Chọn lọc giá trị phù hợp để thanh niên Việt hòa nhập với thế giới nhưng không hòa tan
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, thanh niên Việt phải hiểu rõ giá trị văn hóa truyền thống, có niềm tự hào dân tộc và sẵn sàng tiếp thu những điều mới mẻ từ các nền văn hóa khác.
Nhân kỷ niệm 94 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2025), phóng viên Báo Thế giới và Việt Nam đã có buổi trao đổi với TS. Bùi Thị Vân, giảng viên Khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền về vai trò, cơ hội, thách thức với thanh niên trong thời đại mới.
TS. Bùi Thị Vân, giảng viên khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. (Nguồn: NVCC)
Xây dựng tư duy tích cực, đặt mục tiêu rõ ràng
Trong quá trình giảng dạy, bà nhận thấy thế hệ thanh niên ngày nay có những đặc điểm gì khác biệt so với trước đây?
Thế hệ thanh niên ngày nay có nhiều điểm khác biệt so với trước đây, đặc biệt trong tư duy, hành động và lối sống. Họ được tiếp cận với công nghệ từ sớm, có khả năng sử dụng và thích nghi nhanh với các nền tảng số. Họ cởi mở hơn, có tinh thần sáng tạo và tư duy phản biện mạnh mẽ.
Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ cũng có những mặt trái. Đơn cử như việc tiếp nhận thông tin một cách thụ động, phụ thuộc vào mạng xã hội và giảm khả năng tương tác trực tiếp.
Về lối sống, thanh niên hiện đại quan tâm nhiều đến sự tự do cá nhân và đôi khi cũng đối mặt với áp lực từ chính những kỳ vọng xã hội và bản thân họ đặt ra.
Áp lực như bà vừa chia sẻ là gì? Họ có thể làm gì để vượt qua những áp lực đó, thưa TS?
Thanh niên Việt Nam hiện nay phải đối mặt với nhiều áp lực từ công việc, học tập, kinh tế-xã hội. Cạnh tranh trong công việc ngày càng cao, yêu cầu về kỹ năng và kiến thức liên tục thay đổi đòi hỏi họ phải không ngừng học hỏi.
Bên cạnh đó, thanh niên còn chịu áp lực từ gia đình và xã hội về việc ổn định tài chính. Ngoài ra, vấn đề sức khỏe tinh thần và áp lực từ mạng xã hội cũng ảnh hưởng lớn đến tâm lý của giới trẻ.
Để vượt qua những áp lực này, thanh niên cần rèn luyện bản lĩnh, quản lý cảm xúc và thời gian hiệu quả, tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè cũng như có một lối sống lành mạnh.
Việc xây dựng tư duy tích cực, đặt mục tiêu rõ ràng, biết cân bằng giữa công việc và cuộc sống, cũng như dành thời gian cho các hoạt động thư giãn, thể dục thể thao sẽ giúp họ giảm căng thẳng, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chụp ảnh cùng các thanh niên tiêu biểu tại sự kiện Thủ tướng đối thoại với thanh niên Việt Nam năm 2025, chiều 24/3. (Ảnh: Nhật Bắc)
Lực lượng chủ chốt kiến tạo tương lai bền vững
Bên cạnh vai trò tiên phong trong chuyển đổi số, thanh niên còn có thể đóng góp như thế nào vào sự phát triển bền vững của đất nước?
Theo quan điểm của tôi, thanh niên còn có thể đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước thông qua nhiều lĩnh vực. Họ có thể tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, thúc đẩy kinh tế xanh và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo theo hướng bền vững.
Song song với đó, thanh niên đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cộng đồng, nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội như giáo dục, bình đẳng giới, sức khỏe tinh thần và phát triển cộng đồng.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt trọn niềm tin vào thanh niên. Trong Thư gửi các bạn thanh niên (1947), Người khẳng định: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên".
