Chủ tịch chứng khoán DNSE: Giao dịch T+0 khơi mào cuộc đua công nghệ và quản trị

Bộ Tài chính đã ban hành kế hoạch triển khai quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Một trong những nội dung đáng chú ý là việc nghiên cứu cơ chế giao dịch trong ngày T+0 với lộ trình dự kiến được hoàn thiện trong giai đoạn 2026–2028.

Trong chia sẻ mới đây, ông Nguyễn Hoàng Giang, Chủ tịch công ty chứng khoán DNSE cho rằng giao dịch T+0 sẽ tạo ra bước chuyển lớn khi thị trường rời bỏ cơ chế thanh toán T+2 để tiến tới mua bán ngay trong ngày.

Theo ông Giang, T+0 có thể triển khai ngay trong năm tới giúp tăng mạnh sự linh hoạt cho nhà đầu tư nhưng đòi hỏi hệ thống giao dịch phải sẵn sàng ở mức cao. Do đó, đây không chỉ là cải tiến kỹ thuật mà còn là động lực thúc đẩy thanh khoản với điều kiện rủi ro được kiểm soát tốt bằng công nghệ.

Cơ chế vận hành và sức mạnh của vòng quay vốn

Trọng tâm của sự thay đổi nằm ở việc xóa bỏ độ trễ trong thanh toán. Thay vì phải chờ đến chiều ngày T+2 để cổ phiếu về tài khoản như hiện nay, cơ chế mới cho phép nhà đầu tư thực hiện các vị thế mua và bán ngay trong cùng một ngày giao dịch.

Theo người đứng đầu DNSE, trong giai đoạn đầu áp dụng, thị trường cơ sở nhiều khả năng sẽ cho phép hình thức mua trước và chờ bán sau thay vì triển khai ngay cơ chế giao dịch hai chiều long-short tương tự thị trường phái sinh.

Chủ tịch DNSE kỳ vọng về giao dịch T+0 sẽ mang tới những bước "nhảy vọt" cho thị trường. Ảnh: DNSE

Sự thay đổi này được kỳ vọng tạo ra tác động mang tính cấp số nhân lên hiệu quả sử dụng vốn. Trong cơ chế hiện hành, dòng vốn của nhà đầu tư bị giam trong chu kỳ thanh toán. Khi được cởi trói bằng giao dịch T+0, với cùng một lượng vốn tự có 100 triệu đồng, nhà đầu tư có thể mua bán quay vòng liên tục từ 8-10 lần trong một ngày. Điều này đồng nghĩa với việc giá trị giao dịch thực tế có thể đạt tới hàng tỷ, thậm chí từ 10-20 tỷ đồng trong mỗi phiên.

Việc gia tăng vòng quay vốn không chỉ mang lại lợi ích cho nhà đầu tư cá nhân mà còn làm thay đổi đáng kể cách vận hành của các tổ chức tài chính. Các công ty chứng khoán có thể thiết kế những gói cho vay ký quỹ linh hoạt hơn, với tỷ lệ cho vay cao hơn so với hiện tại.

Ông Giang dẫn chứng từ thị trường phái sinh, nơi đang vận hành ổn định với tỷ lệ ký quỹ chỉ khoảng 18%, để cho thấy tiềm năng phát triển các sản phẩm tài chính có đòn bẩy cao khi giao dịch T+0 được triển khai trên thị trường cơ sở.

Đồng thời, ông Giang cũng nhấn mạnh: “Nếu có giao dịch bán trở về T+0 thì chúng ta sẽ có những sản phẩm tài chính với tỷ lệ đòn bẩy cao hơn. Đó cũng chính là cơ hội lớn cho các nhà đầu tư”.

Tiềm năng của T+0 được thể hiện rõ khi đặt trong mối tương quan giữa hai thị trường hiện tại. Thị trường cơ sở với khoảng 11,3 triệu tài khoản đang duy trì thanh khoản trung bình 30.000–40.000 tỷ đồng mỗi ngày.

Trong khi đó, thị trường phái sinh dù có quy mô nhỏ hơn về số lượng nhà đầu tư nhưng lại đạt giá trị giao dịch trung bình lên tới 62.000 tỷ đồng mỗi phiên, cao gấp đôi thị trường cơ sở. Nhìn ra khu vực, các thị trường như Nhật Bản và Hàn Quốc sau khi chuyển từ cơ chế T+2 sang giao dịch trong ngày đều ghi nhận mức tăng trưởng thanh khoản từ 2 đến 4 lần.

