Chi cục Kiểm lâm Hà Nội:Ứng phó sạt lở đất đá tại các xã miền núi

Trước diễn biến phức tạp của thiên tai, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã cảnh báo và yêu cầu các địa phương, đơn vị chức năng chủ động phương án phòng ngừa, ứng phó hiệu quả.

Khu vực sạt lở đá tại núi Thầy (xã Quốc Oai) tháng 7-2025. Ảnh: Hoàng Sơn

Những điểm nóng tiềm ẩn hiểm họa

Thành phố Hà Nội có gần 27.100ha rừng và đất lâm nghiệp, trong đó có hàng chục khu vực rừng tự nhiên, rừng phòng hộ và đất lâm nghiệp, phân bố rải rác ở các xã có địa hình đồi núi dốc đứng, địa chất yếu, tầng phủ mỏng và thường xuyên chịu tác động của mưa lớn kéo dài. Trong mùa mưa bão các năm trước đây, trên địa bàn các xã: Xuân Mai, Hương Sơn, Kim Anh, Phú Cát, Quốc Oai, Yên Bài, Ba Vì… từng ghi nhận các vụ sạt lở, đổ cây rừng gây ách tắc giao thông, hư hại nhà cửa, thậm chí làm bị thương người dân.

Điển hình, trận mưa lớn ngày 27-7 vừa qua đã khiến 6 khối đá từ núi Thầy (xã Quốc Oai) sạt trượt xuống, gây hư hỏng công trình phụ của một hộ dân dưới chân núi. Ngày 2-7, mưa lớn trên địa bàn xã Trung Giã gây ra 2 điểm sạt lở, với khối lượng đất đá khoảng 35m3. Vị trí sạt lở sát đường giao thông thôn Thanh Hà gây nguy hiểm cho người dân. Nghiêm trọng hơn, theo thống kê, rà soát của xã Ba Vì, địa phương này có đến hơn 50 điểm có nguy cơ cao sạt lở đất đá vào nhà dân.

Ông Nguyễn Văn Quyết ở thôn Sui Quán (xã Ba Vì) cho biết, hằng năm vào mùa mưa bão đều xảy ra những đợt sạt lở đất đá. Nặng nhất là vào năm 2024 khi bão số 3 (Yagi) tràn về, đất đá đổ ập xuống vách nhà, tràn vào sân. Cả gia đình 6 người phải đi nơi khác tạm lánh, vì lo nhà có thể đổ bất cứ lúc nào...

Tương tự, ngày 24-7-2024, xảy ra vụ sạt lở đất tại xã miền núi Phú Mãn, huyện Quốc Oai cũ (nay là xã Phú Cát) làm sập một nhà dân. Tuy không gây thiệt hại về người, nhưng thiệt hại về tài sản khoảng 2 tỷ đồng. Còn trong mùa mưa bão 2023, một vụ sạt lở đất nghiêm trọng xảy ra tại khu vực hồ Ban Tiện, xã Kim Anh, khiến nhiều phương tiện bị mắc kẹt… Đây là bài học cảnh tỉnh cho công tác chuẩn bị phòng, chống sạt lở ở các xã miền núi khi mùa mưa bão đến.

Theo Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Kiểm lâm Hà Nội Nguyễn Tiến Lâm, vấn đề đáng lo ngại là, hiện có nhiều khu dân cư nằm gần khu vực xung yếu, nhưng công tác cảnh báo và sơ tán vẫn chưa được các địa phương triển khai một cách bài bản. Việc người dân còn chủ quan, thiếu kỹ năng phòng tránh cũng là yếu tố làm gia tăng nguy cơ gây thiệt hại.

Siết chặt kiểm tra, giám sát và sẵn sàng ứng phó

Để ứng phó hiệu quả với sạt lở đất đá do thiên tai, bảo đảm an toàn cho người dân khu vực có rừng, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã giao Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai phối hợp với Chi cục Kiểm lâm và các địa phương, đơn vị liên quan triển khai đồng bộ biện pháp phòng, chống sạt lở.

Cụ thể, các hạt kiểm lâm phối hợp với UBND các xã, phường có rừng rà soát khu vực đồi núi, ven sông suối, khu vực có độ dốc cao dễ xảy ra lũ quét, sạt lở khi có mưa lớn; có phương án sơ tán dân khỏi vùng nguy hiểm, bảo đảm tuyệt đối an toàn tính mạng và tài sản; thông tin kịp thời về các dấu hiệu lũ quét, sạt lở đất rừng và gửi về Chi cục Kiểm lâm để tổng hợp, chỉ đạo xử lý. Song song, lực lượng kiểm lâm địa bàn phối hợp với trưởng thôn tăng cường tuyên truyền, vận động người dân cảnh giác cao độ, đặc biệt tại các khu vực đồi gò, dân cư ven rừng. Các hộ nhận khoán bảo vệ rừng cũng được nhắc nhở thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết, chủ động thông báo hiện tượng bất thường như vết sụt lún, trượt đất...

Đặc biệt, Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội - đơn vị quản lý diện tích rừng bán tự nhiên lớn trên địa bàn thành phố đã kích hoạt phương án ứng trực 24/24 giờ. Lực lượng tuần tra được bố trí trực chiến tại các khu vực trọng điểm, sẵn sàng phối hợp cùng chính quyền địa phương sơ tán động vật, ngăn ngừa tình trạng cây rừng gãy đổ hoặc gây ách tắc trong mùa mưa bão.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương, sạt lở đất đá, lũ quét không phải là hiện tượng hiếm gặp tại các xã có rừng ở Hà Nội. Song trước đây, việc ứng phó thường mang tính bị động, thiếu đồng bộ. Lần này, các cấp, ngành của thành phố đã cho thấy nỗ lực chuyển từ “phản ứng” sang “chủ động phòng ngừa”.

Tuy nhiên, để giảm thiệt hại do sạt lở đất rừng, rất cần sự chung sức của người dân địa phương. Bên cạnh tham gia các buổi tuyên truyền, người dân cần có ý thức giữ rừng, không khai thác bừa bãi, không xây dựng trái phép tại các vùng có địa hình không ổn định. Mỗi hộ dân sống gần rừng cần trở thành một “điểm cảnh báo” tại chỗ, phát hiện và báo cáo kịp thời dấu hiệu bất thường. Chính quyền địa phương cũng cần đầu tư thêm thiết bị quan trắc, bản đồ cảnh báo nguy cơ sạt lở; xây dựng phương án sơ tán dân cụ thể cho từng khu vực; tổ chức diễn tập phòng, chống thiên tai định kỳ hằng năm...

Sạt lở đất rừng, lũ ống, lũ quét đang là hiểm họa tiềm ẩn tại nhiều xã miền núi của Hà Nội, đặc biệt là trong mùa mưa bão. Chỉ khi các địa phương, lực lượng chức năng và người dân đồng lòng, chủ động từ khâu dự báo đến phương án ứng phó, mới có thể bảo vệ an toàn cho cộng đồng sống gần rừng.

Tiến Long