Chiều cao người Việt đang vẫn trong nhóm thấp bé

Chia sẻ tại hội thảo về dinh dưỡng do Viện Y học Ứng dụng Việt Nam tổ chức mới đây, TS.BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng, cho biết tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em Việt Nam đã cải thiện đáng kể, từ mức 50% (cứ 2 trẻ có 1 trẻ thấp còi) giảm xuống còn 20%. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 50% trẻ không đạt được chiều cao theo chuẩn.

Thấp bé không chỉ ảnh hưởng ngoại hình

Trao đổi với VietNamNet, ông nhấn mạnh, thấp bé không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh không lây nhiễm (tim mạch, tiểu đường, xương khớp và béo phì). Ví dụ, cùng cân nặng 60kg, người cao 1m70 có chỉ số BMI bình thường, nhưng nếu chỉ cao 1m50 thì lại rơi vào nhóm thừa cân. Béo phì là một trong ba yếu tố nguy cơ lớn nhất của bệnh không lây nhiễm đang gia tăng nhanh tại Việt Nam.

Theo nghiên cứu mới nhất, chiều cao trung bình của nam thanh niên Việt Nam là 168,1cm, nữ là 156,2cm. Trong 10 năm, chiều cao của nam tăng 3,7cm, nữ tăng 1,4cm.

Trên bản đồ chiều cao toàn cầu, Việt Nam hiện xếp hạng 153/201 quốc gia. Trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam vươn lên đứng thứ 4. Đây là bước tiến lớn so với 10 năm trước, khi chúng ta đứng nửa sau khu vực.

Tuy vậy, chiều cao trung bình của nam giới Việt vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu (176,1cm đối với nam và 163,1cm đối với nữ). Người Việt vẫn thấp bé.

Bỏ lỡ ngày nào trong giai đoạn vàng là mất ngày đó

Chiều cao của bố mẹ sẽ quy định một khoảng chiều cao cho con nhưng việc tối đa chiều cao cho con (trong khoảng gene) lại phụ thuộc chính vào dinh dưỡng.

Tiến sĩ Sơn lấy ví dụ bố cao 1m68, mẹ cao 1m56 (như chiều cao trung bình của người Việt hiện nay), thì con trai có thể đạt chiều cao từ khoảng 1m68 đến 1m74. Muốn cao hơn nữa, yếu tố quyết định là dinh dưỡng, môi trường/bệnh tật, vận động và giấc ngủ.

Tại Việt Nam, các chương trình bổ sung dinh dưỡng và cải thiện điều kiện sống cũng giúp nâng chiều cao đáng kể trong 20 năm qua. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản.

Tiến sĩ, bác sĩ Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam. Ảnh: BTC

Nguyên nhân lớn khiến người Việt chưa đạt được chiều cao như mong muốn là do thiếu vi chất từ sớm, bắt đầu từ trong bụng mẹ. Tỷ lệ trẻ sinh ra nhẹ cân còn cao, phụ nữ mang thai thiếu vi chất phổ biến. Khi trẻ lớn lên, phần lớn gia đình chỉ chú trọng việc ăn no, tăng cân mà chưa quan tâm đúng mức đến các vi chất quan trọng cho phát triển chiều cao.

Một sai lầm nữa là cha mẹ không tận dụng tốt những giai đoạn vàng của tăng trưởng. “Chiều cao chỉ phát triển đến khoảng năm 19 tuổi. Giai đoạn quan trọng nhất là 1.000 ngày đầu đời (bao gồm thai kỳ và 2 năm đầu sau sinh), giai đoạn tiền học đường và dậy thì. Bỏ lỡ giai đoạn nào là mất đi cơ hội phát triển chiều cao ở giai đoạn đó”, Tiến sĩ Sơn nhấn mạnh.

Các bác sĩ khuyến nghị cần chú trọng bổ sung các khoáng chất thiết yếu như canxi, sắt, kẽm, vitamin A, D, K2… để cải thiện chiều cao cho trẻ.

"Để hấp thụ được canxi cần vitamin D, đặc biệt là D3. Khi vào máu, vitamin K2 có vai trò quan trọng, đưa canxi đến đúng điểm trong xương", Tiến sĩ Sơn phân tích khi nói về mối quan hệ giữa các vi chất.

Chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo cha mẹ nên cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm. Vitamin D có nhiều trong trứng, sữa; vitamin K2 có nhiều trong các món ăn lên men như natto của Nhật Bản, cũng có trong thịt gà, vịt, ngỗng nhưng hàm lượng không cao. Trong một số trường hợp, cần cân nhắc sử dụng sản phẩm bổ sung vi chất.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Sơn cảnh báo việc bổ sung phải có tư vấn của chuyên gia. Tránh mua sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc vì hàm lượng có thể không đảm bảo hoặc bị ảnh hưởng bởi điều kiện bảo quản kém như ánh sáng, nhiệt độ.

Võ Thu