Chiến lược phát triển trí tuệ nhân tạo hiệu quả

Tại Diễn đàn "AI trong Kỷ nguyên Số" diễn ra vào chiều 29/8 vừa qua, các lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ cùng nhiều chuyên gia hàng đầu đã cùng nhau đánh giá cao vai trò chiến lược của trí tuệ nhân tạo (AI), đồng thời chia sẻ tầm nhìn, cơ hội và những thách thức mà Việt Nam đang đối mặt trước làn sóng công nghệ này.

Trong kỷ nguyên số, nhiều quốc gia xác định rõ, AI không chỉ là công nghệ hỗ trợ mà dần trở thành hạ tầng nền tảng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế, an ninh, giáo dục, y tế và quản trị xã hội.

Trung Quốc

Trung Quốc là một trong những quốc gia sớm nhận thức được tầm quan trọng chiến lược của AI trong việc định hình sức mạnh quốc gia và vị thế quốc tế. Năm 2017, Chính phủ Trung Quốc công bố “Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo thế hệ mới”, đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm AI hàng đầu thế giới. Đây không chỉ là một chiến lược công nghệ mà còn là một định hướng tổng thể gắn liền với an ninh quốc gia, phát triển kinh tế, cải thiện đời sống xã hội và khẳng định vai trò lãnh đạo toàn cầu trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Tầm nhìn AI của Trung Quốc thể hiện trên nhiều khía cạnh. Thứ nhất, quốc gia này tập trung đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, khuyến khích các tập đoàn công nghệ lớn như Baidu, Alibaba, Tencent và Huawei trở thành lực lượng tiên phong. Thứ hai, Trung Quốc xây dựng hệ sinh thái dữ liệu khổng lồ, coi dữ liệu là “nhiên liệu” để đào tạo các mô hình AI. Lợi thế về dân số đông, thị trường số rộng lớn cùng chính sách quản lý tập trung giúp nước này tạo ra nguồn dữ liệu phong phú và đa dạng.

Trung Quốc đang từng bước khẳng định vị thế là một trong những cường quốc AI có ảnh hưởng lớn nhất thế giới hiện nay. Ảnh: TRENDS Research & Advisory.

Bên cạnh đó, Trung Quốc định hướng ứng dụng AI rộng rãi trong nhiều lĩnh vực: từ quốc phòng, an ninh, giám sát xã hội đến thương mại điện tử, y tế, giáo dục và đô thị thông minh. Các thành phố như Thâm Quyến, Hàng Châu và Bắc Kinh trở thành trung tâm thử nghiệm AI với hàng loạt dự án xe tự lái, quản lý giao thông bằng AI và chính quyền số.

Có thể khẳng định, với tầm nhìn chiến lược rõ ràng, sự đầu tư đồng bộ và quyết tâm chính trị cao, Trung Quốc đang từng bước khẳng định vị thế là một trong những cường quốc AI có ảnh hưởng lớn nhất thế giới hiện nay.

Nhật Bản

Nhật Bản là một quốc gia có cách tiếp cận độc đáo trong phát triển AI, khi không chỉ chú trọng vào khía cạnh tăng trưởng kinh tế của công nghệ này mà còn đặt trọng tâm vào việc nâng cao chất lượng sống và giải quyết các vấn đề xã hội. Khái niệm “Xã hội 5.0” do Chính phủ Nhật Bản đưa ra là minh chứng rõ ràng: một xã hội siêu thông minh, nơi AI cùng với Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) và robot trở thành nền tảng để cân bằng giữa phát triển kinh tế và phúc lợi con người.

Tầm nhìn của Nhật Bản hướng đến việc sử dụng AI để đối phó với những thách thức đặc thù, đặc biệt là dân số già hóa nhanh chóng và lực lượng lao động suy giảm. AI được triển khai trong y tế để chẩn đoán bệnh sớm, hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, cũng như trong lĩnh vực robot chăm sóc và dịch vụ y tế từ xa. Trong sản xuất công nghiệp, Nhật Bản tích hợp AI nhằm nâng cao năng suất, tối ưu chuỗi cung ứng và phát triển các thế hệ robot công nghiệp thông minh.

