Chòng chành những chuyến đò ngang

Hiểm nguy rình rập

Bến đò làng Nú (xã Ia Khai, huyện Ia Grai) là một trong những điểm tập kết thuyền tham gia giao thông đường thủy lớn nhất tỉnh. Mỗi sáng, hàng chục chiếc thuyền vượt dòng sông Sê San chở người dân xã Ia Khai qua làm nương rẫy tại địa phận xã Ia Tơi, huyện Ia H'Drai, tỉnh Kon Tum. Hầu hết là những chiếc thuyền tự đóng gắn động cơ, cùng với thuyền độc mộc cũ, mới đủ cả. Theo quan sát của P.V, hầu hết người dân đều không mang áo phao hoặc vật nổi khi lên thuyền. Mỗi thuyền chở 2-3 người, thậm chí có chiếc chở 4-5 người cùng các nông cụ phục vụ sản xuất. Mỗi chiều, những chiếc thuyền còn “gồng gánh” một lượng nông sản đem về tiêu thụ dẫn đến không đảm bảo an toàn.

Người dân đi thuyền trên sông Pô Cô (đoạn qua huyện Ia Grai) đều không mặc áo phao. Ảnh: Phương Linh

Bà Nguyễn Mai Lương-Chủ tịch UBND xã Ia Khai-cho hay: Xã có khoảng 300 hộ dân hàng ngày dùng thuyền qua sông canh tác trên 500 ha đất nông nghiệp tại xã Ia Tơi. Toàn xã hiện có hơn 100 chiếc thuyền hoạt động tại 8 bến và khoảng 12 km đường sông. Những năm qua đã xảy ra nhiều vụ lật thuyền trong mùa nước lớn và có người tử vong vì không mang áo phao. Người dân cũng tận mắt chứng kiến và cảm thấy hoang mang nhưng rồi đâu lại vào đấy vì tâm lý chủ quan. Dù đã được cấp áo phao nhưng hầu hết người dân đều không mang theo nên rất nguy hiểm mỗi khi xuất hiện bất trắc, tai nạn.

Tại bến đò làng Dlâm (xã Ayun, huyện Chư Sê), mỗi ngày có khoảng trên 50 chiếc thuyền đánh cá hoặc chở người vượt qua lòng hồ Ayun Hạ để đến rẫy sản xuất. Đa phần thuyền dùng mái chèo, một số có gắn động cơ. Cũng chỉ với những chiếc thuyền cũ kỹ có thâm niên hàng chục năm nhưng rất hiếm người được trang bị áo phao. Họ vẫn vô tư đánh cược tính mạng mình với Hà Bá giữa mênh mông sóng nước. Anh Siu Nhe nói: “Mình đi đánh cá nhiều nên bơi lội giỏi, chắc không sao đâu. Có vợ con đi theo thì hơi lo, nhưng lâu nay chẳng ai bị lật thuyền”. Trong khi đó, ông Nguyễn Đức Cường-Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Ayun thì nhận định: “Đa phần bà con làm nghề sông nước nên có tâm lý chủ quan. Chúng tôi thường xuyên cảnh báo người dân cần cẩn trọng, nhất là trong mùa mưa lũ”.

Hầu hết người dân qua lại tại bến đò làng Nú (xã Ia Khai, huyện Ia Grai) đều không mang áo phao. Ảnh: Văn Ngọc

Trên sông Ba đoạn qua thị xã Ayun Pa, tai nạn liên quan đến những chiếc thuyền đánh cá cũng luôn rình rập. Đến giờ, bà Nguyễn Thị Sen (phường Hòa Bình) vẫn còn nhớ như in lần thoát cửa tử trong tích tắc. “Vợ chồng tôi chèo thuyền đi thả lưới thì gặp mưa to, gió lớn, thuyền bị lật. Chúng tôi chới với giữa dòng, rất may có một chiếc thuyền ở gần đó tới ứng cứu kịp thời”-bà Sen kể. Ông Huỳnh Văn Tấn (xã Ia Rtô) chia sẻ: “Qua mấy mùa nước lũ, tôi cũng bị chìm mất mấy chiếc thuyền. Để đảm bảo an toàn, tôi phải thường xuyên theo dõi thời tiết và thông báo xả lũ để tự phòng tránh cho bản thân”.

