Chủ động phòng chống sốt xuất huyết từ sớm, từ xa

Ảnh minh họa

Phòng dịch từ sớm, từ xa

Theo ông Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do muỗi truyền, có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh không chỉ xảy ra tại Việt Nam mà còn là thách thức lớn với y tế toàn cầu, khi mỗi năm có khoảng 390 triệu người nhiễm bệnh tại hơn 100 quốc gia, đặc biệt tại khu vực Đông Nam Á, Tây Thái Bình Dương, châu Mỹ và châu Phi – nơi có khoảng 2,5 tỷ người đang sống trong vùng lưu hành bệnh. Riêng tại Việt Nam, trung bình mỗi năm ghi nhận khoảng 100.000 ca mắc, với 100 ca tử vong. Bệnh lưu hành ở hầu hết các địa phương và tăng mạnh từ tháng 6 đến tháng 11, trùng với thời điểm thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều – điều kiện lý tưởng cho muỗi phát triển.

Báo cáo từ Bộ Y tế cho thấy, tính đến ngày 8/7/2025, cả nước đã ghi nhận 32.189 ca mắc sốt xuất huyết. Dù thấp hơn so với cùng kỳ năm 2024, song một số địa phương lại có số mắc tăng vọt, như Bến Tre tăng tới 346,5%, Tây Ninh tăng 274,3%, Long An tăng 208,6%, Đồng Nai tăng 191,7% và TP Hồ Chí Minh tăng 151,4%. Với đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa, Việt Nam luôn đứng trước nguy cơ bùng phát dịch, đặc biệt khi chu kỳ dịch đang có xu hướng rút ngắn, từ khoảng 5 năm/lần trước đây còn 3–4 năm/lần.

Đợt dịch gần nhất năm 2022 đã ghi nhận hơn 370.000 ca mắc. Do đó, nếu các địa phương không triển khai biện pháp phòng chống quyết liệt ngay từ đầu mùa, nguy cơ dịch bùng phát trở lại trong năm 2025 là rất lớn.

Chính vì vậy, Bộ Y tế đã không đợi đến khi dịch bùng phát mới phản ứng. Trong suốt nửa đầu năm 2025, Bộ đã liên tục ban hành các văn bản chỉ đạo toàn hệ thống y tế và chính quyền địa phương vào cuộc chủ động phòng, chống dịch với tinh thần “từ sớm, từ xa”. Đặc biệt, những hành động cụ thể này đã bước đầu mang lại hiệu quả tích cực.

Cụ thể, đầu tháng 4/2025, Bộ Y tế đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố để tăng cường phòng chống sốt xuất huyết, hưởng ứng “Ngày ASEAN phòng, chống sốt xuất huyết”. Ngày 24/5/2025, Bộ tiếp tục có công văn chỉ đạo chiến dịch cao điểm trong các tháng 6–7 để chủ động kiểm soát dịch. Đồng thời, Bộ cũng đã gửi công văn phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai các biện pháp phòng chống dịch trong trường học nhằm bảo vệ sức khỏe cho học sinh.

Bên cạnh đó, các Viện Vệ sinh dịch tễ và Viện Pasteur đã tổ chức nhiều đoàn kiểm tra, hướng dẫn tại các địa phương có nguy cơ cao, tập trung vào việc giám sát, phát hiện sớm và xử lý triệt để các ổ dịch ngay từ khi phát hiện ca bệnh đầu tiên. Các chiến dịch phun hóa chất diệt muỗi kết hợp loại bỏ lăng quăng, bọ gậy đã được triển khai mạnh tại các khu vực có nguy cơ.

Mỗi hành động nhỏ đều mang lại hiệu quả lớn

Ông Võ Hải Sơn nhấn mạnh, Bộ Y tế đánh giá cao việc nhiều tỉnh, thành đã xác định được các điểm nóng, khu vực có ổ dịch cũ và vùng nguy cơ cao để tổ chức giám sát chặt chẽ, phát hiện sớm ca bệnh và xử lý ngay các ổ dịch, không để lan rộng hoặc kéo dài. Các hoạt động phun hóa chất diệt muỗi, loại bỏ lăng quăng, bọ gậy đã được triển khai quyết liệt. Chính việc triển khai sớm và đúng trọng điểm đã góp phần quan trọng giúp kiểm soát ổn định tình hình dịch đến thời điểm hiện tại.

Không chỉ hệ thống y tế, cả hệ thống chính trị ở cơ sở cũng được huy động. Chính quyền các cấp, các tổ chức chính trị – xã hội, cán bộ tổ dân phố, người có uy tín tại cộng đồng đều tham gia vào chiến dịch tuyên truyền, hướng dẫn và cùng người dân loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt bọ gậy ngay tại hộ gia đình. Nhiều địa phương tổ chức phát động phòng dịch tận xã, phường, đến từng hộ dân – đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện vệ sinh môi trường còn hạn chế.

Bên cạnh đó, ngành y tế cũng tích cực chuẩn bị về nhân lực, thuốc men, hóa chất, dịch truyền và giường bệnh, đồng thời thực hiện tốt phân tuyến điều trị để tránh quá tải và giảm tỷ lệ tử vong. Công tác truyền thông tiếp tục được đẩy mạnh, giúp người dân dễ dàng nhận diện triệu chứng bệnh để kịp thời đến cơ sở y tế, tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà.

Theo ông Võ Hải Sơn, biện pháp phòng bệnh sốt xuất huyết hiệu quả nhất vẫn là diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy và tránh muỗi đốt. Người dân cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng, ngủ màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài để tránh bị muỗi đốt, sử dụng các biện pháp xua muỗi như kem bôi, đèn hoặc vợt điện. Quan trọng nhất là khi bị sốt cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời, không nên tự điều trị tại nhà vì dễ bỏ lỡ thời điểm phát hiện dấu hiệu cảnh báo của bệnh.

Ông Võ Hải Sơn kêu gọi mỗi gia đình hãy dành ít nhất 10 phút mỗi tuần để kiểm tra và loại bỏ các ổ bọ gậy trong các vật dụng chứa nước sinh hoạt, thau rửa, đậy nắp các bể nước, thả cá vào bể cảnh để tiêu diệt lăng quăng. Đồng thời cần thay nước lọ hoa thường xuyên, nhỏ muối hoặc hóa chất vào các bát nước kê chân chạn, bể cảnh hoặc hòn non bộ; loại bỏ các vật liệu phế thải có thể đọng nước, lật úp các dụng cụ không sử dụng… để không tạo điều kiện cho muỗi đẻ trứng, phát triển.

Một điểm mới trong công tác phòng chống dịch năm nay là việc triển khai tiêm vaccine phòng sốt xuất huyết tại một số cơ sở y tế theo hình thức dịch vụ. Ông Võ Hải Sơn đánh giá đây là tín hiệu tích cực trong cuộc chiến chống sốt xuất huyết, giúp giảm ca mắc và ca tử vong. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng vaccine không thể thay thế các biện pháp truyền thống như diệt muỗi, diệt bọ gậy và xử lý ổ dịch. Hiệu quả bền vững chỉ có thể đạt được khi kết hợp chặt chẽ nhiều giải pháp và có sự tham gia tích cực của mỗi người dân.

Bảo Long