Chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH bắt buộc

Do vậy, nhiều trường hợp khi tuổi già đến, những người từng là chủ lại không có tích lũy, không khoản lương hưu tối thiểu để đảm bảo cuộc sống.

Kể từ ngày 1/7 tới đây, theo Luật BHXH sửa đổi 2024, các hộ kinh doanh có đăng ký sẽ chính thức trở thành đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Đây là bước đi quan trọng giúp mở rộng lưới an sinh xã hội, mở ra một tương lai ổn định và bền vững hơn cho những người kinh doanh tự do.

Nhân viên BHXH tư vấn chính sách BHXH, BHYT cho các tiểu thương

Là chủ một nhà hàng trên phố Nhân Hòa, Thanh Xuân, Hà Nội, anh Trần Văn Kiên cho biết, buôn bán quanh năm từ sáng tới tối, rất hiếm khi gia đình anh nghỉ bán hàng, bởi ngày nào nghỉ thì không có thu nhập.

Khi nghe thông tin về việc các hộ kinh doanh nhỏ lẻ sẽ tham gia đóng BHXH bắt buộc, anh Kiên tỏ ý đồng tình: “Làm quán ăn cũng không ai trông chờ có lương hưu nhưng có còn hơn không, ít nhất là không ai biết trước ngày mai như nào nên nếu ta có một bảo hiểm, một lựa chọn dự phòng thì tốt hơn là không có gì”.

Hiện cả nước có hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, trong đó, có rất ít chủ hộ kinh doanh cá thể đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Qua kết quả khảo sát tại một số địa phương cũng cho thấy, nhiều người quản lý doanh nghiệp, quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương có nguyện vọng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

“Gần đây qua tìm hiểu, tôi thấy đóng BHXH thứ nhất là về già mình sẽ có lương hưu, thứ hai cũng là một khoản đảm bảo cho mình nên việc đóng là cần thiết. Nên hiểu đúng nghĩa về BHXH, không coi đây là khoản phải đóng mà hãy coi đó là một khoản trích ra để dành. Nói chung, đây cũng là khoản để dành của mình mà”, một chủ hộ nói.

Nhân viên BHXH Việt Nam tư vấn về chính sách BHXH, BHYT tới người dân

Theo quy định tại Luật BHXH năm 2014 (còn hiệu lực đến ngày 30/6/2025), chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Nếu có nhu cầu, chủ hộ kinh doanh cần tham gia BHXH tự nguyện.

Tuy nhiên, Luật BHXH năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025) mở rộng diện tham gia BHXH bắt buộc với nhiều nhóm đối tượng, trong đó có chủ hộ kinh doanh cá thể. Theo đó, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Tỉ lệ đóng BHXH bắt buộc là 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Về căn cứ đóng, chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Do đó, mức đóng của chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH hàng tháng là 25% tiền lương.

Chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu. Hiện nay, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng. Do đó mức đóng BHXH thấp nhất của chủ hộ kinh doanh là 25% x 2.340.000 = 585.000 đồng/tháng.

Người dân khi tham gia BHXH sẽ được hưởng nhiều quyền lợi

Ông Nguyễn Công Định, Phó giám đốc BHXH Khu vực 1 cho biết, tính đến hết tháng 5/2025, đã có hơn 1 nghìn chủ hộ kinh doanh cá thể đóng cho gần 6 nghìn lao động tham gia BHXH bắt buộc. Điều đó cho thấy nhận thức đúng đắn của các hộ kinh doanh về chính sách BHXH.

Việc đóng BHXH bắt buộc sẽ mang lại nhiều quyền lợi như lương hưu, chế độ thai sản, tử tuất. Dù phải trích một phần thu nhập mỗi tháng nhưng đổi lại là sự yên tâm lâu dài.

“Trong tháng 7 tới, chúng tôi sẽ tập trung phát triển ngay trên 1 nghìn chủ hộ kinh doanh cá thể hiện chưa thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp với chi cục thuế khu vực 1 tập trung rà soát danh sách tiềm năng các hộ cá thể có doanh thu trên 1 tỷ/năm, xác định danh sách tiềm năng, tập trung tuyên truyền vận động nhóm tiềm năng này. Đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền các điểm mới cũng như chế độ chính sách của BHXH, BHYT khi người tham gia được thụ hưởng để làm sao lan tỏa được chính sách đến sâu rộng người dân và các doanh nghiệp”, ông Nguyễn Công Định nói.

Trên thực tế, nhiều hộ kinh doanh cá thể còn nhiều băn khoăn về quy định đóng BHXH bắt buộc. Những hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thu nhập thấp, không ổn định đều mong muốn Nhà nước có hỗ trợ một phần, đồng thời, có cách tuyên truyền, giải thích rõ hơn về chính sách để họ yên tâm khi tham gia.

Về vấn này, ông Nguyễn Hồng Cường, Phó trưởng Ban Quản lý thu và phát triển người tham gia, BHXH Việt Nam, Bộ Tài chính cho khẳng định, chính sách BHXH luôn hướng đến việc bảo đảm quyền lợi lâu dài cho người lao động: “Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và có đăng ký thuế theo phương pháp kê khai sẽ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Khi Nghị định của Chính phủ có hiệu lực thi hành thì BHXH Việt Nam sẽ chỉ đạo BHXH các địa phương tăng cường các giải pháp tuyên truyền, vận động, giải thích, tư vấn nhằm giới thiệu các chính sách mới của Luật BHXH cho các chủ hộ kinh doanh nắm được để họ chấp hành tham gia theo đúng quy định của Luật BHXH”.

Việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH là chủ trương đúng đắn, góp phần nâng cao phúc lợi xã hội và giảm gánh nặng ngân sách trong tương lai. Tuy nhiên, để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, Nhà nước cần có các cơ chế hỗ trợ cụ thể, đặc biệt với nhóm có thu nhập thấp và thiếu ổn định như hộ kinh doanh cá thể để họ yên tâm tham gia mạng lưới an sinh.

Kim Thanh/VOV1