Chiếc ghế trống của Mỹ và 'bóng đen' phủ lên hy vọng ngừng bắn ở Ukraine

Các nhà ngoại giao Ukraine thất vọng trước việc Tổng thống Donald Trump từ chối ưu tiên cho Ukraine, sau khi Tổng thống Volodymyr Zelenskyy vượt hơn 8.000 km đến hội nghị G7 tại Canada, chỉ để chứng kiến Tổng thống Mỹ về nước ngay trước ngày hai nhà lãnh đạo dự kiến gặp nhau. Tổng thống Trump tuyên bố, ông cần tập trung vào xung đột giữa Israel và Iran.

Một cú giáng khác với Kyiv là việc Mỹ phủ quyết tuyên bố chung của hội nghị về Ukraine, với lý do bản dự thảo mang tính chống Nga quá rõ rệt và có thể ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán với Tổng thống Vladimir Putin. Thay vào đó, một phần nội dung liên quan đến cuộc chiến sẽ được đưa vào "tuyên bố của chủ tọa" do Thủ tướng Canada Mark Carney công bố.

Một số quan chức Ukraine thậm chí đặt dấu hỏi liệu việc ông Zelenskyy có nên tham dự hội nghị thượng đỉnh NATO tại The Hague vào tuần tới hay không, khi chưa có gì bảo đảm ông Trump sẽ xuất hiện. Một quan chức nói: "Ukraine liên tục là nạn nhân của các biến động và sự thiếu kiên định trong chú ý của ông Trump. Putin hiểu rõ điều đó, có lẽ vì vậy mà đêm qua đã có một cuộc tấn công quy mô lớn vào Ukraine. Rất nhiều lời hứa đã được đưa ra cho hội nghị này - bao gồm cả việc Mỹ sẽ chuyển giao thêm vũ khí".

Ukraine đang đề xuất mua vũ khí Mỹ, bao gồm các hệ thống phòng không mới, nhằm hóa giải lập luận của ông Trump rằng Ukraine đang là gánh nặng ngân sách đối với Mỹ.

Với việc chiếc ghế của Mỹ bị bỏ trống tại hội nghị G7, ông Zelenskyy đành phải tham gia một phiên họp đặc biệt với các thành viên còn lại của nhóm, tập trung bàn về tình hình Ukraine. Tuy nhiên, mục tiêu chính của phiên họp - tìm kiếm sự ủng hộ của ông Trump để gây áp lực buộc ông Putin đồng ý ngừng bắn - đã tan biến sau khi ông Trump bất ngờ thông báo rời hội nghị ngay trong buổi chiều hôm đó.

Trong cuộc gặp với chủ nhà hội nghị, Thủ tướng Canada Mark Carney, ông Zelenskyy không trực tiếp đề cập đến việc Trump vắng mặt. Với vẻ trầm lặng, ông nói: "Chúng tôi cần sự giúp đỡ từ các đồng minh để binh sĩ tiếp tục vững vàng cho đến khi Nga sẵn sàng đàm phán hòa bình".

Ông nhấn mạnh: "Chúng tôi sẵn sàng cho một lệnh ngừng bắn vô điều kiện".

Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đến Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Alberta, Canada, vào ngày 17/6. (Ảnh: Teresa Suarez/POOL/AFP qua Getty Images/Kyivindependent)

Ông Zelenskyy từng xem hội nghị G7 lần này là một trong hai cơ hội vàng để gây sức ép tập thể từ phương Tây lên ông Trump, đồng thời thúc đẩy kế hoạch mua từ 30 đến 50 tỷ USD vũ khí và hệ thống phòng không từ Mỹ như một hình thức bảo đảm an ninh.

Trước hội nghị, từng có dấu hiệu cho thấy Mỹ sẵn sàng bán số vũ khí này cho Ukraine. Nhưng Trump đôi khi lập luận rằng viện trợ vũ khí cho Ukraine chỉ khiến chiến tranh kéo dài, trong khi ông muốn chấm dứt xung đột.

Ông Zelenskyy cũng đang vận động để Mỹ đồng ý hạ mức trần giá dầu Nga từ 60 USD/thùng xuống còn 45 USD, nhằm cắt giảm nguồn thu của Moscow. Biện pháp kiểm soát giá dầu từng được G7 thông qua và cần có sự ủng hộ ít nhất là ngầm định từ phía Mỹ để đạt hiệu quả.

Mặc dù giá dầu gần đây tăng vọt do khủng hoảng Iran, cuộc tranh luận về việc hạ trần giá dầu vẫn nổi bật do giá dầu sụt giảm quá chậm. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen thừa nhận áp lực phải hạ trần ngay lập tức hiện đã giảm.

Tại hội nghị, hôm thứ Hai (16/6), ông Trump tỏ rõ sự miễn cưỡng áp đặt thêm các lệnh trừng phạt, nói rằng châu Âu nên "ra tay trước" vì "các lệnh trừng phạt tiêu tốn của chúng tôi hàng tỷ, hàng tỷ USD".

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer kêu gọi các đồng minh siết chặt trần giá dầu Nga và công bố các lệnh trừng phạt mới đối với 20 tàu chở dầu Nga cũng như các công ty quản lý số tàu này, theo thông báo của Văn phòng Thủ tướng Anh hôm thứ Ba (17/6).

Phát biểu bên lề hội nghị G7, ông Starmer nhấn mạnh ông "rất tin tưởng" rằng các hạn chế giá dầu thô của Nga cần được tăng cường để làm giảm doanh thu năng lượng của nước này.

Trên đường đến hội nghị G7, ông Zelenskyy đã ghé thăm Áo để vận động nước này trở thành trung gian mới trong xung đột với Nga. Áo có mối quan hệ chặt chẽ với Moscow và được một số lãnh đạo Ukraine đánh giá là đáng tin cậy hơn Thổ Nhĩ Kỳ.

Phát biểu tại Brussels, đại diện cấp cao về đối ngoại của EU, bà Kaja Kallas tin rằng dù các lệnh trừng phạt mất nhiều thời gian hơn kỳ vọng để phát huy tác dụng, nhưng tình thế đã chuyển biến.

Tuần trước, bà nói: "Nga đã mất hàng chục tỷ USD doanh thu từ dầu mỏ. Kinh tế đang co hẹp, GDP sụt giảm."

Việc trừng phạt "đội tàu trong bóng tối" (tàu chở dầu không đăng ký quốc kỳ của Nga) đặc biệt hiệu quả: sau gói trừng phạt thứ 17, xuất khẩu dầu Nga qua Biển Đen và biển Baltic đã giảm 30% chỉ trong một tuần.

"Chỉ riêng trong tháng 5, quỹ tài sản quốc gia của Nga đã giảm 6 tỷ USD, từ 42 tỷ xuống còn 36 tỷ. Họ có thể cạn tiền vào năm tới. Khi ta cắt đứt nguồn thu, ta ngăn họ tiếp tục làm đầy kho vũ khí".

Thế Hải (Theo Theguardian, Kyivindependent)