Dựa trên dữ liệu này, lãnh đạo DNSE dự báo rằng nếu Việt Nam áp dụng T+0 kết hợp với bán khống có điều kiện, những phiên giao dịch đạt giá trị 60.000–100.000 tỷ đồng sẽ dần trở thành “trạng thái bình thường mới” của thị trường.

Thách thức về hạ tầng và quản trị rủi ro

Cơ hội lớn luôn song hành với áp lực rất lớn lên hạ tầng công nghệ. Trong môi trường giao dịch tần suất cao, bất kỳ sự gián đoạn hay độ trễ nào trong xử lý lệnh đều có thể gây ra thiệt hại đáng kể.

Các nhà đầu tư, đặc biệt là những trader chuyên nghiệp, có xu hướng liên tục đóng và mở vị thế để tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn. Khi đó, tốc độ xử lý lệnh trở thành lợi thế cạnh tranh mang tính sống còn đối với các công ty chứng khoán.

Để đáp ứng yêu cầu này, DNSE cũng như các công ty chứng khoán cần xác định ba trụ cột công nghệ cốt lõi gồm tốc độ, tính liền mạch và sự đồng bộ (Speed – Seamless – Synchronized).

Ông Giang dẫn chứng hệ thống của DNSE hiện đã tối ưu hóa độ trễ xử lý lệnh xuống mức trung bình chỉ 3,9 mili giây. Con số này không chỉ mang ý nghĩa về mặt kỹ thuật, mà còn tạo ra giá trị kinh tế trực tiếp cho nhà đầu tư khi giúp lệnh có khả năng khớp ở mức giá tốt hơn.

“Trong cuộc chơi công nghệ thì độ trễ càng thấp, nhà giao dịch càng thích”, Chủ tịch DNSE chia sẻ về xu thế mà công ty hướng tới.

Bên cạnh yêu cầu về tốc độ, sự linh hoạt của giao dịch T+0 cũng đặt ra bài toán lớn về kiểm soát rủi ro hành vi. Việc giao dịch trở nên quá dễ dàng có thể khiến nhà đầu tư rơi vào trạng thái giao dịch quá mức, từ đó dẫn đến thua lỗ nhanh chóng.

Vì vậy, hệ thống công nghệ trong tương lai không chỉ cần nhanh mà còn phải thông minh, đóng vai trò như một trợ lý tự động hỗ trợ kiểm soát rủi ro.

Như định hướng của DNSE, công ty đang xây dựng một hệ sinh thái mở thông qua Open API nhằm hỗ trợ xu hướng giao dịch bằng robot và thuật toán. Trên thế giới, khoảng 70% lệnh giao dịch hiện nay được thực hiện hoàn toàn tự động bởi máy móc.

Tại Việt Nam, xu hướng này đang tăng trưởng rất nhanh khi số lượng lệnh giao dịch qua API (Giao diện lập trình ứng dụng trong giao dịch chứng khoán) tại DNSE đã chiếm gần một nửa tổng số lệnh trên thị trường phái sinh.

Việc kết nối máy móc giúp loại bỏ yếu tố cảm xúc, đồng thời tận dụng tối đa thời gian giao dịch, bao gồm cả khả năng giao dịch xuyên trưa để phục vụ nhà đầu tư tại các múi giờ khác như châu Âu.

Song song với hạ tầng kết nối, các công cụ hỗ trợ ra quyết định dựa trên trí tuệ nhân tạo cũng được DNSE chú trọng phát triển. Công nghệ “Lệnh AI” ứng dụng mô hình học tăng cường giúp các nhà quản lý quỹ chia nhỏ các lệnh giao dịch khối lượng lớn, từ đó giảm tác động lên giá thị trường và tối ưu hóa mức giá khớp lệnh bình quân.

Vị chủ tịch DNSE tin rằng khi giao dịch T+0 chính thức được triển khai, tỷ lệ này sẽ còn tăng mạnh, đặt ra yêu cầu rất cao về một nền tảng ổn định và có tốc độ xử lý nhanh nhất. Đồng thời, ông cho rằng phương pháp giao dịch trên thị trường phái sinh hiện nay sẽ sớm trở thành tương lai của thị trường cơ sở.

Nam Hải