Chế độ dinh dưỡng chăm sóc người bị liệt mặt

Theo PGS.TS.BS Phạm Thị Bích Đào, Giảng viên cao cấp bộ môn Tai Mũi Họng, Đại học Y Hà Nội, liệt mặt (còn gọi là liệt dây thần kinh số 7) là một căn bệnh về thần kinh ngoại biên thường gặp ở mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính, không lây truyền từ người này sang người khác. Theo ước tính, cứ khoảng 100.000 người thì có 20 - 25 trường hợp bị mắc bệnh liệt mặt trên thế giới.

1. Tầm quan trọng của dinh dưỡng khi chăm sóc người bị liệt mặt

BS. Phạm Thị Bích Đào cho biết: Hầu hết những người bị liệt mặt do lạnh đều hồi phục hoàn toàn trong khoảng 1 tuần đến 6 tháng. Các biểu hiện liệt mặt do lạnh là tình trạng liệt mặt một bên (hiếm khi bị cả hai bên mặt) gồm: mất cảm giác da bên liệt, giảm tiết nước mắt, miệng bị kéo lệch về bên lành, giảm vị giác, nói lắp, chảy nước dãi, đau trong hoặc sau tai, đau nhói bên tai bị liệt mặt khi có âm thanh to, khó ăn uống...

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi của người bị liệt mặt.

Mặc dù chế độ ăn không ảnh hưởng trực tiếp đến liệt mặt nhưng ăn một chế độ ăn lành mạnh với kết cấu phù hợp có thể thúc đẩy quá trình lành bệnh nhanh hơn và ngăn ngừa nghẹn. Người bệnh cần có chế độ ăn mềm, xay nhuyễn và toàn chất lỏng trong tình trạng này. Để ngăn ngừa nghẹn, hãy tránh ăn các loại thức ăn cứng hoặc cắn to, thức ăn béo, chiên và nhiều muối vì những loại thức ăn này khó nhai.

Chế độ ăn uống giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại bệnh tật. Một chế độ ăn uống cân bằng giúp duy trì sức khỏe tổng thể, giúp cơ thể có đủ năng lượng để phục hồi, hạn chế các yếu tố làm bệnh nặng thêm.

2. Các dưỡng chất cần thiết cho người bệnh liệt mặt

Khi bị liệt mặt, cơ thể cần được cung cấp đầy đủ các dưỡng chất để hỗ trợ quá trình phục hồi chức năng dây thần kinh và tăng cường hệ miễn dịch. Dưới đây là những dưỡng chất cần thiết cho người bệnh liệt mặt:

Vitamin nhóm B: Các vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin B12, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phục hồi chức năng dây thần kinh. Đặc biệt, vitamin B12 rất cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào thần kinh.

Nguồn thực phẩm: Thực phẩm giàu vitamin B12 bao gồm thịt bò, pho mát, hải sản, trứng và sữa. Các nguồn vitamin B6 tuyệt vời bao gồm rau bina, ớt chuông, cá ngừ, súp lơ, chuối và bông cải xanh.

Vitamin C: Vitamin C là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Nguồn thực phẩm: Cam, quýt, bưởi, dâu tây, kiwi, ớt chuông, bông cải xanh.

Kẽm: Kẽm có vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng hệ miễn dịch và hỗ trợ quá trình lành vết thương. Tiêu thụ nhiều vitamin B12, vitamin B6 và kẽm sẽ thúc đẩy quá trình phục hồi và phát triển của dây thần kinh.

Nguồn thực phẩm: Để tăng lượng kẽm hấp thụ hàng ngày, hãy tập trung vào hàu, hải sản, thịt lợn, thịt gà và các loại hạt (hạt bí ngô, hạt điều).

Protein: Protein là thành phần cấu tạo của tế bào, giúp phục hồi và tái tạo các mô bị tổn thương. Chế độ ăn giàu protein giúp duy trì sức khỏe tổng thể.

