Chip bán dẫn: Việt Nam có nhân tài, nhưng chưa 'phủ' toàn bộ quy trình

Việt Nam có nhân tài, nhưng chưa “phủ” toàn bộ quy trình

Công nghiệp bán dẫn là nền tảng của kỷ nguyên số hiện nay. Việt Nam xác định bán dẫn là công nghệ chiến lược, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, khẳng định vị thế quốc gia.

Để hiện thực hóa các mục tiêu này, nhân sự được cho là yếu tố “then chốt của then chốt”. Việt Nam đã ban hành Chương trình phát triển nguồn nhân lực công nghiệp bán dẫn, với mục tiêu đến năm 2030 có trên 50.000 kỹ sư, cử nhân bán dẫn.

Tại triển lãm SEMIEXPO Việt Nam ngày 8.11, ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó giám đốc Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, cho rằng bán dẫn không chỉ đơn thuần là một ngành công nghiệp cốt lõi, mà còn liên quan đến an ninh, quốc phòng. Ngoài ra, đây cũng là lĩnh vực đang tăng trưởng rất mạnh và có dư địa phát triển rất lớn.

Triển lãm SEMI EXPO Việt Nam

Ông Thịnh cho hay, các thống kê cho thấy từ nay đến năm 2030, thế giới sẽ thiếu khoảng 1 triệu kỹ sư trong lĩnh vực bán dẫn. Điều này mở ra cơ hội việc làm rất lớn cho nhân sự ngành này. Tuy nhiên, trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của AI - công nghệ đã thay thế con người trong rất nhiều công đoạn - các sinh viên theo học ngành này cũng cần nỗ lực rất lớn.

“Nên đặt câu hỏi rằng, nếu mình chỉ học “làng nhàng” thì liệu có nên theo ngành này không?”, ông Thịnh nói và cho rằng ngoài kiến thức chuyên môn, những kỹ năng khác như làm việc nhóm, ngoại ngữ… cũng cần được trau dồi.

Đặt niềm tin rất lớn vào nhân sự bán dẫn Việt Nam, ông Nguyễn Thanh Yên, Tổng giám đốc Công ty Hàn Quốc CoAsia Semi tại Việt Nam cho rằng bán dẫn là “trái tim” của các ngành công nghệ, nhưng vẫn phải dựa vào con người.

“Hiện nay, Việt Nam đưa ra các mục tiêu rất tham vọng cho ngành bán dẫn, muốn trở thành chủ thể quan trọng trong lĩnh vực thiết kế vi mạch. Như vậy, chúng ta vẫn còn một chặng đường dài phải đi, rất nhiều việc phải làm,” ông Yên nói.

Hiện Việt Nam có 55 công ty thiết kế chip, nhưng chưa có nhà máy sản xuất các tấm wafer; chỉ có khoảng 7.000 kỹ sư và lĩnh vực này vẫn phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn bên ngoài (FDI). Điều này kéo theo rủi ro về quyền sở hữu. Ngoài ra, Việt Nam cũng thiếu các kinh nghiệm cần thiết trong ngành, chưa có đủ các kỹ sư lành nghề và chưa xây dựng được một hệ sinh thái đủ mạnh.

“Việt Nam có nhân tài, nhưng chưa thể trải dài trên toàn bộ quy trình, nên cần đặc biệt lưu tâm vấn đề này. Do đó, Việt Nam muốn đóng góp sâu hơn vào chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, thì cần tập trung đào tạo nhân tài”, ông Yên nói.

Khát vọng trung tâm bán dẫn của khu vực

Dù vậy, ông Nguyễn Thanh Yên cho rằng có nhiều tín hiệu để lạc quan đối với lĩnh vực này. Ví dụ trong 2 năm vừa qua, có 10 chủ thể mới tham gia lĩnh vực thiết kế vi mạch; rất nhiều tập đoàn lớn hàng đầu đã có văn phòng đại diện tại Việt Nam để tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao và chi phí phù hợp.

“Chúng ta cần xây dựng một đội ngũ tự tin, đủ năng lực tham gia vào bất kỳ hệ thống vi mạch phức tạp nào. Việt Nam cũng cần sở hữu các công ty (dù nhỏ cũng được), nhưng phải là của chúng ta”, ông Yên nói.

