Chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm như 'tiếng trống lệnh' cải cách y tế toàn diện

Ngày 25/4/2025, Văn phòng Trung ương Đảng đã ban hành Thông báo số 176-TB/VPTW, kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với đại diện Đảng ủy Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Dù văn bản chỉ chưa đầy 5 trang A4, nhưng nó đã phát đi một tín hiệu cải cách sâu sắc – được ví như "tiếng trống lệnh" mở đầu cho cuộc cách mạng trong lĩnh vực y tế Việt Nam.

Từ góc nhìn của một người làm nghiên cứu, phản biện và vận động chính sách y tế theo hướng phát triển cộng đồng, tôi nhận thấy Thông báo mang nhiều nội dung đổi mới căn bản về chất. Dù đọc với tâm thế thận trọng, tách biệt cảm xúc khỏi đánh giá khách quan, tôi vẫn đi đến nhận định rõ ràng: Kết luận và định hướng của Tổng Bí thư là cú hích mở đầu cho một tiến trình cải cách sâu rộng, toàn diện, không chỉ trong lĩnh vực y tế, mà còn liên quan đến hành vi văn hóa chăm sóc sức khỏe của toàn dân. Một cuộc cách mạng y tế xã hội hóa đúng nghĩa đang bắt đầu – với mục tiêu nâng tầm chất lượng chăm sóc sức khỏe, xứng với tầm vóc con người Việt Nam thế kỷ 21.

Thông báo 176-TB/VPTW, kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm, phát đi tín hiệu cải cách y tế toàn diện, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn dân

Dưới đây là 9 đánh giá cụ thể lý giải cho nhận định trên.

Thứ nhất, khẳng định quan điểm hiện đại, nhân văn của Đảng về chăm sóc sức khỏe

Ngay trong phần mở đầu, Tổng Bí thư khẳng định: “Đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe của nhân dân là đầu tư cho sự phát triển của đất nước”. Đây không chỉ là một tuyên bố mang tính chính trị mà là một tuyên ngôn về hướng đi chiến lược cho quốc gia. Tinh thần này khơi dậy khí chất cách mạng từng thấy trong những giai đoạn lịch sử đầy chuyển mình của đất nước.

Thứ hai, định nghĩa rõ hệ tiêu chí đánh giá hệ thống y tế Việt Nam

Tổng Bí thư nêu rõ mục tiêu: “Xây dựng hệ thống y tế công bằng, chất lượng, hiệu quả, hội nhập quốc tế”. Dù chỉ gói gọn trong một câu, nhưng đây là định hướng mang tính nền tảng, phản ánh tư duy hệ thống và cập nhật đầy đủ các yếu tố đánh giá hiện đại trong quản trị y tế.

Thứ ba, đánh giá thẳng thắn, khách quan những hạn chế tồn tại

Kết luận của Tổng Bí thư không ngại chỉ ra rằng những tồn tại, hạn chế hiện nay của công tác chăm sóc sức khỏe là “nhiều hơn rất nhiều” so với thành tựu đạt được. Phần đánh giá này trải dài từ chất lượng môi trường sống, văn hóa sức khỏe xã hội, chất lượng hệ thống y tế, đến sức khỏe sinh thái. Những lời khen ngợi chủ yếu đến từ quốc tế, trong khi các chỉ số nội tại vẫn còn đáng lo ngại. Đây là một điểm nhấn thể hiện tư duy đổi mới đi sâu vào thực chất.

Cán bộ Trung tâm Y tế huyện Mù Cang Chải thăm khám bệnh cho người dân

Thứ tư, gắn chăm sóc sức khỏe với mục tiêu phát triển đất nước

Tổng Bí thư không tách riêng y tế ra khỏi tổng thể phát triển quốc gia mà tích hợp CSSK vào mục tiêu phát triển bền vững. Ông nêu rõ: “Công tác CSSK nhân dân cần hướng tới mục tiêu xây dựng một Việt Nam khỏe mạnh…phù hợp với mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045”. Việc đưa mục tiêu chăm sóc sức khỏe vào chiến lược phát triển quốc gia cho thấy sự thống nhất về tư duy lãnh đạo đa ngành, liên thông giữa y tế – kinh tế – xã hội.

Thứ năm, trả lại đúng vị trí chiến lược cho công tác y tế

Lần đầu tiên, chăm sóc sức khỏe được xác định là nhiệm vụ chính trị hàng đầu trong phát triển kinh tế – xã hội. Đây là bước chuyển về chất, khi y tế không chỉ là dịch vụ hỗ trợ mà là yếu tố cấu thành cốt lõi của chiến lược quốc gia.

Thứ sáu, toàn hệ thống chính trị vào cuộc, hướng tới sức khỏe toàn dân

Hướng tiếp cận “sức khỏe cho tất cả – tất cả cho sức khỏe” thể hiện tinh thần huy động toàn xã hội. Tổng Bí thư chỉ rõ yêu cầu huy động đồng bộ cả hệ thống chính trị, các cấp ngành và người dân, thực hiện mục tiêu này trên nguyên tắc minh bạch, giải trình trách nhiệm và có kiểm soát tiến độ cụ thể.

