Chính phủ trình Quốc hội chủ trương đầu tư 3 dự án cao tốc bằng vốn ngân sách nhà nước

Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư 3 dự án đường bộ cao tốc. (Ảnh: LINH NGUYÊN)

Sáng 6/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ ba, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1).

Thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu dài 53,7km qua 2 tỉnh, kết nối thành phố Biên Hòa với cảng biển Cái Mép - Thị Vải; đầu tư giai đoạn 1 với quy mô 4-6 làn xe.

Dự án đường cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột dài 117,5km qua 2 tỉnh, kết nối thành phố Buôn Ma Thuột với cảng biển Nam Vân Phong; đầu tư giai đoạn 1 với quy mô 4 làn xe.

Dự án đường cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng dài 188,2km qua 4 tỉnh/thành phố, kết nối thành phố Châu Đốc với cảng biển Trần Đề; đầu tư giai đoạn 1 với quy mô 4 làn xe.

“Ba dự án thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch được phê duyệt. Tổng diện tích đất chiếm dụng của dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột khoảng 938 ha; dự án Biên Hòa - Vũng Tàu khoảng 519 ha, dự án Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng khoảng 1.205 ha” - Bộ trưởng nêu rõ.

Về hình thức đầu tư đối với 3 dự án trên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay, Chính phủ kiến nghị áp dụng hình thức đầu tư công. Sau khi hoàn thành, sẽ thu phí để hoàn trả phần vốn ngân sách nhà nước đã bố trí cho dự án.

Theo đó, tổng mức đầu tư sơ bộ của 3 dự án khoảng 84.463 tỷ đồng. Trên cơ sở tiến độ triển khai, dự kiến nhu cầu vốn trong giai đoạn 2021-2025 khoảng 60.124 tỷ đồng, chuyển tiếp giai đoạn 2026-2030 khoảng 24.339 tỷ đồng. Về nguồn vốn giai đoạn 2021-2025, Chính phủ dự kiến bố trí từ: Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 đã dự kiến phân bổ cho 3 dự án khoảng 26.147 tỷ đồng; Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 của Bộ Giao thông vận tải sau khi rà soát, sắp xếp lại khoảng 2.203 tỷ đồng; Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội khoảng 9.620 tỷ đồng; Tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2021 khoảng 13.796 tỷ đồng; Ngân sách địa phương khoảng 8.358 tỷ đồng.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp sáng 6/6. (Ảnh: LINH NGUYÊN)

Kiến nghị các cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai 3 dự án

Về quá trình tổ chức thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét phân cấp cho một số địa phương làm chủ quản đầu tư dự án thành phần.

Địa phương được phân cấp làm cơ quan chủ quản có trách nhiệm quyết định đầu tư dự án thành phần; bố trí đủ phần vốn đã cam kết tham gia đầu tư dự án bảo đảm tiến độ; quyết toán đối với các dự án thành phần; tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bảo đảm tiến độ.

Bộ Giao thông vận tải là cơ quan chủ trì thẩm định thiết kế cơ sở bảo đảm thống nhất về quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật toàn bộ dự án; tiếp nhận quản lý, vận hành khai thác đối với các dự án thành phần phân cấp cho các địa phương; xây dựng phương án nhượng quyền để thu hồi toàn bộ vốn ngân sách nhà nước đã đầu tư; chủ trì tổng hợp trình điều chỉnh chủ trương đầu tư (nếu có) và tổng hợp báo cáo Quốc hội hằng năm về tình hình thực hiện đầu tư.

Để đẩy nhanh tiến độ triển khai, Chính phủ kiến nghị 3 dự án được áp dụng các cơ chế chính sách đặc thù được Quốc hội chấp thuận tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội. Theo đó, cho phép Thủ tướng Chính phủ, người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong 2 năm 2022 và 2023 đối với các gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư, gói thầu xây lắp của các dự án quan trọng quốc gia, các dự án hạ tầng quan trọng có quy mô lớn, cấp bách về hạ tầng giao thông và y tế thuộc Chương trình.

Đồng thời, trong 2 năm 2022 và 2023, cho phép Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc phân cấp cho UBND cấp tỉnh của địa phương có đủ năng lực, kinh nghiệm quản lý và có văn bản đề xuất làm cơ quan chủ quản thực hiện các đoạn tuyến đường cao tốc theo hình thức đầu tư công đi qua địa bàn thuộc Chương trình trên cơ sở đã sử dụng tối đa năng lực của Bộ Giao thông vận tải.

Để đẩy mạnh phân cấp, nâng cao trách nhiệm và tăng tính chủ động cho các địa phương, Chính phủ kiến nghị trình tự, thủ tục, thẩm quyền thẩm định và quyết định đầu tư các dự án thành phần được thực hiện như dự án nhóm A theo quy định của pháp luật về đầu tư công, tương tự cơ chế chính sách đối với Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 44/2022/QH15.

Để nâng cao trách nhiệm của các địa phương, chia sẻ một phần áp lực đối với ngân sách trung ương, gắn lợi ích đi liền với trách nhiệm, Chính phủ kiến nghị cho phép các địa phương được bố trí một phần ngân sách địa phương để tham gia đầu tư dự án.

Để thuận lợi trong việc phân cấp cho từng địa phương và do 3 dự án triển khai theo hình thức đầu tư công, có thể kiểm soát đưa vào vận hành đồng bộ các dự án thành phần, Chính phủ kiến nghị cho phép phân chia dự án thành phần theo nguyên tắc các dự án thành phần cơ bản nằm trong địa giới hành chính một tỉnh.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhất trí với sự cần thiết đầu tư 3 dự án, cho rằng việc đầu tư các tuyến cao tốc này sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của các vùng có tuyến cao tốc đi qua, giúp tăng cường việc bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra. (Ảnh: KHOA NGUYÊN)

Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cần đánh giá kỹ tính cấp thiết, khả năng bố trí nguồn lực, đánh giá tác động của việc sử dụng vốn đầu tư công triển khai cùng lúc nhiều dự án hạ tầng đối với lạm phát, khả năng giải ngân, hấp thụ vốn, sự cân đối và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực, năng lực quản lý, khả năng gây ra tình trạng khan hiếm và tăng giá nguyên vật liệu.

Về sơ bộ tổng mức đầu tư, Ủy ban Kinh tế cho biết, một số ý kiến đề nghị cần tiếp tục rà soát kỹ suất đầu tư và so sánh với các dự án cao tốc tương tự để làm rõ sơ bộ tổng mức đầu tư của các dự án này. Ngoài ra, trong thời gian vừa qua, giá các loại vật tư, nhiên liệu tăng cao, do đó cần lưu ý, xem xét, tính toán dự phòng trong tổng mức đầu tư. Đồng thời, cần báo cáo, làm rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng, đất lúa.

VĂN TOẢN