Chủ động ứng phó diễn biến bất thường của thiên tai

Huyện Gia Viễn (Ninh Bình) tổ chức diễn tập phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn trên sông Hoàng Long. (Ảnh minh họa: HỒNG NAM)

Mưa lớn có thể xuất hiện ngay cả trong mùa khô, bão mạnh dị thường, hoặc các tổ hợp rủi ro như mưa lớn kèm lũ quét, sạt lở đất.

Từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai đã làm 29 người chết và mất tích, 67 nhà bị sập đổ, 2.342 nhà bị tốc mái, hư hại. Trong 5 tháng qua, mưa lớn xảy ra thường xuyên hơn, gây ra tình trạng sạt lở đất nghiêm trọng ở các tỉnh miền núi phía bắc như Yên Bái, Bắc Cạn…

Đặc biệt, đợt mưa lớn lịch sử diễn ra trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh đã gây sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt cục bộ ở một số địa phương, thiệt hại về người, tài sản, ảnh hưởng lớn đến sản xuất và sinh hoạt của nhân dân.

Hiện nay đã bước vào mùa mưa bão, nguy cơ xảy ra bão, lũ, ngập lụt, sạt lở đất, lũ quét đang ở mức cảnh báo cao. Trong bối cảnh các địa phương đang tập trung sắp xếp lại đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền hai cấp, việc chủ động phòng chống thiên tai, bảo đảm an toàn tính mạng, hạn chế thiệt hại về tài sản của Nhà nước và nhân dân rất quan trọng.

Vì thế, các bộ, ngành địa phương theo chức năng, nhiệm vụ cần tập trung chỉ đạo, chủ động kiểm tra, đôn đốc và tổ chức triển khai kịp thời, hiệu quả công tác phòng chống thiên tai và cứu hộ cứu nạn, không để bị động, bất ngờ, không để gián đoạn trong công tác ứng phó với thiên tai như tinh thần chỉ đạo của Công điện số 76/CĐ-TTg ngày 28/5 của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Các địa phương cần rà soát, xây dựng phương án tổ chức lại lực lượng thực hiện nhiệm vụ phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn ở cấp tỉnh và cấp cơ sở theo hướng dẫn của cơ quan chức năng, phù hợp điều kiện thực tế của địa phương để bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả từ ngày 1/7 (sau khi cấp huyện kết thúc hoạt động); hoàn thiện phương án ứng phó từng loại hình thiên tai có thể xảy ra trên địa bàn.

Đặc biệt, tập trung khắc phục ngay những nguy cơ đã được nhận diện qua bão Yagi năm 2024, xây dựng kịch bản sẵn sàng ứng phó, bảo vệ các trọng điểm xung yếu, không để bị động, bất ngờ khi có tình huống xảy ra.

Bộ Công thương bảo đảm việc cung cấp điện, chủ động bảo đảm an toàn cho các hồ, đập thủy điện; khắc phục ngay những nguy cơ đối với hệ thống truyền tải điện, hồ, đập thủy điện; tăng cường sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn nước phục vụ phát điện trong các tháng cao điểm nắng nóng...

Một yếu tố quan trọng khác giúp công tác phòng chống thiên tai đạt hiệu quả cao, đó là giải pháp công nghệ trong dự báo của ngành khí tượng-thủy văn. Trong đó, việc xây dựng hệ thống cảnh báo sớm hiệu quả sẽ tạo điều kiện giúp người dân và chính quyền địa phương chủ động các biện pháp phòng ngừa, ứng phó thiên tai.

Bên cạnh các mô hình vật lý truyền thống, ngành khí tượng-thủy văn cần đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo cực ngắn. Đây chính là nền tảng để triển khai các cảnh báo mưa dông, sạt lở đất và lũ quét đến cấp xã, với thời gian cảnh báo từ 1 đến 6 giờ trước khi thiên tai xảy ra.

Về lâu dài, các bộ, ngành chuyên môn cần phát triển hệ thống giám sát thiên tai và vận hành hồ chứa theo thời gian thực, tích hợp cảm biến thực địa với mô hình tính toán và hệ thống truyền dữ liệu tức thời. Hệ thống này bước đầu đã được thử nghiệm tại các lưu vực sông lớn như sông Hồng, sông Đà, sông Mã, góp phần hỗ trợ đơn vị chức năng đưa ra quyết định trong các tình huống điều hành thủy lợi. phòng chống thiên tai khẩn cấp...

TIẾN ĐẠT