Chủ tịch Quốc hội: Không thể tuyển viên chức vào là ở trong bộ máy suốt đời

Theo chương trình, sáng nay (29-9), phiên họp thứ 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục làm việc và sẽ bế mạc vào cuối giờ trưa.

Tại phiên làm việc sáng nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi).

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long trình bày tờ trình về dự thảo Luật Viên chức sửa đổi. Ảnh: QH

Tạo liên thông về nguồn lực giữa công - tư

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết dự thảo Luật Viên chức sửa đổi lần này bổ sung nhiều cơ chế mới nhằm hoàn thiện công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ.

Đồng thời tạo sự liên thông trong sử dụng nguồn nhân lực giữa khu vực công và khu vực tư gắn với thu hút, trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao; đẩy mạnh cơ chế phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, giữa cơ quan quản lý đơn vị sự nghiệp công lập và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp.

Dự thảo Luật sửa đổi gồm 6 chương, 43 điều (giảm 19 điều so với Luật hiện hành), trong đó đề xuất đổi mới công tác tuyển dụng viên chức theo hướng quy định rõ việc tuyển dụng được thực hiện theo hai hình thức là thi tuyển và xét tuyển. Bổ sung quy định về tiếp nhận đối với người có kinh nghiệm công tác ở cả khu vực công và khu vực tư vào làm viên chức.

Ngoài ra, Luật cũng đề xuất mở rộng quyền của viên chức cho phép ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp, tham gia góp vốn, điều hành các doanh nghiệp nếu pháp luật về phòng chống tham nhũng không cấm hoặc pháp luật chuyên ngành không có quy định khác, đồng bộ với các luật chuyên ngành về khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo.

Dự thảo luật xác định vị trí việc làm tại đơn vị sự nghiệp công lập gồm ba nhóm là vị trí việc làm quản lý, vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ và vị trí việc làm hỗ trợ.

Đáng chú ý, dự thảo Luật đã quy định nguyên tắc, thẩm quyền đánh giá bảo đảm thường xuyên, liên tục, đa chiều dựa trên kết quả, sản phẩm công việc, chất lượng dịch vụ công và sự hài lòng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp để đánh giá viên chức. Đồng thời, ứng dụng công nghệ số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức bảo đảm công khai, minh bạch trong đánh giá, quản lý và phát triển đội ngũ viên chức; xây dựng cơ chế sàng lọc viên chức khi xác định không đáp ứng được yêu cầu…

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang. Ảnh: QH

Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang, cho hay cơ quan này cơ bản tán thành với việc chuyển đổi phương thức quản lý viên chức theo vị trí việc làm như quy định tại dự thảo Luật. Việc này nhằm phù hợp với xu thế cải cách khu vực công hiện nay, góp phần tạo cơ sở pháp lý để thực hiện trả lương theo vị trí việc làm...

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cơ bản tán thành với quy định về hợp đồng lao động và hợp đồng dịch vụ để thực hiện một số nhiệm vụ của viên chức; bảo đảm đồng bộ, thống nhất với quy định về hợp đồng thực hiện nhiệm vụ của công chức theo Luật Cán bộ, công chức. Quy định này sẽ tạo sự liên thông trong sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao giữa khu vực công và khu vực tư, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công đáp ứng yêu cầu của xã hội.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị quy định cơ quan, người có thẩm quyền tuyển dụng viên chức có thẩm quyền ký kết hợp đồng lao động và hợp đồng dịch vụ.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: QH

Có cơ chế ràng buộc, tránh lạm dụng

Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề xuất có rà soát định kỳ với các tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập. Theo ông Huy, với những đơn vị hoạt động kém hiệu quả, không đáp ứng yêu cầu hoặc trùng lặp chức năng thì phải sáp nhập, chuyển đổi hoặc thậm chí phải giải thể.

Từ đó, ông Lê Quang Huy ủng hộ việc ghi cả loại hợp đồng xác định thời hạn như trong dự thảo luật. “Đây là cơ sở để sàng lọc viên chức sau một khoảng thời gian thực hiện chức năng, nhiệm vụ” – ông Huy nêu.

