Chiến trường thay đổi 180 độ, xe tăng Nga và Ukraine tìm cách thích ứng thế nào?

Sự thay đổi của xe tăng trong xung đột Ukraine

Khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine năm 2022, các đơn vị xe tăng của hai bên vẫn không khác nhiều so với thời Chiến tranh Lạnh. Giờ đây, những chiếc xe tăng thời Liên Xô của Nga và Ukraine đang lăn bánh trên chiến trường với lớp áo giáp mới, từ phủ lưới chống UAV đến gắn chông, treo xích hay tạo ra những lồng sắt kiên cố.

Những thay đổi bên ngoài này phản ánh tốc độ mà UAV đã làm thay đổi cục diện xung đột Ukraine chỉ trong hơn 3 năm. Máy bay không người lái có độ sát thương cao đã đẩy tên lửa và pháo binh truyền thống xuống vai trò thứ yếu.

Xe tăng Ukraine khai hỏa về phía Nga trên tiền tuyến gần khu vực Donetsk. Ảnh: Reuters

Ngay từ đầu cuộc xung đột, lực lượng Ukraine đã sử dụng tên lửa chống tăng do Mỹ viện trợ để tấn công xe tăng Nga từ phía trên nhằm đánh trúng điểm yếu của lớp giáp. Để đối phó, kíp tăng Nga bắt đầu lắp các khung sắt tự chế trên tháp pháo để giảm sức công phá.

Kể từ đó, chiến trường biến đổi nhanh chóng. Hiện nay, mối đe dọa chủ yếu đến từ các máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) cỡ nhỏ, giá rẻ, có thể được sử dụng như tên lửa dẫn đường.

Để thích ứng, cả xe tăng Ukraine và Nga đều cải tiến theo từng giai đoạn. Ở giai đoạn đầu, mối đe dọa của xe tăng chủ yếu đến từ tên lửa chống tăng và UAV thả lựu đạn tấn công từ trên cao. Trước tình hình này, các kỹ thuật viên đã lắp kết cấu bảo vệ trên nóc xe. Nhưng sau đó, FPV được sử dụng như “phương tiện bay tự tìm mục tiêu”, tấn công cả các điểm yếu khác. Kíp tăng sau đó phải học cách tự chế lưới chống UAV bao quanh để đối phó với mối đe dọa từ nhiều hướng. Khi các thiết bị gây nhiễu vô hiệu hóa các UAV không dây, một loại UAV mới xuất hiện, điều khiển qua cáp quang. Binh lính đã đối phó bằng cách gắn thêm chông vào xe tăng để cắt, chặn dây điều khiển.

Kể từ khi xe tăng được đưa vào sử dụng rộng rãi để vượt qua các bãi đạn pháo thời Thế chiến I, thiết kế giáp và thân xe hầu như không thay đổi, tập trung bảo vệ mặt trước, nơi kíp lái cho rằng có nguy cơ bị tấn công lớn nhất.

Nhưng với các UAV dẫn đường cỡ nhỏ, mối đe dọa với xe tăng có thể đến từ bất kỳ hướng nào và đánh trúng các điểm yếu trên lớp giáp.

Dù cấu hình bảo vệ không đồng nhất và khó xác định chính xác thời điểm các cải tiến này trở nên phổ biến nhưng xu hướng gia cố giáp đã song hành với sự bùng nổ của các loại UAV, đặc biệt từ năm 2023, khi FPV tràn ngập chiến trường.

Hiện nay, xe tăng được sử dụng trên chiến trường ít hơn nhiều so với năm 2022. Để duy trì vai trò của xe tăng, binh lính Nga và Ukraine đã phủ lên chúng nhiều kiểu giáp khác nhau như những giải pháp ứng biến trước các chiến thuật thay đổi nhanh chóng.

