Chờ đợi hoàn thiện pháp lý về giao dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng

Khai thác tối đa hệ thống dữ liệu số

Động thái của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thời gian gần đây đang tỏ ra khá tích cực trong các hoạt động thúc đẩy chuyển đổi số. Đây cũng là một “khe cửa” cho ngành Ngân hàng trong trong việc thoát khỏi thế bí giữa nhiệm vụ tiếp tục cố gắng giảm lãi suất cho vay theo định hướng của Quốc hội và Chính phủ, nhưng vẫn đảm bảo giữ được lợi nhuận. Bởi lẽ, việc chuyển đổi số nếu thực hiện hiệu quả thì các ngân hàng có thể giảm được rất nhiều chi phí. Chẳng hạn như theo chia sẻ của một lãnh đạo ngân hàng, việc ứng dụng chuyển đổi số vào lĩnh vực thẻ có thể giúp cho thời gian mở một thẻ tín dụng chỉ mất 5 - 7 phút, thay vì 5 - 7 ngày như trước đây.

Đẩy mạnh chuyển đổi số giúp các ngân hàng tăng tỷ lệ vốn huy động từ tiền gửi không kỳ hạn.

Cũng liên quan đến yếu tố tiết giảm chi phí, việc chuyển đổi số trong ngân hàng và tăng tốc dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt còn giúp các ngân hàng có thể tăng tỷ lệ vốn huy động từ tiền gửi không kỳ hạn, qua đó tiết kiệm rất nhiều chi phí huy động vốn. Hiện tại, lãi suất tiền gửi không kỳ hạn phổ biến ở các ngân hàng chỉ khoảng dưới 1%/năm, thấp hơn rất nhiều so với lãi suất khoảng trên 9% của kỳ hạn 1 năm. Do đó, các ngân hàng đều cố gắng thu hút khách hàng để tiền tại các tài khoản thanh toán càng nhiều càng tốt.

Động thái của các ngân hàng hiện nay là sẽ tiếp tục tăng các giải pháp để người dân có thể “ngồi 1 chỗ làm được mọi việc” và là một trong những giải pháp khai thác hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để phục vụ cho các giải pháp định danh điện tử phục vụ cho hoạt động ngân hàng. Vừa qua, NHNN cũng đã có những buổi làm việc với Bộ Công an để đẩy nhanh quy trình đưa hệ thống dữ liệu dân cư vào sử dụng rộng rãi trong nghiệp vụ ngân hàng. Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, NHNN đã hoàn thành triển khai hệ thống dịch vụ công đảm bảo kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc này từng bước triển khai làm sạch cơ sở dữ liệu thông tin tín dụng khách hàng và đã tiến hành làm sạch dữ liệu 15 triệu hồ sơ khách hàng trên tổng số 51 triệu hồ sơ trong cơ sở dữ liệu của Trung tâm tín dụng quốc gia (CIC); bước đầu phối hợp, triển khai tiến tới kết nối cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác phòng, chống rửa tiền.

Chờ đợi hệ thống hóa các quy định pháp luật

Trong triển khai thực tế, NHNN cho biết, đến nay một số ngân hàng lớn như BIDV, Vietcombank, Vietinbank đã kết nối, triển khai thí điểm trong giao dịch nộp, rút tiền, triển khai luồng giao dịch nội bộ, dịch vụ mở tài khoản… trên hệ thống xác thực khách hàng trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng mở rộng hoạt động này. Hiện nay có 120 triệu tài khoản thanh toán tại các tổ chức tín dụng và 51 triệu hồ sơ khách hàng tại CIC với lượng giao dịch lên tới 30 tỷ USD/ngày qua hệ thống ngân hàng, thì việc ứng dụng các giải pháp trên sẽ giúp các giao dịch được thuận tiện, phòng tránh tội phạm, lừa đảo.

Một nội dung quan trọng khác là việc các ngân hàng hướng đến việc cung cấp tín dụng trên cơ sở số - nghĩa là khách hàng không cần đến ngân hàng mà vẫn được vay tín dụng. Một số ngân hàng đã phối hợp với các cơ quan của Bộ Công an thử nghiệm hệ thống chấm điểm tín dụng công dân trên nền tảng dữ liệu dân cư. Việc này có thể giúp các ngân hàng áp dụng cho vay tín chấp bước đầu là đối với các món vay giá trị nhỏ.

Một số hành động trước mắt sẽ thực hiện trong năm 2023

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ ban hành thông tư sửa đổi Thông tư 39/2016/TT-NHNN về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng, theo đó cho phép cho vay qua việc sử dụng các phương tiện điện tử. Trong năm 2023, NHNN sẽ tiếp tục thực hiện kết nối, khai thác các thông tin, cơ sở dữ liệu xuất nhập cảnh phục vụ công tác phòng chống rửa tiền; mở rộng các giải pháp giúp xác thực khách hàng qua căn cước công dân gắn chíp ứng dụng phần mềm VNeID, kết nối cơ sở dữ liệu để đa dạng hóa các dịch vụ khác; chú trọng hoàn thiện hành lang pháp lý về cho vay và mở tài khoản để có thể xác thực chính danh khách hàng khi thực hiện…

Các hoạt động trên cho thấy bầu không khí trong việc triển khai giao dịch điện tử và số hóa đang tăng nhiệt khá rõ nét. Trong đó, hệ thống pháp luật để các bên đối chiếu áp dụng cũng đã có rải rác trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau như: Luật Dân sự, Luật Giao dịch điện tử… Tuy nhiên, giới ngân hàng và cả người dân quan tâm đến việc sử dụng các ứng dụng điện tử trong dịch vụ ngân hàng cũng vẫn đang chờ đợi các quy định cập nhật trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi đang được cơ quan chức năng soạn thảo.

Hiện nay, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) cũng đang được đề xuất đưa nhiều quy định cụ thể hóa các dịch vụ ngân hàng qua phương tiện điện tử và số hóa dịch vụ ngân hàng. Theo đó, dự thảo đang bổ sung nguyên tắc ngân hàng được thực hiện hoạt động kinh doanh bằng phương tiện điện tử; bổ sung quy định điều chỉnh hoạt động cấp tín dụng bằng phương tiện điện tử tại các quy định về nội bộ, quy định về xét duyệt cấp tín dụng…

Chí Tín