Chiến tranh Ukraine thúc đẩy người dân Nga tích trữ vàng

Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng thế giới (WGC), nhu cầu vàng miếng và vàng xu ở Nga trong năm 2022 tăng gần gấp 5 lần so với năm trước đó. Ảnh: Sputnik News

Nhu cầu tăng gấp 5 lần

Sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine vào cuối tháng 2 năm ngoái, điện thoại của Natalia Smirnova, một nhà tư vấn tài chính, đổ chuông liên tục. Các khách hàng người Nga của cô đang hoảng loạn. “Tôi có nên mua vàng không? Nếu tình hình ngày càng tồi tệ hơn, ít nhất tôi có thể chôn giữ số vàng của mình”, một khách hàng hỏi cô.

Đó cũng là tâm lý chung của nhiều người Nga khác và điều này biến Nga thành một nước của những người “nghiện” mua sắm vàng.

Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng thế giới (WGC), nhu cầu vàng miếng và vàng xu trong năm ngoái ở Nga tăng nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác, với mức tăng gần gấp 5 lần so với năm trước đó.

Dù Nga từ lâu đã là một trong những nhà sản xuất vàng lớn nhất thế giới, chiếm gần 1/10 sản lượng toàn cầu, nhưng các nhà đầu tư nhỏ lẻ trong nước hầu như tránh xa kim loại quí này, một phần do mức thuế VAT 20% đối với vàng miếng.

Người dân Nga thường tích trữ đô la và euro trong thời kỳ kinh tế khó khăn. Nhưng chiến tranh đã làm thay đổi xu hướng này.

Vitaly Nesis, Giám đốc điều hành của Polymetal, một nhà sản xuất vàng có trụ sở ở Anh và Nga, nói: “Người dân Nga đang tìm cách tiết kiệm nhưng do nguồn cung đồng euro và đô la Mỹ thiếu hụt, họ tăng mua vàng. Nhu cầu vàng ở nước này có thể còn rất lớn chừng nào Nga còn đối mặt với sự bất ổn địa chính trị”.

Chính Nga cũng khuyến khích người dân Nga tích lũy vàng. Hồi tháng 3 năm ngoái, Ngân hàng trung ương Nga (CBR) đã hạn chế bán ngoại tệ và Tổng thống Putin quyết định bãi bỏ thuế VAT đối với việc mua vàng miếng, khiến sức mua tăng đột biến.

Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cảnh báo người dân Nga rằng đồng đô la dễ mất giá và chịu “nhiều rủi ro khác nhau”. Ông nhấn mạnh vàng là sự thay thế hấp dẫn cho đô la. “Đầu tư vào vàng sẽ là một giải pháp thay thế tuyệt vời cho đô la trong bối cảnh địa chính trị bất ổn”, ông nói trong một thông cáo báo chí hồi tháng 3. Ngay sau đó, người dân Nga đã xếp hàng để mua vàng. Khi các ngân hàng gấp rút đáp ứng nhu cầu vàng miếng cỡ nhỏ được các nhà đầu tư bán nhỏ lẻ ưa thích, Sberbank, một ngân hàng lớn thuộc sở hữu nhà nước, cảnh báo khách hàng về khả năng thiếu hụt. Sberbank chiếm khoảng 80% doanh số bán vàng miếng và vàng xu ở thị trường trong nước.

Ở Nga, nhiều đại lý được ủy quyền có thể phân phối vàng xu nhưng chỉ có ngân hàng mới được phép bán vàng miếng. Dù vậy, các thông tin rao bán vàng miếng cũ tràn ngập trên Avito, nền tảng quảng cáo và rao vặt trực tuyến hàng đầu của đất nước về hàng hóa đã qua sử dụng.

Để làm dịu cơn sốt, CBR đã ngừng mua vàng vào ngày 15-3 nhưng lại tiếp tục mua vàng 10 ngày sau đó. “Thị trường đã mất kiểm soát”, Phó Thống đốc thứ nhất của CBR Alexei Zabotkin giải thích cho quyết định nối lại hoạt động mua vàng.

CBR có thể đã mua vàng đáng kể vào năm ngoái

Trong năm 2022, nhu cầu vàng toàn cầu tăng 18%, lên mức cao nhất trong hơn một thập niên nhờ các giao dịch mua lớn từ các ngân hàng trung ương, khi nhiều nước tìm cách đa dạng hóa dự trữ ngoại hối để giảm phụ thuộc vào đồng đô la.

Các nhà phân tích trong ngành tin rằng CBR là bên mua đáng kể, nhưng họ không chắc chắn CBR đã mua bao nhiêu vàng vì tổ chức này đã ngừng báo cáo biến động dự trữ vàng của mình ngay sau khi chiến tranh ở Ukraine nổ ra.

Theo Bernard Dahdah, nhà phân tích hàng hóa tại Ngân hàng Natixis (Pháp), tính đến cuối tháng 1, giá vàng tăng gần 20% từ mức thấp nhất của năm ngoái được thiết lập vào tháng 11 một phần nhờ hoạt động mua vàng từ châu Á và Nga. Giá vàng đã giảm 4,4% trong tháng này do cơn hưng phấn từ việc Trung Quốc tái mở cửa đã dịu lại.

Dahdah cho rằng những thay đổi chính sách gần đây ở Nga tương tự như cách Trung Quốc mở cửa thị trường vàng vào thời kỳ đầu của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Theo dữ liệu của WGC, dù tăng mạnh vào năm ngoái, nhu cầu vàng miếng và vàng xu ở Nga năm ngoái chỉ chiếm 2% tổng nhu cầu toàn cầu. Trung Quốc vẫn là nước tiêu thụ lớn nhất, chiếm 19% nhu cầu vàng miếng và vàng xu toàn cầu. Đứng sau đó lần lượt là Đức và Ấn Độ.

Các công ty khai thác vàng của Nga cũng đang ráo riết tìm người mua mới khi trong bối cảnh người dân tìm cách đa dạng hóa khoản tiết kiệm của họ. Trước chiến tranh, Nga chỉ tiêu thụ 1/5 sản lượng vàng được sản xuất trong nước và xuất khẩu phần còn lại.

Valery Yemelyanov, nhà phân tích thị trường chứng khoán tại BCS World of Investments, cho biết đến cuối năm 2022, Nga đã thành công trong việc chuyển hướng xuất khẩu vàng sang châu Á, cụ thể là Trung Quốc. Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy xuất khẩu vàng của Nga sang Trung Quốc tăng vọt 63% trong năm ngoái. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng cho hoạt động đầu tư vàng bán lẻ ở Nga còn kém phát triển và điều này có thể làm giảm sự nhiệt tình của người dân. Chẳng hạn, người dân Nga chỉ có thể bán lại vàng miếng cho các ngân hàng.

Cất giữ vàng là một vấn đề khác vì nhiều người dân Nga giữ vàng tại nhà. Nhà tư vấn tài chính Natalia Smirnova lưu ý mọi vết xước đều có thể làm giảm giá trị của một thỏi vàng. . “Không phải ai cũng hiểu rằng họ không nên cất giữ các thỏi vàng trong hộp đựng giày”, cô nói.

Theo Financial Times

Lê Linh