Chiến lược xây dựng 'đội đặc nhiệm' trong start-up

Khái niệm “Squad team” được hiểu là một đội đặc nhiệm gồm những thành viên ưu tú, được chọn lọc từ các bộ phận khác nhau, nhằm thực hiện những mục tiêu cụ thể, thường mang tính chiến lược hoặc đột phá.

Tuy nhiên, Squad team không phải là liều thuốc vạn năng. Giá trị của mô hình này chỉ thực sự phát huy nếu start-up sử dụng đúng người, đúng thời điểm và đúng hoàn cảnh, đặc biệt là phải nhận diện rõ: start-up đang ở trong “thời bình” hay “thời chiến”.

Thứ nhất, trong thời bình, Squad team cần tập trung vào khám phá và sáng tạo.

“Thời bình” là khi start-up đã tìm ra động cơ tăng trưởng, đang trên đà mở rộng, vận hành ổn định. Trong giai đoạn này, Squad team thường được trao quyền lớn, tự chủ cao và hoạt động như một nhóm R&D linh hoạt. Họ tập trung vào khai phá cơ hội kinh doanh mới, phát triển sản phẩm đột phá hoặc thử nghiệm các tính năng tiềm năng.

Lúc này, vai trò của nhà sáng lập thiên về “người kiến tạo không gian”. Họ giao việc theo cách “Focus on What, not How” - xác định rõ mục tiêu, nhưng trao quyền đội ngũ tự quyết định cách thực hiện. Đây cũng là triết lý quản trị được Daniel Ek, nhà sáng lập Spotify, áp dụng khi xây dựng Squad team trong giai đoạn mở rộng mạnh mẽ của công ty từ năm 2008 đến năm 2015, giúp Spotify nhanh chóng vươn ra toàn cầu với tốc độ ấn tượng.

Ngược lại với thời bình, ở trong thời chiến, Squad team cần sự thống nhất mệnh lệnh, tăng tốc hành động.

“Thời chiến” của start-up diễn ra khi công ty rơi vào khủng hoảng, như tài chính eo hẹp, cạnh tranh khốc liệt, hoặc cần xoay trục chiến lược (pivot). Đây là lúc đòi hỏi một phong cách lãnh đạo khác: quyết đoán, sâu sát và tập trung quyền lực. Squad team lúc này vẫn tồn tại, nhưng hoạt động như “biệt đội đặc nhiệm” dưới quyền chỉ huy trực tiếp của nhà sáng lập - người đóng vai trò như “tổng tư lệnh”.

Trong bối cảnh đó, nếu nhà sáng lập vẫn giữ phong cách trao quyền như thời bình, rất dễ dẫn đến tình trạng “rắn mất đầu”, thiếu định hướng và trì trệ. Câu chuyện điển hình là Facebook thời điểm 2016-2017, khi đối mặt với áp lực cạnh tranh từ Snapchat. Mark Zuckerberg đã trực tiếp chỉ huy một Squad team nhỏ để phát triển tính năng Stories - vũ khí chiến lược giúp Facebook giành lại lợi thế chỉ trong 6 tháng.

Mô hình Squad team là một công cụ hữu hiệu, nhưng giống như một con dao sắc, cần được sử dụng đúng hoàn cảnh. Theo đó, mỗi nhà sáng lập cần nâng cao năng lực phán đoán tình hình và linh hoạt điều chỉnh chiến lược để Squad team phát huy tối đa hiệu quả. Bởi start-up có thể tiến xa nhờ đổi mới, nhưng chỉ có thể tồn tại nếu biết khi nào cần linh hoạt và khi nào phải quyết liệt.

Đức Thọ