Chew Shou Zi: Từ thực tập sinh Facebook đến CEO TikTok

CEO của TikTok, Chew Shou Zi, sẽ xuất hiện lần đầu tiên trước Quốc hội Mỹ vào thứ Năm để giải quyết những lo ngại của các nhà lập pháp rằng ứng dụng này cho phép chính phủ Trung Quốc truy cập dữ liệu người dùng Mỹ.

Ông Chew Shou Zi cùng vợ. Ảnh: AFP

Tuần trước, TikTok cho biết chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã yêu cầu công ty mẹ ByteDance thoái vốn khỏi ứng dụng này nếu không sẽ phải đối mặt với lệnh cấm của Mỹ.

Với bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung Quốc khiến lưỡng đảng trong Quốc hội Mỹ ngày càng phản đối sự tồn tại của ứng dụng này tại Washington, ông Chew có thể sẽ phải đối mặt với sự thẩm vấn gay gắt khi đứng ra làm chứng trước Ủy ban Thương mại và Năng lượng Hạ viện.

Vươn tới đỉnh cao

Ông Chew là cựu sinh viên trường Hwa Chong, người đã lấy bằng kinh tế tại Đại học College London năm 2006. Sau đó, ông làm việc tại Goldman Sachs trong 2 năm với tư cách là nhân viên ngân hàng đầu tư trước khi tham gia chương trình Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (MBA) của Trường Kinh doanh Harvard.

Ở đó, ông gặp vợ mình, Vivian Kao, và lần đầu tiên bước chân vào lĩnh vực công nghệ với tư cách là một thực tập sinh tại Facebook khi đó còn là một công ty khởi nghiệp.

Sau đó, ông Chew gia nhập một công ty đầu tư mạo hiểm và lãnh đạo các khoản đầu tư của công ty này vào những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc như JD.com, Alibaba, Xiaomi và sau đó là ByteDance.

Năm 2015, ông gia nhập công ty điện thoại thông minh Xiaomi với tư cách là giám đốc tài chính và đã giúp thiết kế một trong những đợt IPO công nghệ lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc.

Khi ByteDance đề nghị ông Chew làm Giám đốc tài chính vào tháng 3/2021, ông đã đồng ý. Chỉ hai tháng sau, ông được bổ nhiệm làm Giám đốc điều hành TikTok. Người sáng lập của ByteDance, Zhang Yiming đã ca ngợi “kiến thức sâu rộng về công ty và ngành” của ông.

Cuối năm đó, ông Chew từ bỏ vai trò của mình tại ByteDance để tập trung lãnh đạo TikTok với tư cách là CEO.

"Vai trò mang tính biểu tượng"

Ông Chew đảm nhận vai trò CEO sau khi ông Kevin Mayer, cựu CEO của Disney, người Mỹ, từ chức. Ông Mayer đã phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ các nhà lập pháp về những lo ngại về an ninh.

Các nguồn tin nói với tờ New York Times vào tháng 9 năm ngoái rằng ông Chew đứng giữa phương Tây và Trung Quốc, khi bản thân ông là một người Singapore, điều cung cấp một hàng rào chống lại bất kỳ sức ép có thể xảy ra nào từ Trung Quốc hoặc Mỹ.

“Vai trò của ông Chew có thể được coi là mang tính biểu tượng và không mang tính đối đầu", ông Alex Capri, một nhà nghiên cứu tại Quỹ Hinrich và là giảng viên cao cấp tại Trường Kinh doanh của Đại học Quốc gia Singapore, cho biết. “Quốc tịch của ông Chew sẽ không ảnh hưởng gì đến vấn đề cơ bản mà TikTok phải đối mặt, đó là sự ngờ vực và lo ngại lan rộng về bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư khi nói đến một công ty Trung Quốc tại phương Tây".

Ông Muhammad Faizal Abdul Rahman, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam chuyên nghiên cứu về cạnh tranh địa chính trị và công nghệ kỹ thuật số, cho rằng ý nghĩa quốc tịch của ông Chew có thể đã bị cường điệu hóa.

“Với kinh nghiệm tronh ngành truyền thông xã hội, khả năng lãnh đạo doanh nghiệp và quá khứ làm tại các công ty công nghệ Trung Quốc, không có gì ngạc nhiên khi TikTok thấy ông Chew phù hợp với vị trí CEO để giúp công ty cạnh tranh với các đối thủ phương Tây và tăng thị phần cũng như doanh thu", ông Rahman cho biết.

