Chợ Trung Quốc tại Mexico: Từ thân thiện, yêu thích đến phẫn nộ, 'tẩy chay'

Mexico: Điểm đến để lách hạn chế thương mại

Ở trung tâm thành phố Mexico, một khu phức hợp mua sắm 16 tầng nằm im lìm. Các biển báo in trên giấy ghi “CLAUSURADO” (đóng cửa) đã được dán trên cửa chính trong hơn một tháng qua.

“Chúng tôi gần như “không làm ăn được gì”, Elisa Guan, một người bán buôn hàng may mặc có cửa hàng ở trung tâm nói. Cô đã ngừng kinh doanh kể từ ngày 11/7 – ngày chính quyền địa phương ra lệnh đóng cửa cơ sở.

Những tiểu thương thuê gian hàng cho biết, khu chợ được gọi là “Yiwu Mall” – ám chỉ thành phố ở miền đông Trung Quốc, nơi có chợ hàng hóa nhỏ lớn nhất thế giới. Đây là một trong số nhiều chợ bán buôn do người Trung Quốc điều hành đã xuất hiện ở khu phố này trong 4 năm qua, tạo nên một khu gần giống khu phố Tàu và là nguồn cung cấp đáng tin cậy của các sản phẩm giá rẻ như móc chìa khóa và bình đựng nước.

Các nhà bán lẻ Trung Quốc cho biết người dân địa phương đang trở nên khó chịu. Điều gì đã thay đổi?

Nhưng trung tâm thương mại này đã bị cuốn vào vòng xoáy tranh cãi kể từ tháng 6, khi tờ báo Reforma của Mexico công bố một loạt các bài báo điều tra về khu phức hợp này, được tô điểm bằng những tiêu đề khiêu khích như "Cuộc xâm lược của Trung Quốc" và "Đế chế phi chính thức". Tờ báo định kỳ này cho rằng các chủ cửa hàng trốn thuế, phớt lờ các mối nguy hiểm về an toàn và chèn ép các doanh nghiệp địa phương.

Những cáo buộc và việc đóng cửa trung tâm thương mại sau đó đã làm nổi bật sự phẫn nộ của một số người dân địa phương đối với cộng đồng người Hoa di cư.

Trong khi đó, quốc gia Mỹ Latinh này đã trở thành điểm đến hàng đầu cho các công ty Trung Quốc, vì biên giới của nước này với Hoa Kỳ cung cấp một giải pháp tạm thời cho các hạn chế thương mại nhắm vào các sản phẩm có nguồn gốc từ Trung Quốc. Dòng chảy đó đã tạo ra một nhóm người tiêu dùng lớn hơn - bao gồm cả người dân địa phương cũng như người di cư - đối với các mặt hàng tiêu dùng giá rẻ như những mặt hàng do các thương gia tại trung tâm thương mại cung cấp.

“Nhiều người Trung Quốc đã đến Mexico City trong hai hoặc ba năm qua, tràn vào trung tâm thành phố để mở cửa hàng. Thành thật mà nói, một số người có xu hướng lợi dụng lỗ hổng trong các quy tắc địa phương khi kinh doanh”, Simon Zhao, Phó chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Trung Quốc tại Mexico cho biết.

Mất đi một nguồn hàng giá rẻ

Zhao, cũng là Giám đốc điều hành và nhà sáng lập Solarever, một nhà sản xuất tấm pin mặt trời và xe điện, cho biết một số phương tiện truyền thông địa phương đưa tin không thực sự công bằng khi đổ lỗi cho toàn bộ cộng đồng người Trung Quốc và người tiêu dùng có thái độ tiêu cực.

“Tôi lo rằng người Mexico sẽ bị lừa dối. Họ từng rất thân thiện với Trung Quốc và người Trung Quốc”, ông nói.

Cùng với những người khác trong cộng đồng người Hoa địa phương, Zhao đã chuẩn bị một số khoản quyên góp từ thiện, ví dụ như gửi máy chiếu và iPad đến các trường học ở nông thôn và máy khử rung tim tự động đến những nơi công cộng như sân bay. Đây là một phần hành động để khôi phục mối quan hệ thân thiện đó .

“Người Trung Quốc nên tự nhìn lại mình và nhận thức được vấn đề của chính mình. Chúng ta không thể chỉ nghĩ đến việc kiếm tiền. Cần phải bản địa hóa khi kinh doanh tại Mexico, để người dân địa phương cùng chia sẻ lợi ích”, ông Zhao nói.

Trong một lá thư gửi cộng đồng doanh nghiệp Trung Quốc vào đầu tháng 7, các Tổ chức Hoa kiều tại Mexico đã viết: “Chúng tôi hoàn toàn nhận thức rằng không phải ai cũng dễ dàng tìm được con đường phát triển ở nước ngoài và chúng tôi cũng hiểu được sự nhiệt tình của các bạn trong việc phát triển sự nghiệp.

“Tuy nhiên, chúng tôi hy vọng rằng mọi người có thể chú ý đến sự an toàn và hòa hợp của cộng đồng địa phương trong khi theo đuổi thành công. Chúng ta hãy cùng nhau tuân thủ luật pháp và quy định của địa phương, và đóng góp vào sự phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội của Mexico”, nhóm đồng hương người Hoa tại Mexico cho biết.

