Chính sách di cư mới của châu Âu sẽ bất thành?

Lãnh đạo Ủy ban châu Âu (EC) công bố chính sách mới về nhập cư và tị nạn của EU vào ngày 23-9. Ảnh: Ủy ban châu Âu

Trong tuần trước, EC đã công bố chính sách mới về nhập cư và tị nạn của EU sẽ chính thức áp dụng từ năm 2023. Động thái diễn ra sau 2 tuần khi trại tị nạn lớn nhất châu Âu trên đảo Lesbos của Hy Lạp bị thiêu rụi. Theo bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch EC, tình trạng di cư tại châu Âu đang bộc lộ những “điểm yếu” nghiêm trọng của những chính sách cũ nên các nước châu Âu cần phải có thỏa ước mới để xử lý vấn đề nhập cư và tị nạn một cách có “tầm nhìn” hơn.

Điểm thay đổi lớn trong chính sách mới này là việc EC sẽ cân đối số lượng người tị nạn và nhập cư, từ đó phân bổ cho nước thành viên phải tiếp nhận như một nghĩa vụ. Đồng thời siết chặt các quy định về mức phạt đối với các nước không tuân thủ. Mức trợ cấp cho nước tiếp nhận người tị nạn là 10.000 euro/ người tị nạn và 12.000 euro/ người tị nạn là trẻ vị thành niên.

EC đánh giá, chính sách mới này là một bước đột phá khi đáp ứng yêu cầu thực tế. Đặc biệt là tạo nên sự cân bằng, hài hòa lợi ích và trách nhiệm, tăng cường sự đoàn kết giữa các thành viên EU. Trái lại với những luận điểm này, nhiều quốc gia thành viên EU đã lên tiếng phản đối kịch liệt, đặc biệt là các nước Đông Âu vốn luôn từ chối tiếp nhận người tị nạn. Đi đầu trong sự phản đối chính sách mới là Cộng hòa Séc, Hungary, Ba Lan,...

Thủ tướng Séc Andrej Babis tuyên bố rằng, EU cần ngăn chặn người di cư vào lãnh thổ châu Âu và đưa họ hồi hương thay vì tiếp nhận họ. Bởi lẽ, việc tiếp nhận người nhập cư sẽ làm “đảo lộn” đời sống của các quốc gia thành viên khi phải thay đổi hệ thống trợ cấp xã hội. Thủ tướng Hungary Victor Orban bác bỏ những đánh giá của EC khi coi chính sách mới là bước đột phá và cho rằng, đề xuất mới này không thể giải quyết vấn đề tị nạn và nhập cư mà châu Âu đang phải hứng chịu do những bất ổn ở Trung Đông hay châu Phi.

Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki chỉ ra rằng, chính sách của EC chưa đi vào “gốc rễ” của vấn nạn này mà chỉ đơn thuần là một cách ứng phó nhất thời, vì vậy, các thành viên EU trong nhiều năm qua vẫn bất đồng sâu sắc. Đồng tình với những quan điểm này, Thủ tướng Áo Sebastian Kurz khẳng định, chính sách mới sẽ chỉ có thể được áp dụng nếu tất cả thành viên của EU ủng hộ thay vì có nhiều nước phản ứng gay gắt như hiện nay.

Tại nơi tuyến đầu đón nhận dòng người tị nạn từ Trung Đông và Bắc Phi, Thủ tướng Italia Giuseppe Conte hoan nghênh kế hoạch của EC là giải pháp giảm áp lực cho các nước Nam Âu như Hy Lạp, Italia và Tây Ban Nha... Thủ tướng Conte còn bày tỏ rằng, chính sách mới của EC là niềm vui lớn của đất nước này.

Giới quan sát khu vực cho rằng, với chính sách mới này, EU đang tiếp tục cho thấy sự chia rẽ ngày càng sâu sắc hơn trong vấn đề người tị nạn và nhập cư vào lãnh thổ của Khối, thậm chí, đây vốn được xem là một “cuộc chiến không khoan nhượng” giữa các nước thành viên EU.

Hiện nay, EU đang có Quy chế Dublin về việc người tị nạn đặt chân đến nước nào đầu tiên thì sẽ phải xin cư trú tại quốc gia đó. Quy định này bị xem là quá bất công với các nước Nam Âu, bởi người tị nạn do đói nghèo và chiến tranh đến châu Âu đều phải đi qua những quốc gia này đầu tiên.

Giới chuyên gia chỉ ra rằng, EU đã nỗ lực thực hiện nhiều cải cách tương tự trong nhưng đều không nhận được đủ sự ủng hộ của cả 27 nước thành viên. Chính sách mới của EC cũng gặp phản ứng tiêu cực từ các nhà hoạt động vì quyền của người di cư khi họ bày tỏ sự thất vọng vì những cải cách “yếu đuối” của EC. Trên thực tế, dù EU nỗ lực rất lớn để giảm đáng kể lượng người “tràn vào” châu Âu bất hợp pháp, song, tình trạng này vẫn diễn ra bởi EU vẫn loay hoay trong việc giải quyết “gốc rễ” vấn đề.

Thanh Trúc