Cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Các trường hợp mất quốc tịch Việt Nam nếu có nguyện vọng đều có thể trở lại quốc tịch Việt Nam

Trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo Luật tập trung vào 2 chính sách lớn.

Một là, sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến việc nhập quốc tịch Việt Nam nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các trường hợp có cha đẻ hoặc mẹ đẻ hoặc ông bà nội hoặc ông bà ngoại là công dân Việt Nam; nhà đầu tư, nhà khoa học, chuyên gia nước ngoài… được nhập quốc tịch Việt Nam.

Hai là, sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến việc trở lại quốc tịch Việt nam nhằm tạo điều cho các trường hợp đã mất quốc tịch Việt Nam được trở lại quốc tịch Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật

Về nội dung sửa đổi, bổ sung cụ thể, Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật sửa đổi quy định tại khoản 1, Điều 19 của Luật hiện hành theo hướng với người chưa thành niên có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam thì không cần đáp ứng điều kiện “có năng lực hành vi dân sự đầy đủ”.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 2, Điều 19 của Luật hiện hành theo hướng người xin nhập quốc tịch Việt Nam nếu có cha đẻ hoặc mẹ đẻ hoặc ông bà nội hoặc ông bà ngoại là công dân Việt Nam; có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hoặc có lợi cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thì được miễn các điều kiện quy định tại điểm c, d, đ, e khoản 1 Điều 19. Theo đó, các trường hợp này được phép nộp hồ sơ tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài mà không cần phải về nước thường trú.

Bộ trưởng cũng cho biết, dự thảo Luật đã bỏ quy định về các trường hợp được trở lại quốc tịch Việt Nam tại khoản 1, Điều 23 của Luật hiện hành. Theo đó, tất cả các trường hợp mất quốc tịch Việt Nam có đơn xin trở lại quốc tịch Việt Nam thì có thể được xem xét trở lại quốc tịch Việt Nam.

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Luật với những lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ; tán thành việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Luật; hồ sơ dự án Luật đầy đủ các tài liệu theo quy định, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cho rằng nội dung dự thảo Luật cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng tại Nghị quyết số 36-NQ/TW, Chỉ thị số 45-CT/TW và Kết luận số 12-KL/TW của Bộ Chính trị, tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Hoàng Thanh Tùng cũng nêu rõ, dự thảo Luật chưa thể chế rõ "cơ chế đặc biệt về nhập quốc tịch" theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, để thu hút, trọng dụng các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành là người Việt Nam ở nước ngoài.

Để bảo đảm đúng tinh thần tại khoản 2 Điều 14 của Hiến pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban đề nghị quy định cụ thể trong dự thảo Luật mà không giao Chính phủ quy định về điều kiện người nhập quốc tịch, trở lại quốc tịch Việt Nam mà được giữ quốc tịch nước ngoài tại khoản 3 Điều 19, khoản 5 Điều 23 của dự thảo Luật.

Về các điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam mà được giữ quốc tịch nước ngoài (khoản 4 Điều 1 của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số khoản của Điều 19 của Luật Quốc tịch Việt Nam), có ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị bổ sung trường hợp người chưa thành niên xin nhập quốc tịch theo cha mẹ, cha hoặc mẹ là ngoại lệ tại điểm a khoản 1 Điều 19 của dự thảo Luật vì thực tiễn đã phát sinh trường hợp này nhưng chưa có căn cứ để xem xét, giải quyết.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam. Ảnh: Hồ Long

Đồng thời, trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc việc miễn điều kiện “có khả năng bảo đảm cuộc sống tại Việt Nam” đối với người xin nhập tịch có vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, con đẻ, ông bà nội hoặc ông bà ngoại là công dân Việt Nam” để bảo đảm thống nhất với quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam, đồng thời, giúp tránh tạo ra gánh nặng xã hội không cần thiết.

Những sửa đổi rất đúng, kịp thời và nhân văn

Các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về sự cần thiết xây dựng và ban hành Luật, tán thành đề xuất của Chính phủ về xem xét, thông qua dự án Luật theo quy trình rút gọn tại Kỳ họp thứ Chín. Đồng thời nhấn mạnh, các quy định trong dự thảo Luật sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để xem xét, quyết định cho phép người Việt Nam ở nước ngoài được nhập quốc tịch, trở lại quốc tịch Việt Nam, được hưởng các quyền của công dân Việt Nam.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Tán thành với sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 của Luật Quốc tịch Việt Nam về các trường hợp được trở lại quốc tịch Việt Nam, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, quy định này vừa đáp ứng mong muốn quay trở lại quốc tịch Việt Nam của nhiều người Việt đang sinh sống ở nước ngoài. Đồng thời, tạo điều kiện để họ tiếp tục sinh sống, làm việc ổn định ở nước ngoài. ”Đây là sửa đổi rất đúng, rất kịp thời và nhân văn“, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh và Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga đều tán thành việc dự thảo Luật bổ sung quy định “phải là người chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam” đối với “người ứng cử, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm, giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ; được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh vào các cơ quan nhà nước và tổ chức chính trị xã hội ở Trung ương, địa phương; tham gia lực lượng vũ trang của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam".

Về các điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga tán thành với đề nghị của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về bổ sung trường hợp người chưa thành niên xin nhập quốc tịch theo cha mẹ, cha hoặc mẹ là ngoại lệ tại điểm a khoản 1 Điều 19 của dự thảo Luật.

Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá cao Chính phủ, Bộ Tư pháp đã khẩn trương, trách nhiệm cao trong thời gian ngắn đã chuẩn bị xây dựng hồ sơ, tài liệu rất là kỹ càng, cơ bản bảo đảm đầy đủ các điều kiện để của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã xây dựng báo cáo thẩm tra thể hiện rõ ràng, đầy đủ, toàn diện các khía cạnh và thể hiện rõ quan điểm của cơ quan thẩm tra về từng nội dung trong dự thảo Luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ cần tiếp tục nghiên cứu thể hiện rõ tại Tờ trình và dự thảo Luật về thể chế hóa cơ chế đặc biệt về nhập quốc tịch theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Về điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài, Phó Chủ tịch Quốc hội cơ bản thống nhất với phương án được Chính phủ trình, song đề nghị, cần nghiên cứu bổ sung một số trường hợp được cơ quan chủ trì thẩm tra đề xuất. Ngoài ra, Chính phủ cần rà soát và thể hiện rõ trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải có đồng thời cả ông bà đều là công dân Việt Nam hay chỉ cần ông hoặc bà là công dân Việt Nam.

Thanh Hải