Nga đẩy mạnh chiến thuật 'xẻ nhỏ', Ukraine căng mình giữ Donetsk

Chiến thuật “xẻ nhỏ” của Nga

Theo nhóm giám sát nguồn mở Deep State của Ukraine, chỉ riêng ba tháng mùa hè (tháng 6 – 8/2025), Nga đã chiếm thêm 1.548 km² lãnh thổ, con số vượt xa mức 659 km² cùng kỳ năm 2024. Mặc dù chưa thể kiểm soát toàn bộ Donetsk, những bước tiến này chủ yếu dựa vào chiến thuật “xẻ nhỏ” với các toán bộ binh. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán hòa bình chưa có nhiều tiến triển, còn phía trước là một mùa đông khắc nghiệt, chiến trường đang bước vào mùa thu với nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Giống như những mùa hè trước đó, giai đoạn này chứng kiến cường độ giao tranh cao nhất, khi điều kiện thời tiết thuận lợi cho các chiến dịch tấn công và thảm thực vật dày đặc giúp quân Nga che chắn phần nào trước các máy bay không người lái (UAV). Nhà phân tích quân sự Rob Lee, thành viên Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, nhận định: “Nga thường sử dụng bộ binh trong các đợt tấn công mùa hè bởi vào thời điểm này, bộ binh dễ dàng cơ động hơn nhờ những hàng cây và thảm thực vật dày đặc. Đến mùa đông, nhịp tiến công nhiều khả năng lại chậm lại”.

Quân đội Ukraine trên chiến trường. Ảnh: Reuters

Trọng tâm tiến công của Nga hiện vẫn dồn vào tỉnh Donetsk, nơi các mũi tấn công đang xiết chặt giữa Pokrovsk và Kostiantynivka nhằm phá vỡ hệ thống phòng thủ quanh những đô thị lớn do Ukraine kiểm soát. Dù liên tiếp mở các đợt tấn công, quân Nga vẫn chưa thể xuyên thủng phòng tuyến nơi đây. Đến tháng 7/2025, Nga đã áp sát thị trấn Rodynske ở phía bắc Pokrovsk, nơi giao tranh khốc liệt quanh mỏ than chiến lược, vốn giữ vai trò then chốt trong việc kiểm soát các tuyến đường ra vào thành phố. Hiện phòng thủ Ukraine tại khu vực này vẫn khá vững chắc, song các tuyến đường tiếp tế ở tây bắc lại thường xuyên bị đe dọa bởi các đòn tập kích bằng UAV Nga.

Xa hơn về phía bắc, các lực lượng Nga đang tìm cách tiếp cận Dobropillia. Tại đây, từng nhóm nhỏ bộ binh Nga đã xuyên thủng phòng tuyến mỏng manh của Ukraine, tràn sâu 15–20 km dọc theo trục Kramatorsk–Dobropillia. Tình cảnh này buộc Kiev phải điều động những đơn vị thiện chiến nhất, trong đó có các tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn cơ giới số 93 và Quân đoàn Azov, để ngăn chặn bước tiến của đối phương. Tới cuối tháng 8/2025, Ukraine vẫn giữ được quyền kiểm soát khu vực này.

Ở hướng tây nam Donetsk, quân Nga tiến sâu qua các vùng đất trống ít dân cư gần Novopavlivka, lợi dụng địa hình nhiều sông ngòi, khó tổ chức phòng thủ để chặn đánh quân Ukraine. Đến đầu tháng 9/2025, Nga đã áp sát biên giới hành chính tỉnh, dọc theo sông Vovcha, thậm chí lần đầu tiên kể từ khi xung đột bùng nổ, một mũi tiến công đã vượt sang tỉnh Dnipropetrovsk lân cận.

Trên trục Kupiansk–Lyman, vốn ổn định trong thời gian dài sau các đợt phản công thành công của Ukraine ba năm trước, giao tranh cũng bùng phát trở lại. Quân Nga chiếm phần lớn rừng Serebrianskyi phía đông Lyman và áp sát sông Siverskyi Donets, chỉ còn cách thành phố 10 km, đe dọa cô lập Lyman khỏi phía tây. Trong khi đó, phòng tuyến quanh Kupiansk cũng đang lung lay trước các bước tiến của Nga ở tây sông Oskil.

Điểm sáng hiếm hoi cho Ukraine là hướng Sumy. Cuộc tấn công xuyên biên giới của Nga tại đây, từng gây lo ngại hồi cuối tháng 5/2025 khi đặt thủ phủ vùng vào tầm bắn của UAV, đã hoàn toàn chững lại. Thậm chí, Ukraine còn giành lại một số ngôi làng, đảo ngược đà tiến của đối phương.

Đánh giá về bức tranh toàn cục, chuyên gia Emil Kastehelmi – thành viên nhóm tình báo nguồn mở Black Bird Group (Phần Lan), nhận định: “Ukraine đang gặp khó khăn trong việc ứng phó tức thì với làn sóng tấn công mới của Nga. Họ buộc phải di chuyển quân từ hướng này sang hướng khác, trong khi không có đủ lực lượng dự bị quy mô lớn để tập trung cho một mũi quyết định”.

