Chưa hưởng lợi từ thuế VAT, Phân bón dầu khí Cà Mau đã lãi lớn

Thuế giá trị gia tăng (VAT) 5% sẽ chính thức áp dụng đối với mặt hàng phân bón từ ngày 1/7/2025. Chính sách được kỳ vọng sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước bằng cách cho phép khấu trừ thuế đầu vào – một lợi thế mà trước đây chỉ các doanh nghiệp xuất khẩu mới được hưởng. Tuy nhiên, theo lãnh đạo ngành, tác động thực tế đến lợi nhuận vẫn cần được đánh giá thận trọng.

Tại đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 tổ chức mới đây, ông Văn Tiến Thanh – Tổng giám đốc Công ty CP Phân bón dầu khí Cà Mau (PVCFC) – cho rằng việc được khấu trừ thuế đầu vào chưa chắc mang lại lợi nhuận rõ rệt nếu giá đầu ra chịu áp lực từ thị trường quốc tế.

Ông Thanh phân tích, bình quân VAT đầu vào khoảng 7,5%, chiếm tới 85% giá thành sản xuất. Trong khi đó, giá bán đầu ra bao gồm cả chi phí quản lý, bán hàng và lợi nhuận định mức. Khi áp thuế 5% trên giá bán, con số này có thể lớn hơn phần đầu vào được khấu trừ. Giá bán lại phụ thuộc vào biến động thị trường thế giới, nên đôi khi doanh nghiệp phải điều chỉnh lợi nhuận, thậm chí chấp nhận hòa vốn hoặc giảm lợi để giữ thị phần.

Trước khi Luật Thuế VAT sửa đổi được thông qua, phân bón thuộc nhóm không chịu thuế. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp không được hoàn thuế VAT cho các khoản chi phí đầu vào – phần thuế đó buộc phải tính vào giá thành sản phẩm. Trong khi đó, các doanh nghiệp nước ngoài được hoàn thuế khi xuất khẩu, khiến phân bón nhập khẩu có lợi thế hơn về giá. Bất cập này đã được các doanh nghiệp trong ngành phản ánh lên Quốc hội, dẫn đến việc điều chỉnh chính sách.

Theo ước tính của Công ty CP Chứng khoán Dầu khí, PVCFC là một trong những doanh nghiệp hưởng lợi lớn từ chính sách mới. Doanh nghiệp này có chi phí đầu vào hàng năm vào khoảng 8.500 - 10.000 tỷ đồng. Nếu thuế VAT 5% được áp dụng đầy đủ, PVCFC có thể được hoàn từ 425 đến 500 tỷ đồng thuế VAT đầu vào mỗi năm - tương đương khoảng 38,7% lợi nhuận sau thuế năm 2023.

PVCFC ước lãi hơn 1,2 nghìn tỷ đồng 6 tháng đầu năm

PVCFC đặt mục tiêu doanh thu năm 2025 đạt gần 14.000 tỷ đồng, tăng 4% so với năm trước. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế được kỳ vọng chỉ ở mức 774 tỷ đồng, giảm gần 50% so với thực hiện năm 2024 – cho thấy sự thận trọng trong kế hoạch điều hành giữa bối cảnh biến động thị trường phân bón.

Về sản lượng, PVCFC đặt mục tiêu sản xuất 910.000 tấn urê quy đổi và 340.000 tấn NPK (trong đó có 220.000 tấn tự sản xuất). Mục tiêu tiêu thụ tương ứng là 759.000 tấn urê và 340.000 tấn NPK.

Theo ông Thanh, việc xây dựng kế hoạch ở mức thấp không phản ánh sự suy giảm năng lực mà nhằm đảm bảo sự ổn định trong phân bổ quỹ lương và nguồn lực nội bộ. “Chúng tôi không muốn đặt kế hoạch quá thấp, nhưng nếu thực tế xấu mà không đạt được thì sao? Quỹ lương vẫn phải đảm bảo cho người lao động,” ông nói. “Thông lệ là cuối năm, nếu kết quả tốt hơn, chúng tôi sẽ xin điều chỉnh tăng kế hoạch chứ không điều chỉnh giảm.”