Ông Eduardo Tzili-Apango, giáo sư nghiên cứu về Trung Quốc tại Đại học Tự trị Metropolitan của Mexico cho biết, mặc dù một số bình luận trên các bài viết liên quan đến việc đóng cửa trung tâm thương mại thể hiện sự thù địch, nhưng những bình luận khác bao gồm khiếu nại về việc mất đi nơi mua các sản phẩm giá cả phải chăng, cũng như chỉ trích chính phủ Mexico vì đã chấp thuận phát triển bán lẻ trên một tòa nhà bị hư hại do động đất cũng khá nhiều.

Ông Tzili-Apango nói: “Tôi không thể nói rằng sự phẫn nộ đối với người Trung Quốc sẽ tiếp tục gia tăng ở Mexico, vì Trung tâm thương mại Yiwu đã được xã hội Mexico chấp nhận”.

Guan, một nhà bán buôn hàng may mặc, cho biết mặc dù có nhiều tin tức tiêu cực về người Trung Quốc, nhưng bà nghĩ rằng việc cho rằng “có tư tưởng bài Trung” là "nói quá".

Monterrey, một thành phố công nghiệp lớn trên biên giới Hoa Kỳ, đã trở thành nơi hạ cánh cho các công ty Trung Quốc khi họ cố gắng điều hướng chiến lược "gần bờ" của người hàng xóm phía bắc Mexico. Các nhà quản lý nhà máy ở đó cho biết tin tức tiêu cực vẫn chưa ảnh hưởng đến hoạt động của họ.

Vào tháng 4, Mexico đã công bố tăng thuế đối với 544 mặt hàng nhập khẩu từ các quốc gia không có hiệp định thương mại tự do - trong đó có Trung Quốc. Tháng trước, Hoa Kỳ và Mexico đã đóng một lỗ hổng trong thương mại thép và nhôm, qua đó tăng thuế đối với nguồn cung từ Trung Quốc chuyển qua biên giới phía nam.

'Hãy để lại một miếng bánh cho người dân địa phương'

Mùa hè năm ngoái, tại tiểu bang Hidalgo của Mexico, các thương gia địa phương đã tổ chức một cuộc biểu tình phản đối các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc, kêu gọi chính quyền thành phố và tiểu bang cấm mở các cửa hàng mới.

Mexico không phải là quốc gia duy nhất trải qua phản ứng dữ dội như vậy. Hai mươi năm trước tại Elche, Tây Ban Nha, một kho giày của Trung Quốc đã bị người dân địa phương đốt cháy, họ tuyên bố bất bình về những gì họ thấy là một làn sóng sản phẩm giá rẻ đã đẩy giá các doanh nghiệp địa phương ra khỏi thị trường.

“Người Trung Quốc không nghĩ đến những gì họ gây ra cho người dân địa phương. Nhưng bạn không thể đổ lỗi cho họ. Trung Quốc có lẽ là nơi cạnh tranh nhất trên thế giới. Vì vậy, khi người Trung Quốc ra nước ngoài, họ mang theo một tư duy rất cạnh tranh. Họ chấp nhận rất nhiều rủi ro để đến các quốc gia mới. Họ chỉ muốn thành công”, Wong nói.

Để phù hợp với quan điểm đó, các doanh nhân Trung Quốc đã điều chỉnh cách thức thành lập công ty ở nước ngoài: Khi hàng hóa có nguồn gốc từ Trung Quốc gặp nhiều rào cản thương mại hơn, các công ty đang chuyển các giai đoạn sản xuất hoặc toàn bộ dây chuyền sang nước ngoài thay vì chỉ xuất khẩu những gì họ làm ra.

Quá trình này đi kèm với những thách thức mới và nhu cầu nhạy cảm hơn về văn hóa. Khi các công ty Trung Quốc chuyển ra nước ngoài, mang theo nhiều khoản đầu tư vốn chuyên sâu hơn, cần có mối quan hệ chặt chẽ hơn với chính quyền và cộng đồng địa phương.

Dominique Turpin, Chủ tịch khu vực Châu Âu kiêm giáo sư tiếp thị tại Trường Kinh doanh Quốc tế Trung Quốc - Châu Âu ở Thượng Hải, cho biết chìa khóa thành công cho quá trình toàn cầu hóa của bất kỳ công ty nào là mức độ bản địa hóa cao, bao gồm tôn trọng người dân địa phương và văn hóa của họ.

“Nếu bạn có một chiếc bánh lớn trước mặt, đừng ăn hết. Hãy để lại một miếng cho người dân địa phương”, Turpin nói.

Đối với hàng trăm người thuê nhà đã chờ đợi sự mở cửa trở lại của Yiwu Mall trong hơn một tháng qua, một chiếc bánh ăn mừng theo nghĩa đen có thể là thứ cần thiết hơn. Trong một bài đăng trên WeChat vào tối thứ Ba, Lin Yun – Tổng giám đốc của công ty sở hữu trung tâm mua sắm – đã thông báo rằng khu phức hợp sẽ hoạt động trở lại vào hôm nay (4/9).

Thông báo này được đưa ra không quá sớm, khi trước đó, một số người thuê nhà và công nhân của họ đã mất kiên nhẫn và xuống đường vào cuối tháng 7 để yêu cầu trung tâm thương mại được quay trở lại làm việc.

Nhưng ngay cả khi trung tâm thương mại được phép mở cửa trở lại, sự bất an đến từ việc đóng cửa gây ra có thể vẫn còn. Không xa đó, tại ba trung tâm thương mại khác do công ty của Lin điều hành, biển báo tiếng Trung đã được gỡ bỏ khỏi các tòa nhà như một biện pháp phòng ngừa.

“Chúng ta cần phải giữ thái độ khiêm tốn”, Lin nói trong một video được đăng tải vào tháng trước.

Hồng Vân (Theo SCMP)