Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo

Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 vừa được ban hành đã đánh dấu một cột mốc mới trong tiến trình cải cách và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Một định hướng quan trọng trong Nghị quyết này là đưa tỷ lệ năng lượng tái tạo lên 30% trong tổng cung năng lượng của Việt Nam vào 2030.

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã xây dựng và thực thi chiến lược phát triển năng lượng tái tạo, vừa nhằm đáp ứng cam kết cắt giảm khí thải nhà kính, vừa tạo dựng nền kinh tế xanh và bền vững.

Trung Quốc- “công xưởng xanh” của thế giới

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu và áp lực giảm phát thải khí nhà kính, Trung Quốc – quốc gia tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới – đã xác định phát triển năng lượng tái tạo là một chiến lược trọng tâm nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và thực hiện cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060.

Trung Quốc bắt đầu thúc đẩy mạnh mẽ năng lượng tái tạo từ đầu thế kỷ 21, song phải đến giai đoạn sau năm 2010, chính sách này mới được triển khai toàn diện với quy mô lớn. Chính phủ ban hành nhiều chương trình hỗ trợ, từ ưu đãi thuế, trợ giá điện gió và điện mặt trời, cho đến khuyến khích đầu tư tư nhân và nước ngoài. Kết quả là Trung Quốc nhanh chóng trở thành “công xưởng xanh” của thế giới, vừa là nhà sản xuất tua-bin gió, tấm pin mặt trời hàng đầu, vừa là quốc gia có công suất lắp đặt năng lượng tái tạo lớn nhất toàn cầu.

Trung Quốc đã phát triển nhiều trang trại điện mặt trời và điện gió khổng lồ ở những khu vực có điều kiện tự nhiên thuận lợi. Ảnh: ESG News.

Một trong những điểm nổi bật trong chiến lược của Trung Quốc là phát triển các trang trại điện mặt trời và điện gió khổng lồ ở những khu vực có điều kiện tự nhiên thuận lợi như sa mạc Gobi, cao nguyên Tây Tạng hay vùng duyên hải phía Đông. Đồng thời, nước này cũng đầu tư mạnh vào điện gió ngoài khơi, với nhiều dự án có quy mô hàng GW. Việc kết hợp giữa sản xuất thiết bị trong nước và mở rộng hạ tầng đã giúp Trung Quốc vừa hạ giá thành, vừa đảm bảo tốc độ phát triển vượt bậc.

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng chú trọng phát triển công nghệ lưu trữ năng lượng và nâng cấp lưới điện thông minh để giải quyết bài toán cung – cầu theo thời gian thực. Đây là yếu tố then chốt nhằm tích hợp tỷ lệ cao năng lượng tái tạo vốn phụ thuộc vào điều kiện thời tiết. Ngoài ra, việc mở rộng ngành công nghiệp xe điện cũng được coi là một phần quan trọng trong chiến lược năng lượng sạch, bởi nó gắn liền với nhu cầu điện tái tạo ổn định và quy mô lớn.

Nhờ những chính sách nhất quán và đầu tư khổng lồ, đến nay Trung Quốc đã trở thành quốc gia đi đầu trong chuyển dịch năng lượng, góp phần định hình xu thế phát triển bền vững toàn cầu.

Ấn Độ xây dựng các “công viên năng lượng mặt trời” khổng lồ

Vượt Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới từ năm 2023, Ấn Độ có nhu cầu năng lượng tăng trưởng mạnh mẽ theo đà phát triển kinh tế và đô thị hóa. Trước áp lực phải đảm bảo an ninh năng lượng, đồng thời ứng phó với biến đổi khí hậu, chính phủ Ấn Độ đã xác định năng lượng tái tạo là trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển quốc gia.

Trong thập niên qua, Ấn Độ triển khai hàng loạt chương trình thúc đẩy điện gió, điện mặt trời và sinh khối. Đặc biệt, quốc gia này đặt mục tiêu đầy tham vọng: đạt 450 GW công suất năng lượng tái tạo vào năm 2030, trong đó riêng điện mặt trời chiếm hơn một nửa. Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ như ưu đãi thuế, đấu thầu công khai minh bạch và khuyến khích khu vực tư nhân tham gia. Nhờ vậy, Ấn Độ hiện nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ phát triển năng lượng tái tạo nhanh nhất thế giới.

