Chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Biden kế thừa và thay đổi ra sao?
Chính quyền Biden có quan điểm hoàn toàn trái ngược so với chính quyền tiền nhiệm về cách thức giải quyết những thách thức lớn nhất mà Mỹ phải đối mặt nhưng thay đổi sẽ không diễn ra trong 'một sớm, một chiều'.
Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhanh chóng khởi động quá trình tái gia nhập Hiệp định khí hậu Paris và ngừng việc rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Tuy nhiên, những chính sách đối ngoại rộng lớn hơn của Mỹ dưới thời Biden được cho là sẽ không ngay lập tức “quay ngoắt 180 độ” với những chính sách của chính quyền tiền nhiệm.
Ảnh: Axios.
Ngoại trưởng Mỹ được chỉ định Tony Blinken cũng cho biết Mỹ sẽ tiếp tục công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel; coi ông Juan Guaido là tổng thống lâm thời hợp pháp của Venezuela; cung cấp vũ khí sát thương cho Ukraine; rút quân khỏi Afghanistan; giữ nguyên các mức thuế quan trong cuộc chiến thương mại trong lúc chờ xem xét lại và phản đối dự án đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 giữa Nga và Đức.
Những nhân vật được đề cử trong chính quyền của ông Biden đã dành phần lớn thời gian trong các cuộc điều trần để hứa hẹn sẽ không tạo ra những thay đổi đột ngột trong chính sách. Đó có lẽ là điều được mong đợi, bởi vì bản thân những nhân vật này không có động cơ gì để gây sóng gió trước khi phải trải qua cuộc bỏ phiếu ở Thượng viện chuẩn thuận vị trí của họ.
Nói như vậy, nhưng ngoài việc mang lại một diện mạo mới cho phong cách lãnh đạo, chính quyền Biden cũng đã thực hiện ngay một số thay đổi thực chất.
Thay đổi thực chất
Ông Blinken quả quyết rằng Mỹ sẽ chấm dứt hỗ trợ cho chiến dịch ném bom do Saudi Arabia đang dẫn đầu ở Yemen; đồng thời tuyên bố sẽ nhanh chóng xem xét lại quyết định gây tranh cãi của ông Trump khi gắn mác khủng bố đối với lực lượng Houthi.
Trong khi đó, Giám đốc tình báo quốc gia Avril Haines cho biết, bà đã cho giải mật báo cáo tình báo về vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi – vụ việc có sự nhúng tay của các đặc vụ Saudi Arabia.
Về vấn đề Iran, cả ông Blinken và bà Haines đều nhắc lại kế hoạch của Tổng thống Biden nhằm tái gia nhập thỏa thuận được ký kết năm 2015 này, nếu Iran có thiện chí “quay đầu”. Đây là thực tế, nhưng cả hai quan chức này đều cảnh báo rằng vẫn còn một chặng đường dài phải đi, Mỹ sẽ tham vấn các đồng minh như Israel về vấn đề này và mục tiêu thực sự của Tổng thống Biden là một thỏa thuận rộng lớn hơn, bao gồm cả chương trình tên lửa của Iran và các hành vi của nước này trong khu vực.
Điều đáng nói ở đây là Blinken cho biết ông không tin rằng Tổng thống Biden có thẩm quyền hợp pháp để tấn công Iran mà không xin ý kiến của Quốc hội.
Ngay từ khi tranh cử, ông Biden đã sớm tận dụng cơ hội để phát đi tín hiệu rằng Mỹ sẽ tái cam kết thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, bao gồm cả việc ứng phó với đại dịch.
Ông Blinken thông báo rằng Mỹ sẽ tham gia sáng kiến COVAX - sáng kiến nhằm đảm bảo hơn 90 nước nghèo có cơ hội tiếp cận vaccine Covid-19 trong bối cảnh dịch bệnh tiếp tục bùng phát trên thế giới. Theo kế hoạch, sáng kiến sẽ giúp phân phối 2 tỉ liều vaccine trên toàn thế giới vào cuối năm 2021, trong đó sẽ ưu tiên cho lực lượng nhân viên y tế và những người dễ bị tổn thương do dịch.
Cho đến nay, hầu như tất cả các nước trên thế giới đã tham gia COVAX, ngoại trừ Mỹ và Nga.
Chính quyền tân Tổng thống Joe Biden cho đến nay vẫn chưa đưa ra bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sự thay đổi ngay lập tức trong chính sách với Trung Quốc, mặc dù ông Blinken từng nhấn mạnh tầm quan trong của việc hợp tác với các đồng minh để đối phó với Bắc Kinh.
Ngay trong ngày làm việc đầu tiên, ông Biden đã ký sắc lệnh hành pháp, xóa bỏ lệnh cấm của chính quyền ông Donald Trump với công dân từ một số quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi nhập cảnh vào Mỹ. Lệnh cũng chỉ thị Bộ Ngoại giao Mỹ bắt đầu lại quá trình xử lý thị thực cho các quốc gia bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Biden đã hứa sẽ nâng mức giới hạn tiếp nhận người nhập cư Mỹ hàng năm lên 125.000 người từ mức thấp lịch sử 15.000 người dưới thời Tổng thống Trump.
Với những điểm nêu trên, nhìn chung, chính quyền của ông Biden có quan điểm hoàn toàn trái ngược so với chính quyền tiền nhiệm về cách thức giải quyết những thách thức lớn nhất mà Mỹ phải đối mặt. Tuy nhiên, thay đổi sẽ không diễn ra trong “một sớm, một chiều” mà vẫn cần phải có thêm thời gian./.
