Chính sách mới gỡ khó cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ

Tọa đàm “Thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ: Đòn bẩy từ chính sách” do Tạp chí Công Thương thực hiện được phát trực tuyến trên các nền tảng sáng 13/10/2025

Nền tảng quan trọng cho mọi ngành công nghiệp

Công nghiệp hỗ trợ là nền tảng cho phát triển bền vững, đồng thời giảm thiểu tác động bất lợi từ biến động bên ngoài. Công nghiệp hỗ trợ không chỉ cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp khác mà còn tạo ra giá trị gia tăng, nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm công nghiệp chính, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Chia sẻ tại Tọa đàm “Thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ: Đòn bẩy từ chính sách” do Tạp chí Công Thương thực hiện, ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt 681 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 349 tỷ USD, nhập khẩu đạt 332 tỷ USD, xuất siêu đạt 17 tỷ USD.

Dù đây là tin vui đối với nền kinh tế, ông Quân cho rằng cần thẳng thắn nhìn nhận một thực tế, rằng 94% nhập khẩu của nước ta là dành cho nguyên liệu, phụ tùng, linh kiện.

“Đấy là những thứ mà hoàn toàn chúng ta có thể chủ động để sản xuất được nhờ phát triển công nghiệp nền tảng và công nghiệp hỗ trợ”, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp đặt vấn đề, khẳng định công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò quan trọng đối với việc xây dựng nền kinh tế tự chủ trên tiến trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.

Ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết việc phát triển công nghiệp nền tảng và công nghiệp hỗ trợ sẽ giúp Việt Nam chủ động được nguyên liệu, phụ tùng, linh kiện phục vụ sản xuất, tăng tính tự chủ của nền kinh tế

Đồng quan điểm, ông Hồ Ngọc Toàn - Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thiết bị và giải pháp cơ khí Automech cho biết, đây cũng là lí do mà doanh nghiệp lựa chọn công nghiệp hỗ trợ và đặc biệt là lĩnh vực cơ khí chế tạo làm kim chỉ nam cho doanh nghiệp của mình.

Ông Toàn phân tích, công nghiệp hỗ trợ, cơ khí chế tạo là mũi nhọn, nền tảng cho tất cả các ngành công nghiệp, hay rộng hơn là các ngành kinh tế khác. Các ngành khác muốn phát triển được, thì cần dựa trên nền tảng làm chủ được sản xuất linh kiện, chế tạo máy móc, giải pháp công nghệ làm ra sản phẩm.

“Ví dụ chúng ta cần phát triển về nông nghiệp thì chúng ta cần phải chế tạo được các máy làm nông nghiệp; hay là ví dụ chúng ta cần phát triển về sản xuất linh kiện điện tử thì chúng ta cũng cần phải chế tạo và làm chủ được các công nghệ liên quan đến máy sản xuất về linh kiện điện tử. Vậy nên công nghiệp hỗ trợ, cơ khí chế tạo là khởi đầu hết sức quan trọng của ngành công nghiệp”, Phó Tổng giám đốc Công ty Automech cho biết.

Vốn và công nghệ vẫn là bài toán khó

Xác định rõ điều này, thời gian qua Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách đồng bộ nhằm thu hút, khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ. Nhờ đó, dòng vốn chảy vào lĩnh vực này ngày càng lớn.

Từ năm 2015, với việc ban hành Nghị định số 111/2015/NĐ-CP, Chính phủ đã chính thức thiết lập khung chính sách tổng thể nhằm hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ, bao gồm từ ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng, đến hỗ trợ nghiên cứu, đào tạo, phát triển thị trường và hạ tầng phục vụ công nghiệp hỗ trợ.

Nhờ đó, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ phát triển về cả số lượng và chất lượng, cải thiện năng lực sản xuất và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi sản xuất trong nước và toàn cầu. Đồng thời, năng lực sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ trong nước được nâng lên, tỷ lệ nội địa hóa của một số ngành công nghiệp tại Việt Nam được cải thiện.

