'Chính sách dân số ngày càng sát thực tiễn phát triển của xã hội'

Từ ngày 10/3/2021, Thông tư số 01/2021/TT-BYT đã chính thức có hiệu lực. Đây là Thông tư hướng dẫn một số nội dung để địa phương làm căn cứ xây dựng chính sách khuyến khích: khen thưởng, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số.

Đối tượng được khuyến khích, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật là các tập thể và cá nhân thực hiện tốt công tác dân số.

Cụ thể, về tập thể bao gồm: Thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu và tương đương (gọi chung là thôn); xã, phường, thị trấn (gọi chung là xã).

Về cá nhân: Là các cá nhân là công dân Việt Nam cư trú trên lãnh thổ Việt Nam thực hiện tốt công tác dân số.

Cán bộ dân số tuyên truyền, vận động người dân thực hiện tốt chính sách dân số tại tỉnh Thái Nguyên.

Thông tư có 8 điều, trong đó, Bộ Y tế hướng dẫn các địa phương một số nội dung khuyến khích liên quan đến việc duy trì vững chắc mức sinh thay thế; kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh và nâng cao chất lượng dân số.

Tại Điều 3 của Thông tư này, Bộ Y tế đưa ra một số nội dung khuyến khích liên quan đến việc duy trì vững chắc mức sinh thay thế. Trong đó, tùy theo từng vùng, khu vực (vùng mức sinh cao, mức sinh thấp và vùng mức sinh thay thế) sẽ có những hướng dẫn khác nhau.

Cụ thể, tại các tỉnh thuộc vùng mức sinh cao theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ (33 tỉnh), nếu thôn đạt 3 năm liên tục không có người sinh con thứ 3 trở lên được đề xuất UBND cấp xã khen thưởng kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Thôn đạt 5 năm liên tục không có người sinh con thứ 3 trở lên được đề xuất UBND cấp huyện khen thưởng kèm theo mức khuyến khích, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật. Với xã đạt 3 năm liên tục không có người sinh con thứ 3 trở lên được đề xuất UBND cấp huyện khen thưởng kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Xã thuộc vùng miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, xã có mức sinh cao đạt 1 năm không có người sinh con thứ 3 trở lên được đề xuất UBND cấp huyện khen thưởng kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Với xã đạt 5 năm liên tục không có người sinh con thứ 3 trở lên được đề xuất UBND cấp tỉnh khen thưởng kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Với cá nhân, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã có đủ 2 con và tự nguyện sử dụng biện pháp tránh thai dài hạn (triệt sản, đặt dụng cụ tử cung, cấy thuốc tránh thai) được khuyến khích, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Tại các tỉnh thuộc vùng mức sinh thấp (21 tỉnh), Thông tư cũng nêu rõ, nếu xã 3 năm liên tục đạt và vượt tỷ lệ 60% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh đủ 2 con được đề xuất UBND cấp huyện khen thưởng kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Xã 5 năm liên tục đạt và vượt tỷ lệ 60% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sinh đủ 2 con được đề xuất UBND cấp tỉnh khen thưởng kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Với cá nhân, căn cứ vào thực tiễn, địa phương lựa chọn, quyết định khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi.

Còn tại các tỉnh thuộc vùng mức sinh thay thế (9 tỉnh), căn cứ vào mục tiêu chính sách dân số và thực tiễn, để duy trì vững chắc mức sinh thay thế, địa phương lựa chọn, quyết định một số nội dung cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân như đã nêu ở trên.

Đáng chú ý, tại Điều 4 Thông tư 01/2021/TT-BYT quy định một số nội dung khuyến khích kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.

Đối với cá nhân, căn cứ mục tiêu chính sách dân số và thực tiễn, để kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, địa phương lựa chọn, quyết định một số nội dung cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ cho cặp vợ chồng sinh 02 (hai) con một bề cam kết không sinh thêm con.

Các chính sách về dân số ngày hàng phù hợp với tình hình phát triển thực tiễn của xã hội.

Theo đó, sẽ tôn vinh, biểu dương việc nuôi con khỏe, dạy con ngoan, con học giỏi, thành đạt; miễn, giảm học phí, hỗ trợ mua bảo hiểm y tế học sinh; hỗ trợ sữa học đường và các nội dung, hình thức phù hợp khác.

Đối với tập thể, các xã đạt 100% thôn đã có nội dung về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trong hương ước, quy ước được đề xuất Ủy ban nhân dân cấp huyện khen thưởng một lần kèm theo hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật.

Kinh phí để thực hiện các nội dung khuyến khích, khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật đối với các tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số được lấy từ nguồn ngân sách địa phương và nguồn kinh phí hợp pháp khác theo quy định.

Đánh giá về những tác động của những quy định này đến xã hội sau khi được áp dụng, PGS.TS Trịnh Hòa Bình - Chuyên gia Xã hội học cho rằng việc ban hành các chính sách về dân số được ban hành trong thời gian qua ngày càng sát thực tế nhằm ổn định quy mô đồng thời nâng cao chất lượng dân số.

PGS.TS Trịnh Hòa Bình nhận định, hiện tượng lười yêu, không chịu kết hôn thậm chí có một số bộ phận giới trẻ còn không muốn sinh con... là những xu hướng được cảnh báo sẽ dẫn tới rất nhiều hệ lụy cho xã hội trong tương lai.

Điều quan trọng là mức sinh thay thế của nước ta lâu nay đều không đạt và thực trạng của xã hội là hiện tượng kết hôn muộn đang trở nên ngày càng phổ biến....

Đối với các quy định khuyến khích, khen thưởng trong việc thực hiện tốt công tác dân số của cá nhân, tập thể, các cặp vợ chồng như trong Thông tư 01/2021/TT-BYT mà Bộ Y tế đã ban hành, PGS.TS Trịnh Hòa Bình cho rằng đây là minh chứng rõ nét nhất để người dân hiểu được nhà nước quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dân số như thế nào.

"Đây là những minh chứng rõ rệt nhất để chỉ ra cho mỗi người dân, mỗi cặp vợ chồng thấy cụ thể hơn rằng khi thực hiện tốt công tác dân số sẽ được khen thưởng, được hưởng những ưu đãi thiết thực nhất chứ không phải là những khẩu hiệu sáo rỗng, những lời nói suông", PGS.TS Trịnh Hòa Bình nhận định.