Theo thống kê của Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ (Công an tỉnh), từ năm 2020 đến nay, trên địa bàn tỉnh xảy ra 4 vụ lật thuyền trên sông và các hồ thủy lợi, hồ thủy điện làm 6 người tử vong.

Người dân còn lơ là, chủ quan không trang bị đồ bảo hộ khi đánh bắt cá trên lòng hồ thủy điện An Khê. Ảnh: Ngọc Minh

Bài toán nan giải

Ông Lê Văn Hạnh-Phó Giám đốc phụ trách Sở GT-VT: “Dù còn nhiều khó khăn nhưng chúng tôi vẫn quyết tâm đưa hoạt động đường thủy nội địa vào quy củ. Sở sẽ cử lực lượng Thanh tra Giao thông phối hợp với Cục Đường thủy nội địa tham gia đào tạo, tập huấn nghiệp vụ thanh tra, kiểm tra xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực đường thủy nội địa. Đồng thời, đề nghị Công an tỉnh nghiên cứu giải pháp bố trí cán bộ tham gia đào tạo chuyên môn về đường thủy, trang bị phương tiện phục vụ công tác tuần tra xử lý đảm bảo an toàn đường thủy trên toàn tỉnh”.

Việc đưa giao thông đường thủy nội địa vào quản lý theo đúng quy định của pháp luật đã được ngành chức năng lưu tâm từ lâu nhưng tình hình chưa có nhiều biến chuyển. Bà Nguyễn Mai Lương thừa nhận: Trước thực trạng người dân không sử dụng áo phao khi tham gia giao thông đường thủy, UBND xã cũng chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền, cảnh báo mà chưa xử lý vì không có nhân sự cũng như phương tiện cho công tác tuần tra, kiểm soát. “Ủy ban nhân dân xã kiến nghị UBND huyện, Sở Giao thông-Vận tải (GT-VT) hỗ trợ kinh phí mở lớp đào tạo lái và sửa chữa thuyền cho người dân tộc thiểu số có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn nhưng vẫn chưa thực hiện được”-bà Lương bày tỏ.

Trong khi đó, ông Lê Văn Hạnh-Phó Giám đốc phụ trách Sở GT-VT cũng thẳng thắn: Hoạt động đường thủy nội địa khá phát triển trong những năm gần đây. Các cơ quan quản lý cấp tỉnh, cấp huyện thì chưa có cán bộ được đào tạo chuyên môn và kinh nghiệm quản lý về lĩnh vực này. Sở GT-VT cũng không có công chức chuyên ngành về đường thủy nội địa. Thanh tra Giao thông chưa được bồi dưỡng chuyên ngành về thanh tra đường thủy nội địa. Phòng Cảnh sát Giao thông (Công an tỉnh) chưa có cán bộ, chiến sĩ được đào tạo chuyên ngành giao thông đường thủy; không có phương tiện, trang-thiết bị phục vụ tuần tra, kiểm soát hoạt động đường thủy nội địa…
Bên cạnh đó, ý thức chấp hành quy định về giao thông đường thủy của người dân chưa cao, các phương tiện hầu hết đều tự phát, không có quy chuẩn thiết kế đảm bảo an toàn. Ông Hạnh cho biết thêm: “Cục Đường thủy nội địa đã đề nghị Trường Cao đẳng Giao thông đường thủy II phối hợp tổ chức tuyển sinh, đào tạo người lái phương tiện thủy nội địa. Tuy nhiên, theo báo cáo của địa phương, đa số chủ phương tiện, điều khiển phương tiện là người dân tộc thiểu số, người lao động có đời sống kinh tế khó khăn, không có thời gian, kinh phí để tham gia đào tạo cấp chứng chỉ chuyên môn điều khiển phương tiện đúng quy định”.