Liên quan đến chính sách phát triển đơn vị sự nghiệp công lập, ông Lê Quang Huy cũng bày tỏ thống nhất với việc xây dựng chiến lược và ban hành các chính sách vượt trội để phát triển nguồn nhân lực cho đơn vị sự nghiệp công lập, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng nhân tài chất lượng cao. Tuy nhiên, ông cho rằng trong dự thảo luật cần quy định rõ về các chính sách này, đồng thời có quy định khác biệt về tuyển dụng, đãi ngộ.

“Khi có các chế định ủng hộ, tạo điều kiện, ưu đãi thì cũng nên có cơ chế để ràng buộc trách nhiệm, tránh tình trạng có thể lạm dụng” - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề xuất.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: QH

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi thì cho rằng cần đồng bộ Luật Viên chức với các luật khác và mở rộng quyền của viên chức. Tuy nhiên, ông Mãi cũng đề nghị rà soát lại quy định về những điều viên chức không được làm và những điều khoản về hợp đồng. “Anh được quyền ký hợp đồng làm ngoài công việc viên chức chính thức, tuy nhiên không được lợi dụng việc này làm ảnh hưởng đến công việc” – ông Phan Văn Mãi nhấn mạnh

Cũng theo ông Mãi, vấn đề hợp đồng với viên chức rất quan trọng, bởi hiện nay “chúng ta đang tư duy viên chức như công chức là suốt đời, còn như dự thảo luật là ký có thời hạn, có vào có ra”.

“Dần dần chúng ta phải chuyển nhận thức từ biên chế viên chức suốt đời sang tuyển dụng viên chức theo vị trí việc làm, nhu cầu công việc, theo thời hạn. Khi đó, hợp đồng viên chức rất quan trọng” – ông Phan Văn Mãi nói thêm.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: QH

Xây dựng cho được vị trí việc làm của viên chức

Phát biểu sau đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhìn nhận dự án Luật Viên chức sửa đổi đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa quản lý nguồn nhân lực công vụ tại Việt Nam, trong đó hướng tới mô hình lấy viên chức làm trung tâm, xóa bỏ tư duy biên chế suốt đời và mở ra không gian sáng tạo cho các đơn vị sự nghiệp công lập.

Đánh giá cao dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Luật khi ban hành cần đảm bảo tăng cường tính minh bạch và chống lạm dụng trong tuyển dụng, tránh tình trạng “tuyển nhiều nhưng không đủ tiêu chuẩn”.

“Cán bộ là cái gốc của công việc. Chọn cán bộ phải đủ đức, đủ tài, đủ tâm, đủ sức, phải có sức khỏe, có nhiệt huyết với công việc. Cần có đánh giá viên chức định kỳ để xem xét có hoàn thành hay không hoàn thành, chứ không thể tuyển vào là ở trong bộ máy suốt đời” – ông Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh và cho rằng mở rộng quyền của viên chức nhưng phải cân bằng với trách nhiệm bảo vệ quyền và lợi ích chung.

Từ đó, theo Chủ tịch Quốc hội, việc xây dựng đội ngũ viên chức phải chuyên nghiệp; tạo cơ chế linh hoạt trong tuyển dụng; đảm bảo quyền lợi chính đáng của viên chức; thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý viên chức, xây dựng nền hành chính công minh, hiện đại, minh bạch. Ông dẫn chứng mô hình của Malaysia, Singapore hay Trung Quốc và yêu cầu Việt Nam cần học hỏi để làm sao cho tốt.

Đáng chú ý, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu phải xây dựng và xác định cho được vấn đề quản lý viên chức theo vị trí việc làm. Song song đó là đổi mới phương thức tuyển dụng viên chức; phân loại đơn vị sự nghiệp công lập phải rõ; tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu ở đơn vị sự nghiệp công lập; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin như tôi nói ở trên; đảm bảo quyền lợi và chế độ đãi ngộ viên chức.

“Phải làm sao để Luật Viên chức này đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với các luật liên quan như Luật Cán bộ, công chức; Luật Lao động; Luật Bảo hiểm xã hội; Luật Giáo dục; Luật Y tế và Luật Nhà giáo… để không chồng chéo, mâu thuẫn khi thi hành” - Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu và khẳng định việc sửa Luật Viên chức lần này với mục đích cuối cùng là phải nâng cao chất lượng viên chức của đất nước trong giai đoạn phát triển mới.

ĐỨC MINH

NGUYỄN THẢO