Sự vắng bóng của xe bọc thép

Trên khắp chiến tuyến mùa hè vừa qua, quân đội Nga hầu như đã từ bỏ hoàn toàn các cuộc tấn công quy mô lớn bằng xe bọc thép. Nguyên nhân xuất phát từ thực tế phũ phàng: những đoàn thiết giáp nặng nề ngày càng trở thành mục tiêu lý tưởng cho các máy bay không người lái, vốn đã chứng minh khả năng tàn phá rõ rệt qua từng tháng.

Thay vào đó, Moscow chuyển sang chiến thuật phân tán lực lượng, dựa vào các nhóm tấn công bộ binh nhỏ, liên tục tung lên tiền tuyến theo từng đợt, với sự hỗ trợ của xe máy và các phương tiện cơ động hạng nhẹ. Những đơn vị này thường đảm nhận các nhiệm vụ xâm nhập: chọc thủng tuyến phòng ngự đầu tiên vốn dễ bị tổn thương của Ukraine, tấn công vào các đơn vị máy bay không người lái và súng cối, đồng thời gieo rối loạn vào hậu phương đối phương.

Trên thực tế, chiến thuật này cũng mang lại hiệu quả ổn định suốt mùa hè, giúp Nga thọc sâu được vào phòng tuyến Ukraine gần Dobropillia. Ở chiều ngược lại, ưu thế phòng thủ của Ukraine hiện dựa chủ yếu vào việc không ngừng mở rộng mạng lưới drone trinh sát và tấn công; song lại đối mặt với sự thiếu hụt trầm trọng bộ binh tiền tuyến.

“Chúng tôi có lực lượng UAV mạnh ở khu vực này; các nhóm UAV tấn công có thể tiêu diệt kẻ thù ở quy mô lớn và tạo ra tác động sâu rộng”, Dmytro Zhluktenko, một phi công điều khiển máy bay không người lái người Ukraine phục vụ tại khu vực Pokrovsk cho biết.

“Nhưng chúng tôi vẫn không có đủ bộ binh. Tuyến tiếp xúc thưa thớt đến mức thực chất không còn là một đường phòng ngự, mà giống một vùng trống trải nhiều hơn”, người lính này nói thêm.

Theo nhà phân tích quân sự Rob Lee, chính sự mong manh ấy mới là nguyên nhân cốt lõi giúp Nga giành lợi thế trong mùa hè.

“Nhân lực là yếu tố quyết định bản chất của cuộc chiến hiện nay. Nếu Ukraine có đủ bộ binh, họ sẽ có cách đánh khác, và tôi không nghĩ Nga có thể tiến quân được”, ông Lee nói.

Bên cạnh các bước tiến của Nga, mùa hè này chứng kiến một số đòn phản công thành công do Lực lượng Tấn công – đơn vị mới được Tổng tư lệnh Oleksandr Syrskyi thành lập ngày 18/8, thực hiện. Đầu tháng 9/2025, Trung đoàn Tấn công 425, báo cáo đã giành quyền kiểm soát hai ngôi làng Novoekonomichne và Udachne gần Pokrovsk.

Tuy nhiên, theo ông Zhluktenko, những thành công mang tính cục bộ này khó có thể thay đổi thế trận chiến lược.

Nga vẫn duy trì nhịp độ tấn công

Mùa hè có thể đã khép lại nhưng chiến dịch tấn công của Nga đang có dấu hiệu mở rộng khi bước sang mùa thu. Cuối tháng 8/2025, những đơn vị tinh nhuệ như Lữ đoàn Bộ binh Hải quân số 155 và 40 đã được tái triển khai tới mặt trận Pokrovsk. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Moscow muốn duy trì nhịp độ tấn công trong thời gian sắp tới.

Nhà phân tích Emil Kastehelmi lưu ý: “Chúng tôi biết rằng người Nga đã điều động lực lượng từ Sumy và Kherson về Donetsk. Rõ ràng họ đang chuẩn bị cho các đòn tiến công mới, và họ làm điều đó mà gần như không có thời gian ngừng nghỉ”.

Tiền lệ từ năm ngoái càng khiến tình hình thêm đáng ngại. Vào mùa thu 2024, tốc độ tiến quân của Nga lên đến 5–10 km mỗi ngày ở một số khu vực, đạt đỉnh vào tháng 11 khi phòng tuyến của Ukraine ở miền nam Donetsk chịu áp lực dữ dội.

Tuy nhiên, theo chuyên gia Rob Lee, yếu tố quyết định là liệu Nga có thể biến những bước lấn dần dần thành một bước đột phá chiến lược hay không.

“Cho đến nay, chúng ta vẫn chưa chứng kiến sự sụp đổ của phòng tuyến Ukraine. Hầu hết các trường hợp, chiến thuật xâm nhập chỉ mang lại những lợi ích mang tính cục bộ cho Nga”, ông Lee nói.

Ở thời điểm hiện tại, câu hỏi lớn hơn là cuộc chiến này còn có thể kéo dài bao lâu, và điều đó phụ thuộc chủ yếu vào lực lượng bộ binh của Nga. Theo Phó giám đốc tình báo quân đội Ukraine Vadym Skibitskyi, mỗi tháng Nga vẫn duy trì mức tuyển quân ổn định khoảng 35.000 người.

Diệp Thảo/VOV.VN (tổng hợp) Theo The Kyiv Independent, Reuters