Chính vì thế, việc phát huy tinh thần trách nhiệm và hành động thực tiễn sẽ giúp thanh niên trở thành lực lượng chủ chốt trong việc kiến tạo một tương lai bền vững.
Vậy, theo TS, làm thế nào để thúc đẩy tinh thần cống hiến, trách nhiệm xã hội của thanh niên trong giai đoạn hiện nay?
Để thúc đẩy tinh thần cống hiến và trách nhiệm xã hội của thanh niên, theo tôi, cần có sự kết hợp giữa giáo dục, truyền thông và môi trường xã hội tích cực. Các chương trình giáo dục và hoạt động ngoại khóa cần chú trọng đến tinh thần trách nhiệm, giúp thanh niên nhận thức được vai trò của mình đối với cộng đồng.
Việc tôn vinh những cá nhân có đóng góp tích cực, tạo ra các cơ hội để thanh niên tham gia vào các dự án xã hội cũng là cách để khuyến khích họ hướng tới những giá trị tốt đẹp hơn.
Thanh niên Ngoại giao về thăm địa chỉ đỏ, tri ân các anh hùng liệt sĩ, tháng 7/2024. (Nguồn: Đoàn thanh niên Học viện Ngoại giao)
Lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới bằng nhiều cách
Trong thời đại chuyển đổi số mạnh mẽ, việc xây dựng thương hiệu cá nhân đang trở thành xu hướng tất yếu. Bà có lời khuyên nào để thanh niên có thể định hướng và phát triển hình ảnh cá nhân một cách tích cực?
Việc xây dựng thương hiệu cá nhân đang trở thành xu hướng tất yếu trong thời đại số. Để phát triển hình ảnh cá nhân một cách tích cực, thanh niên cần xác định rõ giá trị cốt lõi của mình, đó là những phẩm chất, kỹ năng và nguyên tắc định hình con người họ.
Khi đã hiểu rõ bản thân, họ có thể tập trung xây dựng nội dung có ích trên các nền tảng mạng xã hội, thể hiện một hình ảnh nhất quán và chân thật trong mọi tương tác.
Bên cạnh đó, cần không ngừng trau dồi kỹ năng mềm, kiến thức chuyên môn để tạo ra giá trị thực sự, giúp thương hiệu cá nhân không chỉ dừng lại ở hình ảnh bên ngoài mà còn thể hiện qua năng lực, uy tín và đóng góp thiết thực cho cộng đồng.
Trước bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với thế giới, thanh niên cần làm gì để vừa giữ được bản sắc dân tộc, vừa hòa nhập với xu hướng toàn cầu, thưa bà?
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, thanh niên cần biết cách cân bằng giữa việc giữ gìn bản sắc dân tộc và hòa nhập với thế giới. Điều quan trọng là phải hiểu rõ giá trị văn hóa truyền thống, có niềm tự hào dân tộc, nhưng cũng sẵn sàng tiếp thu những điều mới mẻ từ các nền văn hóa khác.
Việc học ngoại ngữ, kỹ năng toàn cầu và tư duy mở sẽ giúp thanh niên hội nhập hiệu quả mà không đánh mất bản sắc. Họ cần chủ động cập nhật xu hướng quốc tế, mở rộng tầm nhìn thông qua giáo dục, công nghệ hay du lịch.
Tuy nhiên, hòa nhập không có nghĩa là hòa tan, thế hệ trẻ cần biết chọn lọc những giá trị phù hợp để phát triển bản thân mà vẫn giữ được bản sắc dân tộc.
Ngoài ra, thanh niên có thể lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới bằng nhiều cách như nghệ thuật, ẩm thực, du lịch, thời trang, ngôn ngữ và công nghệ.
Việc tham gia vào các hoạt động quảng bá văn hóa Việt trên nền tảng số, khởi nghiệp với những sản phẩm mang đậm dấu ấn dân tộc hay ứng dụng công nghệ để bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống cũng là những cách hiệu quả để vừa giữ gìn bản sắc, vừa nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế.
