Chế tài xử lý vụ buôn lậu vàng trị giá 1.208 tỷ đồng

Một số bị can trong vụ án buôn lậu hơn 546kg vàng qua biên giới. Ảnh CACC

Vụ án được triệt phá như thế nào?

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa hoàn tất kết luận điều tra, đề nghị Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao truy tố 11 bị can liên quan đến vụ án buôn lậu và vi phạm quy định về kế toán xảy ra tại tỉnh Lào Cai và Công ty Cổ phần Đầu tư và Kinh doanh Vàng Việt Nam. Vụ án đã phanh phui hai đường dây buôn lậu quy mô lớn, vận chuyển trái phép hơn 546kg vàng, trị giá hơn 1.208 tỷ đồng, từ Trung Quốc về Việt Nam tiêu thụ.

Theo kết luận điều tra, từ tháng 9/2024 đến tháng 12/2024, Trần Thị Hoàn đã thỏa thuận với Phạm Tuấn Hải (cựu Giám đốc Công ty Thăng Long) và một đối tượng tên “Bà Béo” để tổ chức hai đường dây buôn lậu vàng qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai. Tổng cộng, đường dây này đã buôn lậu hơn 546kg vàng từ Trung Quốc, trong đó Hoàn mua từ Hải 449kg vàng và từ “Bà Béo” hơn 97,3kg vàng. Để thực hiện hành vi này, các đối tượng đã thuê Vàng Thị Phượng và Nguyễn Thị Phương Nga nhận vàng tại Trung Quốc. Vàng được cất giấu tinh vi trong người hoặc trong giày của những người này, sau đó vận chuyển qua cửa khẩu về trụ sở Công ty Hoàn Huế.

Tại Công ty Hoàn Huế, các đối tượng Lương Thị Bích Hà, Liềng Thị Thực, Nông Thị Thùy Linh và Trần Thành Hiếu có nhiệm vụ nhận, kiểm tra trọng lượng vàng. Họ sử dụng khò tác động nhiệt lên bề mặt thỏi vàng để xóa thông tin nguồn gốc xuất xứ nước ngoài. Sau đó, vàng được cập nhật vào bảng Excel và vận chuyển về Hà Nội để giao cho khách hàng.

Kết luận điều tra cũng làm rõ hành vi vi phạm tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Kinh doanh Vàng Việt Nam. Trần Như My (Chủ tịch HĐQT) và Phùng Thị Thuyết (Phó Tổng Giám đốc) đã trực tiếp liên hệ và thỏa thuận mua bán vàng nguyên liệu với nhiều khách hàng, trong đó nhiều nguồn hàng không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp.

Đối với các giao dịch không có chứng từ, My và Thuyết đã chỉ đạo Nguyễn Thị Hợp (Kế toán trưởng) không hạch toán vào báo cáo thuế, mà chỉ theo dõi riêng trên phần mềm quản lý nội bộ. Toàn bộ giao dịch mua bán vàng không có hóa đơn chứng từ này đã bị loại bỏ khỏi sổ kế toán, dẫn đến việc không kê khai thuế, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 5 tỷ đồng. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã đề nghị truy tố 8 bị can về tội “Buôn lậu” và 3 bị can về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”. Vụ án một lần nữa cho thấy sự cấu kết tinh vi giữa các đối tượng buôn lậu và gian lận thuế, đồng thời thể hiện quyết tâm của Bộ Công an trong việc làm sạch thị trường kim loại quý.

Chế tài pháp lý?

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, vàng là một mặt hàng đặc biệt, liên quan mật thiết đến chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát và ổn định tài chính quốc gia. Việc một DN đầu ngành gian lận quy mô lớn sẽ làm xói mòn niềm tin của người dân và nhà đầu tư đối với cơ quan quản lý Nhà nước cũng như hệ thống thị trường vàng.

Theo quy định tại Điều 4, Luật Kế toán năm 2015, mọi đơn vị kế toán phải “ghi chép, phản ánh trung thực, khách quan, đầy đủ mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh”. Việc lập hai bộ sổ kế toán, một để báo cáo cơ quan chức năng, một để theo dõi nội bộ là hành vi bị nghiêm cấm tuyệt đối. Căn cứ theo quy định tại Điều 221, Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi của các đối tượng nếu gây thiệt hại 1 tỷ đồng trở lên thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm. Tuy nhiên, thông thường thì đây là tội danh bổ sung, thường đi kèm với tội “Trốn thuế” khi thiệt hại có yếu tố kế toán gian lận. Bởi vậy, phía cơ quan chức năng có thể xem xét khởi tố thêm về tội “Trốn thuế” đối với các cá nhân liên quan và đối với Công ty CP Đầu tư và kinh doanh Vàng Việt Nam.

Theo luật sư Đinh Thị Nguyên, hành vi trốn thuế có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu số tiền trốn thuế từ 1 tỷ đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt hành chính mà còn vi phạm. Cụ thể, theo quy định tại khoản 3, khoản 5 Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015. Nếu cá nhân phạm tội trốn thuế với số tiền 1 tỷ đồng trở lên thì bị phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 năm đến 7 năm. Trường hợp với pháp nhân thương mại nếu phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này thì bị phạt tiền từ 3 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm. “Trong trường hợp nếu DN đã sử dụng phần doanh thu che giấu để mua tài sản, chuyển vốn ra nước ngoài hoặc rửa tiền, hành vi còn có thể cấu thành tội “Rửa tiền” theo Điều 324, Bộ luật Hình sự năm 2015, với khung hình phạt lên đến 15 năm tù”, luật sư Đinh Thị Nguyên nói.

Bên cạnh đó, luật sư Đinh Thị Nguyên cũng cho biết, đối với tội “Buôn lậu” thì phía cơ quan chức năng sẽ xác định tổng số lượng vàng phạm pháp có giá trị là bao nhiêu, qua đó xác định tính chất, mức độ và khung hình phạt đối với từng đối tượng. Khung hình phạt cao nhất đối với tội danh này có thể lên tới 20 năm tù. Đối với pháp nhân thương mại trường hợp phía cơ quan chức năng xác định được là có hành vi phạm tội sẽ bị phạt tiền từ 7 tỷ đồng đến 15 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm nếu vật phạm pháp trị giá 1 tỷ đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính 1 tỷ đồng trở lên.

Luật sư Đinh Thị Nguyên cũng cho biết, trong vụ án này số vàng vật chứng trị giá tới 1.208 tỷ đồng có thể sẽ bị tịch thu để sung công quĩ Nhà nước. Ngoài ra, tài sản thu lợi bất chính trong quá trình thực hiện hoạt động kinh doanh trái pháp luật cũng sẽ bị thu hồi. Bên cạnh đó, các đối tượng liên quan còn có thể bị phạt tiền và bị tịch thu tài sản. Đây là hình phạt bổ sung của tội “Buôn lậu” và cũng là biện pháp hành chính mạnh mẽ để xử lý đối với hành vi vi phạm về kinh tế.

Hành vi buôn lậu hàng hóa qua biên giới là vàng không chỉ ảnh hưởng đến thị trường trong nước mà còn ảnh hưởng đến việc quản lý ngoại hối của Nhà nước. Bởi vậy, việc phát hiện xử lý đối với những đường dây buôn lậu quy mô lớn như thế này là rất cần thiết để tăng cường công tác quản lý hành chính, quản lý ngoại hối, đảm bảo công bằng trong xã hội, làm minh bạch môi trường kinh doanh ở Việt Nam.

Luật sư Đinh Thị Nguyên, Đoàn Luật sư TP Hà Nội

Thái An