Nguồn thực phẩm: Thịt nạc, cá, trứng, đậu, các loại hạt.

Omega-3: Omega-3 có tác dụng chống viêm, giúp giảm đau và cải thiện chức năng thần kinh.

Nguồn thực phẩm: Cá hồi, cá thu, cá mòi, hạt lanh, hạt chia, quả bơ.

3. Xây dựng chế độ ăn cho người bệnh liệt mặt

3.1. Nguyên tắc ăn uống cho bệnh nhân liệt mặt

Liệt mặt xảy ra khi một trong các dây thần kinh mặt bị tổn thương, dẫn đến tê liệt tạm thời các cơ mặt. Liệt mặt có thể gây ra tình trạng yếu môi khiến người bệnh khó khép chặt môi quanh bát, cốc, thìa, dẫn đến thức ăn hoặc chất lỏng rò rỉ khi ăn và uống. Một bên má yếu có thể khiến việc nhai và chuẩn bị thức ăn để nuốt trở nên khó khăn.

Do liệt mặt có thể gây khó khăn trong việc nhai nuốt, người bệnh nên ăn thức ăn mềm, dễ nuốt...

- Chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng là chìa khóa để đảm bảo cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết.

- Do liệt mặt có thể gây khó khăn trong việc nhai nuốt, người bệnh nên ăn thức ăn mềm, dễ nuốt và chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Nếu toàn bộ miệng bị liệt dây thần kinh số 7, có thể cần phải ăn chế độ ăn lỏng hoàn toàn.

- Uống đủ nước để tránh mất nước, đặc biệt là khi gặp khó khăn trong việc ăn uống. Người bệnh có thể sử dụng ống hút hoặc dùng tay giữ một bên miệng để tránh nước tràn ra ngoài.

- Việc nhai ở bên miệng bị ảnh hưởng bởi tình trạng yếu hoặc liệt có thể sẽ khó khăn. Để tránh bị nghẹn, hãy tránh ăn những miếng thức ăn lớn hoặc thức ăn dai, dính hoặc cứng, chẳng hạn như kẹo caramel hoặc các miếng thịt dày.

- Luôn ngồi thẳng trên ghế có chỗ dựa tốt trong bữa ăn và khi ăn nhẹ.

- Hãy dành nhiều thời gian vì quá trình ăn sẽ chậm hơn.

- Giảm thiểu tối đa sự xao nhãng trong giờ ăn để giúp tập trung hơn.

3.2. Các loại thực phẩm nên ăn và nên tránh

Các loại thực phẩm nên ăn

Thịt nạc, cá, trứng, sữa.
Rau xanh đậm (rau bina, cải xoăn).
Ngũ cốc nguyên hạt.
Cam, quýt, bưởi, dâu tây, kiwi;
Ớt chuông, bông cải xanh.
Hải sản (hàu, tôm, cua).
Thịt bò, thịt gà.
Các loại hạt (hạt bí ngô, hạt điều).
Các loại đậu.
Cá hồi, cá thu, cá mòi.
Hạt lanh, hạt chia...

Các loại thực phẩm nên tránh

Thực phẩm chế biến sẵn: Chứa nhiều muối, đường và chất béo không lành mạnh.
Thực phẩm cay nóng: Gây kích ứng niêm mạc miệng và họng.
Đồ uống có cồn và caffeine: Gây mất nước và ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
Tránh những thức ăn cứng, dai vì chúng gây khó khăn cho việc ăn uống.
Tránh các loại hỗn hợp đặc, ví dụ như ngũ cốc trong sữa. Các loại hỗn hợp đặc khó kiểm soát hơn và có thể gây ho nhiều hơn. Tìm các loại thay thế phù hợp hơn, ví dụ như cháo, súp.

Người bệnh cần tuân thủ điều trị và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể. Luôn đảm bảo người bệnh duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và cân bằng để thúc đẩy quá trình chữa lành nhanh chóng.

Thiên Châu