Một số cải tiến xe tăng đầu tiên đã diễn ra vào giai đoạn đầu xung đột, khi mối đe dọa chính với các phương tiện quân sự là tên lửa chống tăng của Ukraine do Mỹ cung cấp và các UAV thả lựu đạn.

Các video từ giai đoạn đầu xung đột cho thấy quân đội Nga đã điều chỉnh xe tăng T-72 - một trong những xe tăng được sử dụng rộng rãi nhất của Nga ở Donbass thuộc miền Đông Ukraine. Đầu tiên, các binh lính đã tháo các khẩu pháo khỏi xe tăng và hàn khung kim loại. Sau đó, họ gắn thêm gỗ và lớp cao su bảo vệ xích rồi phủ các tấm kim loại lêm toàn bộ cấu trúc để tăng khả năng chống UAV. Nhiều khu vực hở trên thân xe cũng được che bằng xích để ngăn UAV lọt vào.

Phía Ukraine cũng nâng cấp giáp bảo vệ xe tăng khi số lượng UAV Nga tăng mạnh. Phần lớn những phát triển, từ UAV thả bom đến FPV, xuất phát từ Ukraine khi Kiev ứng biến bằng các vũ khí giá rẻ nhưng không kém phần nguy hiểm để đối đầu quân đội Nga áp đảo về số lượng và vũ khí.

Mùa thu năm 2023, Mỹ chuyển giao xe tăng chiến đấu chủ lực M1 Abrams cho Ukraine nhưng chúng ra trận mà không có giáp chuyên dụng chống UAV. Khi nhận thấy Abrams dễ bị tổn thương trước các mối đe dọa giống như xe tăng thời Liên Xô, quân đội Ukraine bắt đầu cải tiến để phù hợp với chiến trường hiện đại.

Ukraine đã trang bị cho xe tăng giáp phản ứng có thể gây nổ và phá hủy các UAV khi va chạm, hạn chế hư hại với xe tăng. Kế tiếp các bộ phận chuyển động như xích và bánh xe được bảo vệ bằng các tấm cao su để ngăn chặn FPV tấn công. UAV có thể luồn qua các khe hẹp và vô hiệu hóa xe tăng ngay từ bên dưới, vì vậy đôi khi xích và cáp được sử dụng để ngăn chúng tấn công trực tiếp. Lưới gập cũng được lắp trên tháp pháo để bảo vệ cửa nắp và vị trí xạ thủ lộ thiên ở phía trên.

Lớp bảo vệ bổ sung đi cùng cái giá nhất định

Tuy nhiên, lớp bảo vệ bổ sung này cũng đi cùng cái giá nhất định: Các khung sắt, lớp che phủ và giáp tăng cường khiến kíp lái khó quan sát hơn từ những khe cửa hẹp và ô cửa nhỏ. Vì thế, các nhân viên cơ khí của Ukraine và Nga phải liên tục chỉnh sửa, cải tiến các “bộ giáp” tự chế để giữ xe tăng tiếp tục chiến đấu.

Hiện tiền tuyến trải dài 1.200 km của Ukraine đã khác xa so với 3 năm trước khi cáp quang giăng khắp những cánh đồng bỏ hoang và UAV truy lùng từng binh lính cả ngày lẫn đêm. Việc di chuyển các phương tiện lớn, đặc biệt là xe tăng, trở nên vô cùng nguy hiểm bởi một UAV giá chỉ vài trăm USD có thể tiêu diệt xe tăng trị giá hàng triệu USD.

Bị đe dọa nhiều hơn so với trước đây, xe tăng hiện được sử dụng hạn chế hơn khi vừa đối mặt với làn sóng UAV, vừa đối mặt với các mối nguy truyền thống như mìn chống tăng. Tuy nhiên, chúng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc chiếm giữ và bảo vệ lãnh thổ. Với hỏa lực mạnh, xe tăng sẽ tiếp tục là lực lượng yểm trợ và tấn công chủ lực cho bộ binh trên chiến trường.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: New York Times