Ông Hồ Ngọc Toàn - Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thiết bị và giải pháp cơ khí Automech cho biết quá trình triển khai các thủ tục đầu tư kinh doanh đã nhận được sự hỗ trợ tích cực từ chính quyền các cấp, đặc biệt là tại địa phương và Hiệp hội doanh nghiệp

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều vướng mắc về thủ tục, tiêu chí, cũng như cơ chế ưu đãi chưa đủ sức hấp dẫn để kéo doanh nghiệp tham gia sâu vào lĩnh vực này. Ngành công nghiệp hỗ trợ chưa thực sự phát triển hết tiềm năng với gần 90% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, quy mô 300 lao động trở xuống, gặp rất nhiều khó khăn về thị trường, công nghệ, nguồn nhân lực, vốn…

Một số doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ bày tỏ, đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ đòi hỏi vốn lớn, khả năng thu hồi lâu, trong khi chính sách ưu đãi vẫn khó tiếp cận. Đặc biệt, trong bối cảnh khó khăn chung toàn cầu, các nước có nhiều thay đổi trong chính sách xây dựng chuỗi cung ứng, nhiều cơ hội và thách thức đặt ra cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Do vậy, các doanh nghiệp mong muốn, chính sách cần tạo sự đột phá để thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển, thu hút doanh nghiệp rót vốn xây nhà máy, từ đó tạo ra quy mô sản lượng đủ lớn, giá thành cạnh tranh với sản phẩm nhập ngoại.

Chỉ riêng về vấn đề vốn, ông Hồ Ngọc Toàn cho biết, để đầu tư một nhà máy mới khoảng 2ha, chi phí mặt bằng đất đai tại khu công nghiệp khoảng 100 tỷ đồng, chi phí xây dựng hạ tầng nhà xưởng, văn phòng thêm 100 tỷ đồng nữa, là khoảng 200 tỷ đồng.

Khi đó, gần như lực của doanh nghiệp đã yếu, việc đầu tư về công nghệ, về máy móc thiết bị sẽ bị dàn trải ra thêm nhiều năm nữa, khiến năng lực công nghệ của doanh nghiệp đi sau nhiều năm so với thực tế.

“Hay là cũng có những doanh nghiệp tôi thấy họ đầu tư nhà xưởng xong, lại cố tiếp tục đầu tư công nghệ nữa, và đến một giai đoạn mà ảnh hưởng bởi biến động thị trường thì họ không gánh được tiền lãi, lãi suất ngân hàng quá lớn, ví dụ như 300 tỷ đồng, với nhân công cho nhà máy đấy khoảng tầm 400-500 nhân sự, thì chi phí sản xuất, chi phí nhân công hàng tháng rơi vào khoảng 20 tỷ đồng rồi, bao gồm cả nhân sự, lãi ngân hàng và rất nhiều thứ chi phí. Vậy thì doanh nghiệp không thể gồng gánh được. Đấy là vấn đề bất cập về nguồn vốn”, ông Toàn chia sẻ.

Nghị định 205: Hỗ trợ toàn diện, tiệm cận nhu cầu thực tế

Nắm bắt thực trạng này, ngày 14/7/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung nhiều quy định quan trọng của Nghị định 111/2015/NĐ-CP với nhiều điểm đổi mới, mang tính đột phá.

Sự ra đời của Nghị định 205/2025/NĐ-CP được xem là “bản nâng cấp”, khắc phục những bất cập trước đó, đồng thời mở rộng phạm vi hỗ trợ theo hướng thiết thực và tiệm cận hơn với nhu cầu thực tế.

Không chỉ mở rộng khái niệm “công nghiệp hỗ trợ” và danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ được ưu tiên phát triển, Nghị định 205 còn tập trung tăng cường các chính sách hỗ trợ thực chất và chiều sâu theo hướng mở rộng và nâng cao mức tài trợ. Trong đó, tập trung vào hỗ trợ, ưu đãi về phát triển thị trường, hợp tác đầu tư, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực....

Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Phạm Văn Quân thông tin, các chính sách được xây dựng và cập nhật để doanh nghiệp tham gia lĩnh vực công nghiệp trọng điểm, công nghiệp hỗ trợ có thể vay những nguồn vốn từ ngân hàng chính sách giảm 3% so với vay thương mại. Bộ Công Thương cũng đang xây dựng đề xuất thành lập quỹ phát triển công nghiệp chiến lược, công nghiệp nền tảng tương đường khoảng gần 1% GDP, với cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp vay vốn nhanh hơn.

Bên cạnh đó, Nghị định 205 có cơ chế hỗ trợ chi phí cho doanh nghiệp thực hiện công tác nghiên cứu, thiết kế, thí nghiệm, thử nghiệm phát triển sản phẩm.

Đáng chú ý, nhằm mở rộng thị trường đầu ra cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, Nghị định 205 đưa ra những yêu cầu nhất định đối với các doanh nghiệp FDI phải có sự đồng hành cùng với doanh nghiệp trong nước, tăng cường nội địa hóa, qua đó giảm tỷ lệ phụ thuộc vào nhập khẩu, tạo động lực khuyến khích doanh nghiệp đầu tư và phát triển công nghiệp hỗ trợ hơn.

Ông Hoàng Anh Tuấn - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh đánh giá, Nghị định 205 thể hiện định hướng chiến lược trong phát triển công nghiệp hỗ trợ, hỗ trợ xuyên suốt từ khâu nguyên vật liệu sản xuất ra sản phẩm, hỗ trợ đến khâu thử nghiệm, kiểm nghiệm và khâu sản xuất, đến định hướng đầu ra. Việc triển khai của Chính phủ cũng rất rõ ràng và cụ thể, đi sâu đi sát.

Thời gian qua, Sở Công Thương đã tham mưu tỉnh ban hành nhiều chính sách, ưu đãi thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ và hỗ trợ nâng cao năng lực cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, Dự án hợp tác tư vấn cải tiến cho doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ giữa Bộ Công Thương, UBND tỉnh Bắc Ninh và Samsung Electronics Việt Nam thực hiện trong giai đoạn 2020 - 2025 đã tập trung vào các nội dung như hỗ trợ cải thiện trực tiếp, giám sát và đưa ra những ưu điểm, nhược điểm, hạn chế của quy trình sản xuất tại doanh nghiệp; nâng cao năng lực quản trị của doanh nghiệp; ứng dụng chuyển đổi số của doanh nghiệp vào quản trị.

Ông Hoàng Anh Tuấn - Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh đánh giá, Nghị định 205 thể hiện định hướng chiến lược trong phát triển công nghiệp hỗ trợ

Để triển khai hiệu quả Nghị định 205, ông Hoàng Anh Tuấn cho biết Sở Công Thương sẽ tham mưu tỉnh ban hành các chính sách hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp, đặc biệt gắn với việc thực hiện Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Trong đó, sẽ có các chính sách hỗ trợ về mặt bằng, quỹ đất, giảm tiền thuê đất cho doanh nghiệp thứ cấp,…

Cùng với việc thành lập Hiệp hội sản xuất công nghiệp vừa qua, Bắc Ninh cũng định hướng hình thành các khu, cụm công nghiệp tập trung chuyên ngành, chuyên sâu về công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp điện - điện tử hay công nghệ cao, cơ khí chế tạo, qua đó giảm chi phí vận chuyển, tạo liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp, tối ưu hóa chuỗi cung ứng trên địa bàn tỉnh.

Ngoài ra, tỉnh Bắc Ninh sẽ tiếp tục phát huy vai trò đồng hành cùng doanh nghiệp hỗ trợ pháp lý đầu tư cũng như các giải pháp khác liên quan đến tháo gỡ vướng mắc trong quá trình sản xuất, đặc biệt là chuỗi cung ứng đầu ra của doanh nghiệp thời gian tới.

Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh kiến nghị Bộ Công Thương hỗ trợ địa phương và doanh nghiệp trong định hướng ứng dụng công nghệ, phát triển sản phẩm và kết nối đầu ra.

Thy Thảo