Nhật Bản không chỉ phát triển AI như một công cụ kinh tế mà còn như một giải pháp toàn diện để kiến tạo xã hội hài hòa. Ảnh: LinkedIn.

Đồng thời, Nhật Bản coi trọng yếu tố đạo đức và niềm tin xã hội đối với AI. Chính phủ ban hành các hướng dẫn về phát triển và ứng dụng AI an toàn, minh bạch, đảm bảo AI phục vụ con người thay vì thay thế con người. Đây là điểm khác biệt so với nhiều quốc gia khác, khi Nhật Bản nhấn mạnh triết lý “AI vì con người”.

Ngoài ra, Nhật Bản cũng thúc đẩy hợp tác quốc tế về AI, đặc biệt trong khuôn khổ G7 và các diễn đàn toàn cầu, nhằm xây dựng chuẩn mực chung về quản trị công nghệ mới. Với định hướng “Xã hội 5.0”, Nhật Bản không chỉ phát triển AI như một công cụ kinh tế mà còn như một giải pháp toàn diện để kiến tạo xã hội hài hòa, nơi công nghệ gắn kết mật thiết với đời sống và hạnh phúc con người.

Singapore

Tầm nhìn phát triển AI của Singapore gắn liền với việc xây dựng đảo quốc này trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo toàn cầu. Tháng 11/2019, Chính phủ Singapore công bố Chiến lược quốc gia về trí tuệ nhân tạo (National AI Strategy – NAIS), xác định AI là trụ cột trọng yếu trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Theo đó, Singapore đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ trở thành quốc gia hàng đầu thế giới về triển khai và ứng dụng AI trong các lĩnh vực thiết yếu, đồng thời hình thành hệ sinh thái công nghệ vững mạnh để thu hút đầu tư và nhân tài quốc tế.

Điểm nổi bật trong chiến lược AI của Singapore là sự tập trung có chọn lọc. Thay vì trải rộng nguồn lực, quốc gia này ưu tiên ứng dụng AI vào năm lĩnh vực chiến lược: y tế, giao thông, giáo dục, an toàn – an ninh và dịch vụ công. Cách tiếp cận này vừa giải quyết trực tiếp các vấn đề xã hội, vừa tạo tác động tích cực đến người dân. Ví dụ, trong y tế, AI hỗ trợ chẩn đoán bệnh và quản lý hồ sơ sức khỏe thông minh; trong giao thông, AI giúp tối ưu hóa luồng xe và phát triển các giải pháp xe tự lái; trong dịch vụ công, AI được tích hợp để nâng cao hiệu quả quản lý hành chính và xây dựng chính phủ số.

Singapore đang định vị mình là một trung tâm AI của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Ảnh: ValidMind.

Ngoài ra, Singapore chú trọng phát triển khung pháp lý và đạo đức AI nhằm đảm bảo công nghệ được sử dụng minh bạch, công bằng và an toàn. Các nguyên tắc về quản trị dữ liệu, bảo mật thông tin và quyền riêng tư của công dân luôn được đặt lên hàng đầu. Đồng thời, chính phủ cũng đầu tư mạnh vào đào tạo kỹ năng số, nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho kỷ nguyên AI.

Với chiến lược rõ ràng, cơ chế quản lý linh hoạt và tầm nhìn dài hạn, Singapore không chỉ tạo ra nền tảng công nghệ phục vụ phát triển kinh tế – xã hội mà còn định vị mình là một trung tâm AI của khu vực châu Á – Thái Bình Dương, góp phần khẳng định vị thế một quốc gia nhỏ nhưng có sức ảnh hưởng lớn trong kỷ nguyên số.

Thanh Bình