Châu Âu có thể làm gì để giảm giá năng lượng?

Trạm tiếp nhận của cơ sở lọc dầu Duna ở thị trấn Szazhalombatta, Hungary. Ảnh: AFP/TTXVN

Mục tiêu là thiết lập một biện pháp can thiệp khẩn cấp và cải cách cơ cấu thị trường điện.

Trong những tuần gần đây, giá khí đốt và điện tại châu Âu đã liên tục tăng. Cho đến nay, chính quyền các quốc gia đã can thiệp nhằm giảm căng thẳng cho các hộ dân.

Tuy nhiên, ngân sách của các quốc gia châu Âu đang đạt đến giới hạn. Họ sẽ sớm không còn có thể chi hàng tỷ euro để cắt giảm thuế và hỗ trợ giá năng lượng nhằm giúp đỡ các doanh nghiệp và gia đình. Do đó, trong bối cảnh khủng hoảng này, tất cả đều mong đợi các quyết định từ EC với những phản ứng mang tính cơ cấu hơn.

Biện pháp đầu tiên mà EC hướng tới đó là tách giá điện và giá khí đốt. Ở cấp độ chính trị, ý tưởng tách rời giá khí đốt và điện đang có cơ sở. Một số quốc gia từng phản đối cải cách này gần đây đã “xuôi theo” ý tưởng này.

Hiện nay, các công nghệ sản xuất điện khác nhau được xếp hạng từ rẻ nhất đến đắt nhất. Trong tính toán này, chỉ tính đến chi phí hoạt động và chi phí CO2. Nói một cách khác, gió và Mặt Trời cho năng lượng tái tạo; uranium và nhân sự cho các nhà máy điện hạt nhân; khí đốt và nhân sự cho các nhà máy điện khí.

Hệ thống này cung cấp công nghệ mới nhất được áp dụng để đáp ứng nhu cầu về điện định giá cho tất cả các nhà khai thác. Do công nghệ sau này thường sử dụng khí đốt, nên giá khí đốt sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá điện.

Cho đến gần đây, EC và Cơ quan quản lý năng lượng châu Âu (ACER) đã phản đối việc cải tổ thị trường điện. Rõ ràng trong một thế giới bình thường, hệ thống hiện tại có lợi thế. Đặc biệt, nó đảm bảo an ninh cho việc cung cấp điện.

Việc một nhà máy điện chạy bằng khí đốt sản xuất điện vẫn là ưu tiên, bất chấp giá khí đốt tăng cao. Ngoài ra, hệ thống này còn thuận lợi cho việc phát triển năng lượng tái tạo, đó là vì năng lượng tái tạo được bán với giá điện tương đương với giá điện sản xuất bằng khí đốt, trong khi chi phí sản xuất thấp hơn nhiều.

Tuy nhiên, ngày càng nhiều quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) thấy rằng cơ chế này là không thể thực hiện được. Do đó, EC sẽ sớm đưa ra các con đường khả thi để cải cách.

Một chủ đề lớn khác được thảo luận ở cấp độ châu Âu liên quan đến giới hạn giá khí đốt. Kể từ tháng Hai, Bỉ đã vận động thành lập một cơ chế như vậy.

Bộ trưởng Năng lượng Bỉ Tinne Van der Straeten tin rằng 27 quốc gia thành viên có thể đặt ra mức giá tối đa cho việc nhập khẩu khí đốt của họ. Mức trần này sẽ cao hơn giá khí đốt châu Á. Điều này sẽ tiếp tục thu hút các tàu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) đến châu Âu, thay vì châu Á.

Ngoài ra, mức trần của châu Âu có thể tăng nếu giá khí đốt ở châu Á tăng. Do đó, ý tưởng không phải là quay trở lại mức giá khí đốt trước khủng hoảng, mà là để có một mức giá cao hơn một chút so với mức giá thực tế ở châu Á.

Giới hạn này không có nghĩa là Mỹ bù đắp phần chênh lệch với giá thị trường. Mục đích là buộc các nhà xuất khẩu khí đốt phải có một mức giá trần nhưng vẫn đủ cao để họ tiếp tục giao hàng cho châu Âu.

Theo Bộ trưởng Tinne Van der Straeten, mức trần giá khí đốt này có thể được đưa ra nhanh chóng nếu có được sự nhất trí của 27 quốc gia thành viên. Việc cải cách thị trường điện có thể mất nhiều thời gian hơn một chút.

Hơn nữa, dự án do Bỉ đề xuất khác với cơ chế được thiết lập ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha để điều tiết giá điện. Theo các Giáo sư Bỉ, Cuvelliez, Claessens và Henneaux giải thích, Chính phủ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha trợ cấp cho các nhà máy điện chạy bằng khí đốt để họ tiếp tục sản xuất điện.

Nếu không có những khoản trợ cấp này, chi phí sản xuất của các nhà máy điện chạy bằng khí đốt sẽ quá cao so với giá điện giới hạn. Điểm bất lợi là hệ thống này gây tốn kém cho các cơ quan công quyền.

Ngoài ra, sự can thiệp này được thực hiện do kết nối điện yếu giữa bán đảo Iberia và phần còn lại của lục địa châu Âu. Ba Giáo sư tin rằng nếu không, các quốc gia khác sẽ nhập khẩu ồ ạt điện giá rẻ được sản xuất ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha./.

Hương Giang (P/v TTXVN tại Brussels)