Thứ bảy, quyết liệt về hành động, cụ thể về tổ chức, rõ ràng về lộ trình

Tổng Bí thư giao nhiệm vụ cụ thể: Đảng ủy Chính phủ phải chủ trì xây dựng Nghị quyết Bộ Chính trị về CSSK, xử lý các “vấn đề mới, vấn đề lớn, điểm nghẽn và nút thắt”, xác định rõ mục tiêu, lộ trình và trách nhiệm. Đặc biệt, các tiểu ban văn kiện và tiểu ban kinh tế-xã hội Đại hội XIV được yêu cầu rà soát, cập nhật đầy đủ nội dung CSSK trong các văn kiện trình Đại hội. Đây là biểu hiện rõ ràng của tư duy hành động quyết liệt và tổ chức thực hiện có trọng tâm.

Thứ tám, đổi mới căn bản mô hình y tế – từ cấu trúc đến chức năng

Thông báo 176 không chỉ dừng lại ở định hướng chính trị, mà đi vào tổ chức kỹ thuật ngành y tế. Lần đầu tiên, Đảng chủ trương tái cấu trúc hệ thống y tế, chuyển từ mô hình 3 cấp xuống 2 cấp, với y tế cơ sở là nền tảng.

Y tế cơ sở được định vị lại chức năng rõ ràng: chăm sóc ban đầu, dự phòng, quản lý bệnh mạn tính, khám định kỳ, hồ sơ sức khỏe điện tử…Điều này đòi hỏi ngành y phải thay đổi tư duy: từ mô hình điều trị tập trung cá nhân sang mô hình chăm sóc cộng đồng chủ động và liên tục. Một sự chuyển đổi "cả phần cứng và phần mềm".

Đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe của nhân dân là đầu tư cho sự phát triển của đất nước.

Thông báo 176-TB/VPTW, kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm, phát đi tín hiệu cải cách y tế toàn diện, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn dân.yêu cầu y tế cơ sở “phải đủ mạnh, đủ người, đủ công nghệ”, phải trở thành nơi người dân đặt niềm tin. Đây là lời hiệu triệu thực sự mạnh mẽ. Thách thức đặt ra là rất lớn, bởi sự thay đổi đòi hỏi cả cơ cấu tổ chức, hệ thống tài chính, đào tạo nguồn nhân lực, và đặc biệt là thay đổi văn hóa nghề nghiệp.

Thứ chín, hướng đến y tế vì dân – chăm sóc toàn diện, nhân văn và bền vững

Tổng Bí thư khẳng định: “Một xã hội khỏe mạnh không thể chỉ trông chờ vào bác sĩ”. Đó là thông điệp cốt lõi, hiện đại, và rất đúng bản chất của hệ thống y tế tiên tiến. Chủ trương khám sức khỏe định kỳ mỗi năm, lộ trình tiến tới miễn viện phí toàn dân (giai đoạn 2030–2035), triển khai sổ sức khỏe điện tử, kết nối và chia sẻ dữ liệu khám chữa bệnh…là những bước đi cụ thể thể hiện mục tiêu y tế vì dân.

Tổng Bí thư cũng đề cao vai trò chủ động của từng người dân trong phòng bệnh: ăn uống lành mạnh, thể thao, khám sức khỏe định kỳ, chăm sóc tinh thần, tránh rượu bia, thuốc lá…Đây là cách tiếp cận lấy sức khỏe cộng đồng làm trung tâm – vượt xa tư duy “bệnh nhân – bác sĩ” truyền thống.

Kết luận của Tổng Bí thư thể hiện một tầm nhìn chiến lược nhất quán, hệ thống, có chiều sâu và mang tính hành động cao. Đó không chỉ là định hướng chính trị mà còn là một “lời hiệu triệu” đối với toàn hệ thống: ngành y tế, chính phủ, quốc hội, và từng người dân.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa cuộc cách mạng y tế này, thách thức là không nhỏ. Việt Nam cần:

Tái cấu trúc hệ thống y tế gắn với chăm sóc sức khỏe toàn dân. Củng cố y tế cơ sở, đào tạo nguồn lực y tế cộng đồng chất lượng cao. Chuyển đổi mô hình tài chính y tế, giảm chi trả từ tiền túi. Ứng dụng chuyển đổi số, đồng bộ dữ liệu sức khỏe toàn dân. Thay đổi văn hóa chăm sóc sức khỏe từ thụ động sang chủ động.

Đây là bài toán về chính sách, tổ chức, nguồn lực và cũng là phép thử về bản lĩnh cải cách và cam kết hành động vì dân của cả hệ thống chính trị.

BS.TS Trần Tuấn