Chồng chéo luật

Cải cách thủ tục hành chính là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Chính phủ để tạo môi trường thông thoáng cho đầu tư kinh doanh. Ảnh minh họa

Theo đó, xung đột nổi cộm nhất có thể kể đến: Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án xây dựng nhà ở giữa Luật Đầu tư và Luật Nhà ở; qui định đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong dự án có sử dụng đất và đấu giá quyền sử dụng đất giữa Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu và Luật Đất đai...

Nhiều qui định chồng chéo khiến doanh nghiệp “không biết đâu mà lần” hiện diện trong các bộ luật khác nhau như: Thủ tục xin phép chuyển nhượng dự án bất động sản; quyền chuyển nhượng dự án bất động sản; trình tự, thủ tục đầu tư dự án quy mô 5.000 tỷ đồng trở lên...

Thực tế, chúng ta đang chấp nhận nghịch lý: Nhiều bộ, ngành cùng tham gia quản lý một lĩnh vực với những điều luật chuyên ngành và những quy định riêng biệt. Hậu quả từ tình trạng chồng chéo, xung đột giữa các quy định pháp luật không chỉ gây khó khăn và phiền hà cho doanh nghiệp, mà còn là cơ hội cho nhũng nhiễu, tiêu cực.

Về nguyên tắc, luật ban hành sau được ưu tiên so với luật ban hành trước, nhưng trên thực tế, bộ, ngành nào khi giải quyết công việc cũng thường viện dẫn luật của bộ, ngành mình. Thế nên, tiêu cực đã xảy ra, doanh nghiệp nào “biết điều” thì cán bộ thực thi áp dụng theo điều luật có lợi, còn doanh nghiệp “không biết điều” thì áp dụng điều luật khó hơn.

Không ít dự án đầu tư triển khai chậm tiến độ, thậm chí lỡ cơ hội đầu tư do không rõ các trình tự để thực hiện các thủ tục cũng như không rõ quan hệ của các đạo luật. Hoạt động kinh doanh cũng vì thế bị tăng chi phí và rủi ro.

Nguy hại hơn, khi các luật mâu thuẫn dẫn tới sự thiếu minh bạch, né tránh trách nhiệm vì sợ sai của cơ quan quản lý Nhà nước, mà đẩy khó về phía người dân và doanh nghiệp. Hệ quả là nhiều việc nhỏ nhưng vẫn phải đẩy lên cấp cao hơn giải quyết.

Một bộ luật được ban hành phải trải qua hàng chục lần dự thảo, từ cơ quan soạn thảo là các cục, vụ trong mỗi bộ, ngành, sau đó qua các lần đóng góp ý kiến của các chuyên gia, hiệp hội doanh nghiệp trong ngành, tiếp đó qua “bộ lọc” là Bộ Tư pháp kiểm tra, rồi các thành viên Chính phủ góp ý, sau đó các Ủy ban của Quốc hội có liên quan nghiên cứu thẩm tra tiếp rồi mới trình ra Quốc hội thảo luận, trước khi được thông qua.

Câu hỏi được đặt ra là vì sao nhiều điều luật cục bộ, chồng chéo, xung đột vẫn lọt qua quy trình làm luật chặt chẽ như vậy?

Theo các chuyên gia, lỗ hổng trên xuất phát từ hiện tượng cát cứ quyền lực, lợi ích nhóm của một số bộ, ngành. Tâm lý thêm quy định này, quy định kia để tăng quyền quản lý cho bộ, ngành mình mà không để tâm đến sự xung đột với các quy định khác đã và đang diễn ra khá phổ biến.

Vấn đề này chỉ giải quyết triệt để bởi một cơ quan độc lập tiến hành rà soát, đánh giá toàn diện về thực trạng xung đột pháp luật, đưa ra các giải pháp cụ thể để sửa đổi trong các kỳ họp của Quốc hội. Đối với những đạo luật ban hành trong tương lai, cần giao cho các cơ quan có năng lực chuyên môn soạn thảo, tiến hành nghiêm túc và thực chất các khâu tham vấn, phản biện xã hội độc lập.

Cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Chính phủ để tạo môi trường thông thoáng cho đầu tư kinh doanh, tạo động lực mới cho sự phát triển của đất nước. Do vậy, hệ thống pháp luật hiện hành phải bảo đảm tính hệ thống, cụ thể, minh bạch, thông suốt, không cắt khúc trong quá trình xây dựng pháp luật.

Thanh Thảo