Nguyễn Thanh Yên, Tổng giám đốc Công ty CoAsia Semi (Hàn Quốc) tại Việt Nam

Ông Yên cho rằng cần phải đề ra nhiệm vụ quốc gia để nâng cao kỹ năng cho kỹ sư trong nước, đồng thời có định hướng rõ ràng trong đào tạo nhân lực. Trong đó, mô hình “học viên đào tạo học viên” trong xã hội cũng nên được khuyến khích.

“Nếu chưa có đủ giảng viên, hãy tận dụng nguồn lực xã hội. Hiện Việt Nam có khoảng 7.000 kỹ sư có tay nghề, nhưng vẫn chưa đủ nguồn nhân lực chất lượng cao để đạt tầm thiết kế. Các nhà hoạch định chính sách nên xây dựng chương trình tiến sĩ dành cho nhóm kỹ sư này - đây có thể là biện pháp mang lại thành công”, ông Yên nói.

Một vấn đề cũng rất quan trọng mà ông Yên đề cập là thương mại hóa sản phẩm. “Thế giới sản xuất hàng nghìn tỉ con chip. Nếu thiết kế chip mà không bán được thì cũng không có ý nghĩa gì cả. Tôi nghĩ các doanh nghiệp lớn tại Việt Nam phải đóng vai trò lớn hơn nữa”, ông Yên nêu.

Ông Nguyễn Bảo Anh, đại diện VSAP LAB cũng nhấn mạnh rằng “ngành bán dẫn chỉ thực sự phát triển khi chúng ta làm chủ được công nghệ. Với tốc độ tăng trưởng 20% mỗi năm, đến năm 2030 Việt Nam sẽ có 15.000 kỹ sư thiết kế và còn cần thêm khoảng 35.000 kỹ sư mới do thị trường mở rộng”.

Ông Bảo Anh cũng cho hay, đơn vị có mạng lưới hợp tác toàn cầu và sẵn sàng phối hợp với các trường đại học trong đào tạo và nghiên cứu, đồng thời bày tỏ mong muốn thu hút 2.000 kỹ sư làm việc với các thiết bị tiên tiến nhất.

“Mong rằng đến năm 2030, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm bán dẫn của khu vực, để khi nhắc đến bán dẫn ở Đông Nam Á, người ta sẽ nhắc đến Việt Nam”, ông Bảo Anh chia sẻ.

Chuyên gia kỳ vọng Việt Nam sẽ là trung tâm bán dẫn của khu vực

Cũng trong khuôn khổ triển lãm, chia sẻ câu chuyện thành công của quốc gia mình, ông Kees Van Baar - Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam - cho biết Hà Lan là một trong những quốc gia tiên phong trong ngành công nghiệp vi mạch. Trung bình có đến 85% mạch tích hợp (IC) trong các thiết bị điện tử trên thế giới được sản xuất bằng máy móc thiết kế và chế tạo của Hà Lan.

Theo ông, xương sống của ngành công nghiệp bán dẫn Hà Lan chính là lĩnh vực sản xuất thiết bị. Những thành tựu này có được là nhờ năng lực kỹ thuật chính xác cao, đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển (R&D), cùng một môi trường thu hút nhân tài kỹ thuật.

Một con số đáng chú ý được Đại sứ chia sẻ là 90% giá trị của một chiếc máy sản xuất chip không đến từ nhà sản xuất chính, mà đến từ hệ sinh thái các nhà cung ứng đa tầng, đa lĩnh vực, từ gia công kim loại, cơ khí, cơ điện tử, quang học đến dịch vụ kỹ thuật…

Từ thực tiễn đó, ông cho rằng việc thấu hiểu cấu trúc ngành sẽ mở ra cơ hội mới cho Việt Nam – một quốc gia có lực sản xuất phát triển cùng ngành công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ. Đây là lợi thế giúp doanh nghiệp Việt trở thành nhà cung ứng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Trên thực tế, nhiều tập đoàn lớn đã có nhà máy tại Việt Nam.

Lam Thanh