Trong thập niên qua, Ấn Độ triển khai hàng loạt chương trình thúc đẩy điện gió, điện mặt trời và sinh khối. Ảnh: Windpro.org.

Một trong những dấu ấn nổi bật là việc xây dựng các “công viên năng lượng mặt trời” quy mô khổng lồ. Tiêu biểu là công viên mặt trời Kamuthi ở bang Tamil Nadu với công suất 648 MW, từng được xem là lớn nhất thế giới khi khánh thành. Ngoài ra, các bang như Gujarat và Rajasthan cũng trở thành trung tâm phát triển điện gió và điện mặt trời nhờ tận dụng điều kiện tự nhiên phù hợp. Song song với đó, Ấn Độ còn chú trọng đến điện sinh khối và thủy điện nhỏ để đa dạng hóa nguồn cung.

Không chỉ chú trọng phát triển năng lượng tái tạo trong nước, Ấn Độ còn chủ động thúc đẩy hợp tác quốc tế thông qua Sáng kiến Năng lượng Mặt trời Quốc tế (International Solar Alliance – ISA), do nước này khởi xướng cùng Pháp năm 2015. Đây là diễn đàn tập hợp hơn 100 quốc gia, nhằm chia sẻ công nghệ, vốn đầu tư và kinh nghiệm quản lý trong lĩnh vực năng lượng mặt trời.

Có thể nói, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ, tiềm năng tự nhiên dồi dào và sự hỗ trợ quốc tế, Ấn Độ đang nổi lên như một trong những động lực quan trọng thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Nhật Bản ban hành Luật Mua điện từ nguồn tái tạo

Nhật Bản là quốc gia công nghiệp phát triển, song lại khan hiếm tài nguyên thiên nhiên và phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch. Thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011 đã khiến nước này phải tái định hình chiến lược năng lượng, trong đó năng lượng tái tạo được coi là trụ cột quan trọng nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, giảm rủi ro và hướng đến mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Ngay sau sự kiện Fukushima, chính phủ Nhật Bản ban hành Luật Mua điện từ nguồn tái tạo (Feed-in Tariff – FIT), buộc các công ty điện lực phải mua điện tái tạo với mức giá ưu đãi cố định trong thời gian dài. Chính sách này tạo cú hích mạnh mẽ cho sự bùng nổ điện mặt trời, đưa Nhật Bản trở thành một trong những thị trường năng lượng mặt trời lớn nhất thế giới. Việc tận dụng mái nhà để lắp đặt hệ thống pin quang điện được triển khai rộng rãi ở vùng nông thôn và các khu công nghiệp.

Ở Nhật Bản, việc tận dụng mái nhà để lắp đặt hệ thống pin quang điện được triển khai rộng rãi ở vùng nông thôn và các khu công nghiệp. Ảnh: The Japan Times.

Ngoài điện mặt trời, Nhật Bản còn chú trọng phát triển các nguồn năng lượng tái tạo khác như điện gió ngoài khơi, địa nhiệt và sinh khối. Với vị trí nằm trên “Vành đai lửa Thái Bình Dương”, Nhật Bản có tiềm năng địa nhiệt lớn và chính phủ đã đưa loại hình năng lượng tái tạo này vào chiến lược dài hạn. Điện gió ngoài khơi cũng đang được đầu tư mạnh, đặc biệt tại vùng biển phía Bắc, nơi có gió mạnh và ổn định.

Chính phủ Nhật Bản đặt mục tiêu đến năm 2030, năng lượng tái tạo sẽ chiếm từ 36–38% tổng sản lượng điện quốc gia. Để hiện thực hóa mục tiêu này, chính phủ Nhật Bản tập trung vào ba giải pháp: Mở rộng quy mô đầu tư, cải tiến công nghệ lưu trữ điện và nâng cấp lưới điện thông minh nhằm tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng phân tán. Đồng thời, Nhật Bản cũng khuyến khích hợp tác quốc tế, đặc biệt trong phát triển tua-bin gió và công nghệ pin nhiên liệu hydro.

Với quyết tâm chính trị và sự đổi mới công nghệ, Nhật Bản đang dần khẳng định vị thế là quốc gia tiên phong trong chuyển đổi năng lượng sạch ở châu Á.

Thanh Bình