Chính sách cho 'tổng công trình sư'

Lương và thưởng đối với các “tổng công trình sư” một cách tương xứng là điều kiện để thu hút và khuyến khích họ phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Ảnh: Quang Vinh.

Đề xuất lương, thưởng tổng công trình sư tương đương bộ trưởng

Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo Nghị định quy định việc tuyển chọn, sử dụng tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Dự thảo do Bộ Nội vụ xây dựng. Tại dự thảo này, Bộ Nội vụ đề xuất quy định một số tiêu chí chung để nhận diện khi tuyển chọn “tổng công trình sư”, “kiến trúc sư trưởng” gắn với vai trò, nhiệm vụ theo yêu cầu Nghị quyết 57.

Cụ thể, tổng công trình sư phải là người có kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn phù hợp với chương trình, nhiệm vụ được giao, trong đó có đóng góp xuất sắc trong nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số được chứng minh qua các công trình, sáng chế, sản phẩm thực tiễn có giá trị phù hợp.

Về tiền lương hằng tháng, Bộ Nội vụ đề xuất trường hợp cán bộ, công chức, viên chức được tuyển chọn làm tổng công trình sư được xếp lương chuyên gia cao cấp bậc 3 (tương đương chức danh bộ trưởng). Đồng thời, được hưởng thu nhập bổ sung theo thỏa thuận trong hợp đồng, bảo đảm tương đương với mức thu nhập của tổng công trình sư là người ngoài hệ thống chính trị.

Trường hợp người không trong hệ thống chính trị (bao gồm người Việt Nam ở trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài) được tuyển chọn làm tổng công trình sư thì được hưởng tiền lương và thu nhập theo thỏa thuận trong hợp đồng, bảo đảm không thấp hơn mức lương và thu nhập đã hưởng.

Về thưởng, tiền thưởng với mức không quá 20% tổng tiền lương của kỳ đánh giá nếu được cấp có thẩm quyền đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoặc được thưởng không quá 10% tổng tiền lương của kỳ đánh giá nếu được cấp có thẩm quyền đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ. Ngoài ra tổng công trình sư được miễn thuế thu nhập cá nhân; được hưởng các chế độ chính sách về nhà ở và phương tiện đi lại, điều kiện làm việc tương đương chức danh bộ trưởng.

Để đáp ứng yêu cầu tăng tốc, bứt phá, thần tốc hơn nữa trong đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt là nhằm phục vụ đắc lực, hiệu quả cho 2 mục tiêu quan trọng là vận hành bộ máy của hệ thống chính trị thông suốt, trơn tru, hiệu quả và tăng trưởng kinh tế từ 8,3-8,5% trong năm 2025, vừa qua tại phiên họp lần thứ 3 sơ kết công tác 6 tháng đầu năm, triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025 của Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 đã yêu cầu, Bộ Nội vụ xây dựng tiêu chí, quy chế quản lý, chế độ làm việc, đãi ngộ và quy trình tuyển dụng tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng để triển khai các hệ thống chiến lược, các sáng kiến đột phá trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trong tháng 7/2025. Xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách thu hút nguồn nhân lực, nhân tài khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong và ngoài nước; có chính sách đãi ngộ đặc biệt để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước làm việc, hoàn thành trong tháng 8/2025.

Đặc biệt, Thủ tướng giao mỗi bộ, ngành, địa phương lựa chọn một tổng công trình sư về công nghệ thông tin, một tổng công trình sư về nghiệp vụ phối hợp Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ và doanh nghiệp công nghệ để xây dựng kiến trúc và chiến lược chuyển đổi số của bộ, ngành mình.

Đãi ngộ lương, thưởng căn cứ vào kết quả cống hiến

Theo kết quả giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao cho thấy: Trong bối cảnh bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực cao hơn, đất nước ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là chuyên gia đầu ngành, “tổng công trình sư” trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, lĩnh vực kinh tế mới, nhân lực phục vụ công nghiệp quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực quan trọng khác như luật, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, khí tượng thủy văn.

Từ kết quả giám sát này, Đoàn giám sát kiến nghị, Chính phủ triển khai thực hiện tốt chính sách về thị thực nhằm thu hút người nước ngoài thuộc nhóm nhân lực chất lượng cao đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong giai đoạn mới. Chú trọng việc thu hút nhân tài là sinh viên Việt Nam học tập ở nước ngoài, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, “tổng công trình sư” người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành là người nước ngoài làm việc trong những lĩnh vực mới, lĩnh vực quan trọng như: trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, luật, công nghiệp quốc phòng, khí tượng thủy văn.

Trước đề xuất về chế độ lương và thưởng của Bộ Nội vụ, ông Lê Văn Cuông - nguyên Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng, lương hàng tháng của tổng công trình sư phải cao gấp 2-3 lần lương bộ trưởng.

Theo ông Cuông, hiện nay lương của Tổng giám đốc các tập đoàn, tổng công ty, hay doanh nghiệp đã cao gấp nhiều lần so với lương của bộ trưởng. “Tổng công trình sư là những người có đóng góp nổi trội, xuất sắc trong nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tạo ra các giá trị lớn, làm lợi cho đất nước, xã hội rất nhiều thì họ phải được hưởng lương tương xứng với trí tuệ, công sức của họ” – ông Cuông nói và cho rằng, lương dựa trên nguyên tắc phân phối theo lao động. Sản phẩm làm ra càng nhiều, hưởng thụ càng cao mới khuyến khích và thu hút được người tài.

Ông Cuông đặt vấn đề: Làm thế nào để chọn các “tổng công trình sư” là người tài thật sự. Cùng là bộ trưởng nhưng có bộ trưởng tài năng, có bộ trưởng chưa thực sự tài năng, trong khi hưởng lương bộ trưởng như nhau. Hay như Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ là học hàm, học vị khác nhau nhưng chưa chắc học hàm cao hơn và có chức vụ cao đã đóng góp được nhiều hơn cho đất nước. Vì thế quan trọng nhất là đánh giá chất lượng tổng công trình sư một cách chuẩn xác, đánh giá bằng sản phẩm cụ thể mà họ cống hiến. “Trả lương và chế độ thưởng phải tương xứng, tránh sự cào bằng. Đất nước phải chọn được nhiều người tài làm tổng công trình sư để có thể “cất cánh”. Cơ chế đãi ngộ, thưởng cao mới khuyến khích được sự cống hiến làm ra nhiều công trình, sản phẩm cống hiến cho đất nước” – ông Cuông nói.

Ông Vũ Quang Thọ - nguyên thành viên Hội đồng tiền lương quốc gia bày tỏ quan điểm với đề xuất của Bộ Nội vụ về việc trường hợp cán bộ, công chức, viên chức được tuyển chọn làm tổng công trình sư được xếp lương chuyên gia cao cấp bậc 3, tương đương chức danh bộ trưởng. Theo ông Thọ, có như vậy mới thu hút, động viên khuyến khích họ cống hiến. Phải có động lực lớn mới có thể khuyến khích “tổng công trình sư” là các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành làm việc trong những lĩnh vực mới, lĩnh vực quan trọng để phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

H.Vũ