"Những gì ông Chew đang trải qua phản ánh thực tế hiện nay khi các công ty tư nhân đa quốc gia ngày càng bị lôi kéo vào các vấn đề an ninh quốc tế và bị cuốn vào xung đột hoặc tranh giành ảnh hưởng giữa các cường quốc", ông nói thêm.

Báo cáo tương tự của New York Times cũng dẫn lời các nhân viên cũ giấu tên nói rằng quyền ra quyết định của ông Chew tại TikTok là "hạn chế" và ông chủ yếu lo các vấn đề về "hoạt động và tài chính". Tuy nhiên, chính ông Chew là người đã đại diện lên tiếng cho TikTok trong những tháng gần đây, trả lời phỏng vấn của giới truyền thông và gặp gỡ các thành viên của Quốc hội Mỹ.

Vào cuối năm ngoái, ByteDance cũng thừa nhận rằng một số nhân viên đã truy cập trái phép dữ liệu người dùng TikTok của hai nhà báo Mỹ, như một phần trong nỗ lực điều tra vụ rò rỉ thông tin của công ty này.

Những vụ việc như thế này chỉ khiến nhiệm vụ của ông Chew trở nên khó khăn hơn và nhiều nhà lập pháp đã nói sau các cuộc gặp rằng ông Chew hoặc TikTok không thể nói hoặc làm gì để xoa dịu những lo ngại.

“Ông Chew và tôi đã có một cuộc trò chuyện thẳng thắn", Thượng nghị sĩ Michael Bennet từ Colorado cho biết trong một tuyên bố. Lori Trahan, nghị sĩ của bang Massachusetts, cũng đã ca ngợi ông Chew vì đã có một cuộc thảo luận trung thực hơn so với những gì bà đã có với những người đứng đầu của những gã khổng lồ công nghệ khác. "Đó là một cuộc trao đổi trung thực hơn bất kỳ cuộc trao đổi nào tôi từng có với các CEO người Mỹ khác", bà cho hay.

Chew sẽ giải quyết được vấn đề?

Theo một lời khai bằng văn bản do Ủy ban Thương mại và Năng lượng Hạ viện Mỹ đăng tải, ông Chew sẽ nói vào thứ Năm rằng TikTok, với hơn 150 triệu người dùng tại Mỹ, chưa bao giờ và sẽ không bao giờ chia sẻ dữ liệu người dùng Mỹ với Chính phủ Trung Quốc.

Ông Chew cũng sẽ nói rằng công ty mẹ của TikTok là ByteDance không thuộc sở hữu hoặc nằm dưới sự kiểm soát của bất kỳ chính phủ hoặc tổ chức nhà nước nào.

Nhưng ông Capri, giảng viên, chỉ ra rằng: “Ngay cả khi không có luật an ninh quốc gia, lưỡng đảng vẫn lo ngại rằng dữ liệu nhạy cảm sẽ bị thu thập thông qua các phương tiện bí mật khác”.

Capri nói thêm rằng "rất khó có khả năng" quyền truy cập vào dữ liệu người dùng Mỹ có thể bị chặn hoàn toàn. “Ít nhất, một bên thứ ba sẽ được yêu cầu tách biệt, chia nhỏ và mã hóa dữ liệu của TikTok cũng như kiểm soát tất cả quyền truy cập vào dữ liệu đó", ông cho hay.

Liệu nguồn gốc Singapore của ông Chew có thể mang lại sự yên tâm nào đó cho các nhà lập pháp cố thủ trong sự phân cực giữa Mỹ và Trung Quốc hay không? Capri nói rằng điều này sẽ khiến bầu không khí ít đối đầu hơn trong các phiên điều trần trước quốc hội, so với cuộc trao đổi giữa một công dân Trung Quốc và những nghị sĩ Mỹ.

Nhưng vấn đề hiện tại đã vượt quá tầm của một cá nhân. Theo các chuyên gia, có thể không thực tế và khó có thể kỳ vọng ông Chew sẽ là cầu nối giữa Trung Quốc và Mỹ. Quốc tịch của các CEO không tạo ra nhiều khác biệt vì vấn đề niềm tin cơ bản đang nằm ở quốc gia tạo nên công nghệ.

Hoàng Việt (theo NYT, CNA, Reuters)