Chiến dịch 30 triệu USD để giải phóng mạng xã hội khỏi sự kiểm soát của các tỷ phú

Sáng kiến này có tên Free Our Feeds (Giải phóng dòng tin của chúng ta), nhằm tạo ra cơ sở hạ tầng độc lập xoay quanh AT Protocol, công nghệ mã nguồn mở hỗ trợ mạng xã hội Bluesky và cho phép bất kỳ ai xây dựng ứng dụng mạng xã hội của riêng họ, tương tự cách các giao thức web mở cho phép người ta xây dựng trang web.

Dự án này xuất hiện trong thời điểm quan trọng khi các nền tảng mạng xã hội truyền thống đang phải đối mặt với sự giám sát gắt gao về quyền sở hữu và kiểm soát tập trung.

"Lần đầu tiên, chúng ta có một lộ trình rõ ràng để đảm bảo tương lai của mạng xã hội như công cụ kết nối, sáng tạo và mang lại niềm vui. Thế nhưng, điều này đòi hỏi nguồn lực từ cộng đồng và cơ sở hạ tầng độc lập để đảm bảo nó không bị ảnh hưởng bởi áp lực từ vốn đầu tư mạo hiểm và sự chi phối của các tỷ phú", Nabiha Syed, Giám đốc điều hành Mozilla Foundation và là 1 trong 9 người giám hộ của dự án, tuyên bố.

Mục tiêu trước mắt của chiến dịch là huy động 4 triệu USD như một phần của nỗ lực lớn hơn kéo dài 3 năm trị giá 30 triệu USD. Số tiền này sẽ được dùng để thành lập một quỹ vì lợi ích công cộng hỗ trợ AT Protocol và xây dựng cơ sở hạ tầng độc lập, gồm cả một hệ thống relay thứ hai. Hệ thống relay này thực chất là một bản sao lưu chỉ mục toàn bộ nội dung trên mạng, đảm bảo rằng các nhà phát triển và người dùng có thể truy cập các bài đăng ngay cả khi Bluesky hạn chế quyền truy cập vào dữ liệu của mình.

Số tiền đó cũng sẽ được sử dụng để tài trợ cho các nhà phát triển xây dựng ứng dụng mới trên giao thức này.

Tính đến nay, chiến dịch đã huy động được gần 18.000 USD từ 273 nhà tài trợ trên GoFundMe. GoFundMe là nền tảng huy động vốn cộng đồng trực tuyến phổ biến nhất thế giới, cho phép người dùng kêu gọi quyên góp tài chính từ cộng đồng để hỗ trợ các mục đích cá nhân, từ thiện hoặc các dự án cụ thể.

Theo bà Nabiha Syed, một trong những mục tiêu chính của quỹ là vận hành cơ sở hạ tầng AT Protocol một cách độc lập với Bluesky.

"Số lượng bên tham gia xây dựng trên AT Protocol càng lớn, họ càng có nhiều quyền lực đối trọng với Bluesky hoặc bất kỳ công ty lớn nào khác tham gia vào mạng lưới này. Quỹ sẽ vận hành cơ sở hạ tầng AT Protocol một cách độc lập với Bluesky để đảm bảo rằng luôn có một lựa chọn thay thế", Nabiha Syed chia sẻ với trang Insider.

Roger McNamee, nhà đầu tư ban đầu vào Facebook nay là nhà phê bình công nghệ và cũng ủng hộ sáng kiến này, nói rằng dự án ra đời vào thời điểm người dùng ngày càng thất vọng với các nền tảng hiện có.

"Hiện tại, hầu hết công ty khởi nghiệp mới đều xoay quanh tiền mã hóa hoặc AI. Hãy chỉ cho tôi thứ gì đó thực sự có thể làm thế giới trở nên tốt đẹp hơn. Nếu điều này thành công, nó sẽ làm thế giới tốt hơn rất nhiều", Roger McNamee nhận xét.