Một gia đình vô tư chèo thuyền trên lòng hồ Ayun Hạ để đi làm rẫy mà không trang bị áo phao. Ảnh: Văn Ngọc

Về đăng ký, đăng kiểm phương tiện đường thủy nội địa, Sở GT-VT phối hợp Chi cục Đăng kiểm số 4, UBND huyện Ia Grai khảo sát, kiểm tra thực tế 60 trong tổng số 146 thuyền có gắn động cơ tại huyện này. Sở đã thông báo đến 60 chủ phương tiện bố trí phương tiện, kinh phí và thời gian để Chi cục Đăng kiểm số 4 cử cán bộ đến địa bàn thực hiện đăng kiểm, gửi kèm danh sách phương tiện, kinh phí cụ thể. Mặc dù UBND huyện đã chỉ đạo UBND các xã đề nghị đăng ký để được đăng kiểm phương tiện nhưng người dân vẫn không đăng ký. Khi những giải pháp căn cơ chưa thể triển khai, Sở GT-VT vẫn đang tích cực phối hợp với các huyện, thị xã, thành phố chú trọng công tác tuyên truyền.
Kinh nghiệm từ Kbang

Trên địa bàn huyện Kbang có nhiều công trình thủy lợi như: hồ thủy điện An Khê-Ka Nak, thủy điện Vĩnh Sơn-Sông Hinh, thủy điện Krông Pa 2, thủy điện Đak Ble… Hàng năm, Công an huyện Kbang đã xây dựng kế hoạch và phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều biện pháp nhằm đảm bảo an toàn giao thông đường thủy nội địa trên địa bàn. Trong 9 tháng qua, Công an huyện Kbang đã tổ chức 65 đợt tuần tra, kiểm soát và phát hiện 19 trường hợp vi phạm trật tự giao thông đường thủy, nhắc nhở 15 trường hợp không có áo phao, phương tiện không đảm bảo an toàn kỹ thuật; thu giữ 21 thuyền không đảm bảo kỹ thuật và xử phạt hành chính hơn 4 triệu đồng. Ngoài ra, đơn vị đã tổ chức 42 đợt tuyên truyền cho hơn 560 trường hợp là chủ phương tiện và người dân có nương rẫy ven các hồ.

Lực lượng Cảnh sát Giao thông Công an huyện Kbang tuần tra, kiểm soát tại các lòng hồ thủy điện. Ảnh: Ngọc Minh

Đến nay, Sở GT-VT đã cấp giấy chứng nhận đăng ký phương tiện thủy nội địa cho 21 phương tiện thuộc diện phải đăng kiểm, đăng ký quản lý. Đây là những phương tiện để kiểm tra lòng hồ thủy điện, thủy lợi.

Trung tá Vũ Trọng Thụ-Phó Đội trưởng Đội Cảnh sát Giao thông (Công an huyện Kbang) cho biết: “Chúng tôi đề nghị các đơn vị liên quan tổng rà soát, thống kê, lập danh sách các tổ chức, cá nhân có phương tiện thủy nội địa hoạt động tại khu vực lòng hồ thủy điện, hồ chứa nước thủy lợi và bến sông suối trên địa bàn phụ trách. Đặc biệt, tập trung tuyên truyền các hộ gia đình, nhà trường chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và nghiêm cấm hiện tượng học sinh tự ý tắm sông, hồ, sử dụng các phương tiện thô sơ, phương tiện gia dụng tham gia giao thông đường thủy nội địa. Mỗi cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị cũng học hỏi, trau dồi kiến thức về giao thông đường thủy để phục vụ tốt công tác”.

NHÓM PHÓNG VIÊN