên bố kêu gọi người dân ở các khu vực bị ảnh hưởng cảnh giác cao nhất.

Từ các vùng phía Nam của Philippines và Campuchia, nơi lũ lụt lan rộng đã dẫn đến sự gián đoạn giao thông ở các thành phố lớn như thủ đô Manila và Phnom Penh. Các khu vực phía Bắc Ấn Độ, nơi có lượng mưa kỷ lục khiến nhiều hoạt động ở một số bang gần như bế tắc và cướp đi sinh mạng của hàng chục người. Những trận mưa lớn buộc các trường học phải đóng cửa và khiến nhiều người dễ bị tổn thương không có nơi trú ẩn.

Sóng nhiệt tấn công

Trong khi một số khu vực đang vật lộn với những trận mưa lớn chết người, những khu vực khác đang phải đối mặt với cái nóng như thiêu như đốt.

Ngày 17-7, một trạm thời tiết ở Đông Bắc Trung Quốc ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục 52,2 độ C (125 độ F), trong khi Nhật Bản ghi nhận nhiệt độ tăng lên 39,7 độ C (103 độ F). Tổng cộng, hơn 5 trạm thời tiết ở Trung Quốc đã vượt quá mức cao 50 độ C (122 độ F) - một trong những mức nóng nhất trong lịch sử. Điều này xảy ra sau một mùa hè nóng kỷ lục được ghi nhận ở thủ đô Bắc Kinh, nơi có nhiệt độ vào đầu tháng 7 tăng vọt lên 40 độ C (104 độ F) - khiến giới chức thành phố phải đưa ra cảnh báo đỏ về nhiệt độ trong hai tuần khi khủng hoảng khí hậu toàn cầu gia tăng.

Trung Quốc, một trong những quốc gia gây ô nhiễm lớn nhất thế giới, đã phải hứng chịu nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan - với những trận mưa như trút nước và lũ lụt tàn phá nhiều khu vực của đất nước, đặc biệt là ở phía Nam.

Sóng nhiệt cũng đã tấn công các vùng của Nhật Bản. Nhiệt độ vào sáng 17-7 đã tăng lên mức cao 39,7 độ C (103 độ F) tại thành phố Kiryu, nằm ở tỉnh Gunma trên đảo Honshu - lớn nhất và đông dân nhất Nhật Bản, và 39,6 độ C tại thị trấn Hatoyama nằm ở tỉnh Saitama. Các trường hợp say nắng ngày càng trở nên phổ biến ở người cao tuổi Nhật Bản, chiếm 28% dân số. Nhiệt độ ở thủ đô Tokyo đã tăng vọt đến mức nguy hiểm trong những năm gần đây, khiến các quan chức chính phủ phải kêu gọi phân phối điện khi đất nước phải vật lộn với tình trạng thiếu điện ngày càng tăng.

Trong bản cập nhật khí hậu hằng năm, Tổ chức Khí tượng thế giới cho biết, thế giới đang trên đà vi phạm ngưỡng khí hậu quan trọng trong 5 năm tới khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng cao hơn mức thời kỳ tiền công nghiệp.

Một con phố ngập trong nước lũ ở New Delhi, Ấn Độ.

Nạn nhân trước tiên là người nghèo

Châu Á, với tổng dân số ước tính khoảng 4,4 tỷ người, rất dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu, với những đợt thời tiết khắc nghiệt gần đây dẫn đến tình trạng thiếu nước, mất mùa và làm chậm nền kinh tế.

Tính dễ bị tổn thương đó đã trở thành tâm điểm chú ý vào năm ngoái khi lũ lụt thảm khốc tấn công Pakistan khiến hơn 1.700 người thiệt mạng và hàng triệu người mất nhà cửa. Quốc gia Nam Á bên cạnh việc phải đối phó với cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, càng trở nên tồi tệ hơn do lạm phát tăng vọt và lũ lụt làm hỏng vụ thu hoạch năm ngoái.

Theo Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC), Ấn Độ, quốc gia đông dân nhất thế giới, nằm trong số những quốc gia được cho là sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi cuộc khủng hoảng khí hậu. Sau khi hứng chịu những đợt nắng nóng gay gắt gần đây ở phía Bắc và phía Đông, hàng nghìn người buộc phải chạy trốn lũ lụt nghiêm trọng ở các bang như Himachal Pradesh vào tuần trước sau khi mưa lớn tàn phá các ngôi làng và biến đường thành sông.

Hàng năm, Ấn Độ phải hứng chịu lũ lụt và sạt lở đất nghiêm trọng trong mùa gió mùa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9. Assam, bang có dân số hơn 31 triệu người, nằm trong số những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Hơn 495.000 người ở 22 quận đã bị ảnh hưởng bởi nước lũ và khoảng 14.000 người phải sơ tán đến các trại cứu trợ khi mưa quét qua khu vực. Các quan chức quản lý thiên tai và chính quyền bang vào cuối tháng 6 đã báo cáo ít nhất 10 người thiệt mạng kể từ khi những cơn mưa bắt đầu.

Báo động đỏ - mức độ cảnh báo cao nhất, đã được ban hành cho một số bang phía Bắc bao gồm: Himachal Pradesh, Uttarakhand, Punjab và Haryana. Cảnh báo sạt lở đất cũng được ban hành ở Uttarakhand và Himachal Pradesh. Mưa lớn buộc trường học phải đóng cửa ở một số khu vực như Uttar Pradesh và thủ đô New Delhi. Tác động của thời tiết cực đoan như vậy khiến người nghèo ở Ấn Độ là một trong những người dễ bị tổn thương nhất. Theo Ngân hàng Thế giới, lũ lụt đã gây ra mối nguy hiểm đặc biệt đối với 35% dân số - khoảng 472 triệu người sống trong các khu ổ chuột ở đô thị.

Sunita Narain, Tổng Giám đốc Trung tâm Khoa học và Môi trường Ấn Độ nhận định trên CNN: “Điều trớ trêu là những người nghèo trên thế giới lại thực sự là nạn nhân của biến đổi khí hậu”, đồng thời nhấn mạnh, lũ lụt, hạn hán và các sự kiện khí hậu tàn khốc khác đang “cho chúng ta thấy rất rõ tương lai sẽ ra sao”.