Nhóm nhà lãnh đạo công nghệ và giám đốc điều hành các tổ chức phi lợi nhuận đã khởi động chiến dịch Free Our Feeds trị giá 30 triệu USD với tham vọng xây dựng một hệ sinh thái mạng xã hội độc lập, không bị "kiểm soát bởi các tỷ phú" - Ảnh: Internet

Vài tháng qua, Bluesky đã chứng kiến sự phát triển bùng nổ. Insider tuần trước đưa tin Bluesky đang trong giai đoạn cuối cùng huy động vốn mới do Bain Capital Ventures dẫn đầu, định giá công ty ở mức khoảng 700 triệu USD. Bluesky đạt gần 26 triệu người dùng tính đến cuối năm 2024, với gần 1/2 trong số đó gia nhập vào 6 tuần cuối năm 2024 (phần lớn đến từ X) sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ.

Dù Bluesky tự định vị mình là sự thay thế cho X, những người ủng hộ Free Our Feeds lập luận rằng ngay cả cấu trúc được hỗ trợ bởi vốn đầu tư mạo hiểm của Bluesky cuối cùng cũng có thể đối mặt với những áp lực tương tự các nền tảng thương mại khác.

"Bluesky được xây dựng dựa trên những giá trị mà chúng tôi chia sẻ, bởi những con người mà chúng tôi ngưỡng mộ. Tuy nhiên, người sáng lập không phải là công ty. Họ sẽ chịu cùng áp lực mà mọi doanh nghiệp phải đối mặt để tối đa hóa lợi nhuận cho các nhà đầu tư của mình", phần FAQ (câu hỏi thường gặp) của dự án nêu rõ.

9 người giám hộ chiến dịch gồm các giám đốc từ Mozilla Foundation, Social Web Foundation và các tổ chức công nghệ phi lợi nhuận khác. Development Gateway, tổ chức phi lợi nhuận của Mỹ, sẽ nắm giữ số tiền huy động được thông qua chiến dịch gây quỹ cộng đồng.

Thông báo này được đưa ra sau khi Meta Platforms (do Mark Zuckerberg điều hành) tuyên bố thay thế chương trình kiểm tra thông tin của bên thứ ba bằng các ghi chú cộng đồng (Community Notes) do người dùng tạo, còn X tiếp tục gặp khó khăn với tình trạng nhà quảng cáo rời bỏ dưới sự lãnh đạo của Elon Musk. Những người ủng hộ sáng kiến này lập luận rằng những diễn biến gần đây nhấn mạnh rủi ro của quyền sở hữu tập trung trên các nền tảng xã hội.

"Đã lâu rồi kể từ khi những người ở Thung lũng Silicon thực sự giải quyết một vấn đề tồn tại", Roger McNamee nhấn mạnh, nói rằng dự án này đại diện cho một cơ hội hiếm hoi để giải quyết những vấn đề cơ bản về cách thức cấu trúc và kiểm soát các nền tảng mạng xã hội.

Quỹ này đặt mục tiêu đi vào hoạt động vào cuối năm 2025. Dù tham vọng, những người ủng hộ dự án thừa nhận sẽ có những thách thức phía trước, nhưng họ lập luận rằng các sự kiện gần đây tại những nền tảng lớn tạo ra cơ hội để thay đổi căn bản cách thức hoạt động của mạng xã hội.

"Quyền sở hữu tập trung của các nền tảng dẫn đến một môi trường kỹ thuật số liên tục thay đổi, mờ mịt, nơi mọi người có thể mất quảng trường công cộng kỹ thuật số và sinh kế của mình chỉ vì quyết định từ một tỷ phú. Chúng ta có thể làm tốt hơn. Internet không cần phải như thế này. Nếu mọi người cùng chung tay và hợp tác, chúng ta có thể thay đổi và cải thiện internet, hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn", Nabiha Syed nói.

Sơn Vân