Chỉ Bộ Giao thông Vận tải quyết tâm thì chưa đủ!

Nói vậy bởi trong số 4 dự án trên, hiện tại chỉ 2 dự án có tiến độ “tạm ổn”. Cụ thể, đoạn Cam Lộ - La Sơn đã thi công đạt 81,8%. Đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45 tuy mới đạt 57,5%, nhưng các hạng mục công trình lớn như hầm Tam Điệp, hầm Thung Thi, cầu Núi Đọi và toàn bộ nền đường đã dần được hình thành, nghĩa là phần khó nhất đã xử lý xong. Hai tuyến còn lại thách thức rất nhiều vì hiện tiến độ mới đạt 32 - 38,5% giá trị hợp đồng. Đặc biệt, đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết dài 100,8km đang bị chậm 13,3% giá trị hợp đồng, đồng thời vẫn còn một số công trình hạ tầng kỹ thuật chưa được di dời và thiếu 0,9 triệu mét khối tại 2 mỏ nguyên vật liệu chưa được cấp phép…

Thi công dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết đều là các nhà thầu được coi là “cứng” như Cienco8, Cường Thịnh Thi, Nhạc Sơn, Phúc Lộc… Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Giao thông Vận tải, các đơn vị này chưa huy động đầy đủ nguồn lực theo yêu cầu tiến độ, đặc biệt về nguồn lực tài chính, dẫn đến chậm trễ trong việc thi công cũng như tập kết, cung ứng vật tư, vật liệu, nhiên liệu để thi công. Đáng chú ý, đã xuất hiện tình trạng thiếu hụt tài chính ở một số nhà thầu, mũi thi công, dẫn đến chậm cung cấp vật tư, vật liệu, nợ lương công nhân. Với khối lượng, sản lượng thực hiện còn lại là rất lớn trong khi thời gian thi công còn lại rất ít, nếu không có giải pháp quyết liệt thì dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết khó về đích vào cuối năm.

Bộ Giao thông Vận tải rất quyết tâm hoàn thành 4 dự án này trong năm nay. Không chỉ yêu cầu lãnh đạo các ban quản lý dự án phải thường trực tại hiện trường, kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh, chính lãnh đạo Bộ cũng liên tục kiểm tra hiện trường thi công và họp hàng ngày, hàng tuần về các dự án. Đặc biệt, đối với những nhà thầu vi phạm hợp đồng, không đáp ứng chất lượng, tiến độ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể chỉ đạo các ban quản lý dự án kiên quyết xử lý với các hình thức như: cắt chuyển khối lượng, thay thế, bổ sung, thậm chí chấm dứt hợp đồng. Những nhà thầu bị xử lý chấm dứt hợp đồng sẽ không được tham gia các gói thầu thuộc dự án do Bộ Giao thông Vận tải quản lý trong vòng 3 - 5 năm.

Tuy vậy, một số vướng mắc của các dự án này lại ngoài tầm xử lý của ngành giao thông và cần đến sự vào cuộc của Bộ Xây dựng cũng như các địa phương nơi dự án đi qua mới giải quyết được. Ví dụ, thời gian qua có hiện tượng các nhà thầu thi công cầm chừng để “bớt lỗ” vì giá nguyên vật liệu tăng mạnh nhưng nhiều địa phương lại chậm công bố giá các yếu tố đầu vào, chỉ số giá xây dựng và việc điều chỉnh giá hợp đồng cũng gặp nhiều vướng mắc. Như dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45 và Phan Thiết - Dầu Giây, theo công bố giá và chỉ số giá của các địa phương, nếu điều chỉnh theo công thức trong hợp đồng thì giá trị dự án tăng 5 - 7% tùy từng địa phương. Tuy nhiên, tính theo giá trị trượt giá thực tế thì giá trị dự án tăng tới 17 - 18%. Trong khi đó, tiến độ thi công của các dự án rất nhanh, "ngốn" lượng vốn rất lớn, nếu không có giải pháp kịp thời các nhà thầu sẽ hụt vốn rất nhiều để đẩy nhanh được tiến độ.

Để giải quyết tình trạng này đòi hỏi các địa phương có dự án đi qua cần công bố giá và chỉ số giá các loại vật liệu theo đúng quy định hiện hành về thời gian và bảo đảm sát thực tế. Bộ Xây dựng một mặt cần đôn đốc, kiểm tra các địa phương xây dựng, công bố giá và chỉ số giá các loại vật liệu xây dựng; mặt khác sớm có phương án điều chỉnh hợp đồng, điều chỉnh giá hợp đồng do ảnh hưởng biến động giá vật liệu đối với các dự án đang triển khai.

Một mình Bộ Giao thông Vận tải quyết tâm, một mình Bộ Giao thông Vận tải “gánh” là chưa đủ! Chỉ khi có sự vào cuộc đồng bộ của các bộ liên quan và địa phương mới có thể đưa các công trình trọng yếu về đích đúng hạn.