Chìa khóa nào kiến tạo thị trường tài sản số minh bạch?

Chiều 8/10, UBND TP Đà Nẵng phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Hiệp hội Blockchain và Tài sản số tổ chức Diễn đàn “Đối thoại chính sách tài sản mã hóa: Từ quản lý rủi ro đến kiến tạo thị trường”.

Việt Nam xếp trong nhóm 6 điểm nóng toàn cầu về dòng tiền gian lận

Theo CoinMarketCap, thị trường tài sản mã hóa toàn cầu đạt hơn 4.270 tỷ USD và được dự báo sớm vượt mốc 10.000 tỷ USD vào năm 2030. Thị trường này hiện có sự tham gia của hơn 600 triệu người dùng, giá trị giao dịch 24h đạt hơn 204 tỷ USD.

850 sàn giao dịch được ghi nhận, khoảng 60 quốc gia và vùng lãnh thổ đã có cơ chế pháp lý rõ ràng cho sàn giao dịch tài sản mã hóa, trong đó, gần một nửa có quy trình cấp phép cụ thể.

Ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán nhà nước - chia sẻ về chính sách thí điểm thị trường tài sản mã hóa. Ảnh: Giang Thanh.

Theo ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP (Nghị quyết 05) của Chính phủ và Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam là những nền tảng pháp lý để các doanh nghiệp công nghệ và nhà đầu tư tham gia thị trường một cách minh bạch.

Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam - nhìn nhận, cùng với cơ hội mở rộng, các thách thức về an toàn tài chính của thị trường tài sản mã hóa cũng ngày càng rõ nét.

Năm 2024, Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Mạng (IC3) thuộc FBI IC3 ghi nhận thiệt hại toàn cầu từ lừa đảo tài sản số hơn 9,3 tỷ USD, tăng gần 70% so với năm trước.

Ở Việt Nam, giai đoạn từ 15/12/2019 đến 14/5/2024 phát hiện gần 20.000 vụ lừa đảo tài sản số, liên quan hơn 17.000 đối tượng, thiệt hại trên 12.000 tỷ đồng. Thiệt hại trong năm 2024 là khoảng 4.200 tỷ đồng.

Phần lớn dòng tiền phạm tội đổi sang tài sản mã hóa thông qua các giao dịch P2P trên các sàn quốc tế, giá trị giao dịch mỗi ngày lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Các thủ đoạn né tránh điều tra là liên tục thay đổi số điện thoại, tài khoản mạng xã hội, tài khoản ngân hàng và dùng ví blockchain để che giấu dòng tiền.

Nhiều doanh nghiệp sẵn sàng bước vào thị trường tài sản mã hóa.

Các sàn hoạt động không được cấp phép cũng tạo ra nguy cơ thu thập, lưu đến dữ liệu khách hàng lớn nhưng không tuân thủ Luật An ninh mạng, quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân.

“Việt Nam được xếp trong nhóm 6 điểm nóng toàn cầu về dòng tiền gian lận. Đây là lời nhắc rằng cơ chế giám sát là điều kiện không thể thiếu để bảo đảm niềm tin thị trường”, ông Trung nói.

Phát triển thị trường luôn tiềm ẩn rủi ro

Theo Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Tô Trần Hòa, trong thời gian vừa qua, có rất nhiều các vụ việc liên quan đến lừa đảo trên không gian mạng, đặc biệt là thị trường tài sản mã hóa xảy ra; nhiều vụ việc khiến dư luận dậy sóng, có tác động lớn.

Bởi vậy, Nghị quyết 05 được xây dựng theo hướng thận trọng, có kiểm soát, có lộ trình phù hợp thực tiễn, đảm bảo an ninh, an toàn, minh bạch và hiệu quả để bảo vệ lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khi tham gia vào thị trường.

“Trong giai đoạn đầu thí điểm, chúng tôi hướng đến thu hút nhà đầu tư có kinh nghiệm, hiểu biết quốc tế để tham gia thị trường; đồng thời tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo cho nhà đầu tư trong nước nâng cao hiểu biết về thị trường tài sản mã hóa, hoàn thiện dần dịch vụ cho thị trường này”, ông Hòa nói.

Các chuyên gia cảnh báo rủi ro khi tham gia các sàn giao dịch tài sản mã hóa không được cấp phép.

Trả lời câu hỏi về vụ việc lừa đảo tiền số của một KOLs đang “hot” trong thời gian qua, bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục phòng chống rửa tiền (Ngân hàng nhà nước Việt Nam), việc phát triển thị trường đổi mới sáng tạo luôn tiềm ẩn rủi ro, không chỉ vì bản chất của thị trường mà còn bởi sự thiếu hiểu biết của những người tham gia.

“Dưới góc độ của cơ quan quản lý, với yêu cầu về phòng chống rửa tiền và tội phạm mạng, chúng tôi phải xây dựng các dấu hiệu để các cơ quan quản lý “quét” các hành vi phạm tội. Các cơ quan chức năng đang nỗ lực để vận hành thị trường thông suốt. Môi trường pháp lý cơ bản đã có, sau đó, các cơ quan quản lý sẽ tiếp tục xây dựng các quy chế, chế tài xử phạt”, bà Thơ nói.

Bà Lê Vũ Hương Quỳnh - Giám đốc Phát triển Khu vực APAC (Công ty Tether) - nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác công - tư giữa chính quyền và doanh nghiệp trong quản lý rủi ro và kiến tạo thị trường.

“Các trường hợp vi phạm pháp luật thì muôn hình vạn trạng. Nhưng việc rửa tiền bằng tài sản mã hóa thông qua blockchain sẽ khó khăn hơn khi có sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà quản lý và doanh nghiệp, cùng với các biện pháp kỹ thuật để truy vết dòng tiền vi phạm. Hợp tác công tư, phối hợp đa phương là chìa khóa để vừa đảm bảo thúc đẩy đổi mới sáng tạo, vừa tuân thủ pháp luật”, bà Quỳnh nói.

Giang Thanh