Dù kế hoạch kinh doanh được xem là thận trọng, kết quả quý I/2025 cho thấy sự khởi đầu khả quan: doanh thu thuần đạt 3.400 tỷ đồng, tăng 24% so với cùng kỳ; lợi nhuận sau thuế đạt 411 tỷ đồng, tăng 19%. Như vậy, PVCFC đã hoàn thành khoảng 24% kế hoạch doanh thu và gần 54% mục tiêu lợi nhuận cả năm chỉ sau ba tháng đầu.

Đáng chú ý, ông Thanh tiết lộ tại đại hội cổ đông rằng lợi nhuận trước thuế đến hết quý II ước đạt hơn 1.047 tỷ đồng, tức đã vượt 21% kế hoạch lợi nhuận cả năm 2025. Điều này cho thấy biên độ giữa kế hoạch và thực tế có thể còn lớn hơn dự báo.

Về chính sách cổ tức, PVCFC đề xuất tỷ lệ chia cổ tức năm 2024 là 20%, và năm 2025 là 10%. Khi được hỏi vì sao không nâng tỷ lệ chia, ông Thanh nhấn mạnh rằng tốc độ tăng trưởng ngành phân bón bình quân chỉ khoảng 10–20% mỗi năm, với biên lợi nhuận ròng từ 8–10%. Do đó, việc giữ lại phần lợi nhuận là cần thiết để đảm bảo năng lực tài chính dài hạn.

"Từ 2022 đến 2024, doanh nghiệp đã duy trì cổ tức 20%, cho thấy hiệu quả quản trị. Nhưng nếu cứ làm bao nhiêu chia hết bấy nhiêu, thì khó tạo ra lợi thế cho các giai đoạn sau,” ông Thanh nói. “Doanh nghiệp cần có vốn lưu động tốt để linh hoạt xử lý tình huống đảm bảo sức chống chịu khi thị trường biến động.”

Hưởng lợi từ nhu cầu phân bón hồi phục

Năm 2025, PVCFC đưa ra dự báo tương đối tích cực. Cụ thể, với phân bón urê, doanh nghiệp dự báo sản xuất năm 2025 ước đạt 190 triệu tấn trên toàn cầu, do sản lượng tăng từ Trung Quốc, Trung Đông, Nga, Bắc Phi. Đặc biệt, nhu cầu tiêu thụ dự kiến cũng tăng 2%-3% nhờ sự hồi phục trong ngành nông nghiệp ở các nước đang phát triển, trong bối cảnh giá nông sản chính có dấu hiệu khởi sắc hơn, giúp nông dân cải thiện khả năng chi trả phân bón và vật tư đầu vào tốt hơn.

Tương tự, thị trường kali toàn cầu được dự báo tiếp tục đà tăng, với nhu cầu và giá cả có xu hướng tăng. Tuy nhiên, thị trường này đối mặt nhiều thách thức liên quan đến chuỗi cung ứng.

Lãnh đạo PVCFC ước nhu cầu kali năm nay khoảng 68-71 triệu tấn. Nguồn cung phân kali toàn cầu chủ yếu đến từ các nhà sản xuất lớn như Canada, Nga và Belarus. Dù vậy, các biện pháp trừng phạt và căng thẳng địa chính trị có thể ảnh hưởng đến khả năng cung ứng, dẫn đến sự thiếu hụt nguồn cung và tăng giá trong một số giai đoạn nhất định.

Riêng với thị trường DAP, dự kiến cũng đạt 52 triệu tấn về sản lượng trong bối cảnh có nguồn cung phục hồi từ Trung Quốc, còn sản lượng tiêu thụ dự kiến ổn định quanh 48-50 triệu tấn.

Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt và căng thẳng địa chính trị có thể ảnh hưởng đến khả năng cung ứng từ các nước như Nga, Belarus, dẫn đến sự thiếu hụt nguồn cung ở một số thời điểm. Ngoài ra, chính sách hạn chế xuất khẩu DAP của Trung Quốc cũng ảnh hưởng đến nguồn cung ứng trên thị trường.

Đối với thị trường NPK, PVCFC dự báo giá có chiều hướng tăng cao vì chi phí nguyên liệu đầu vào. Thực tế, việc sản xuất NPK phụ thuộc nhiều vào giá các nguyên liệu đầu vào như urea, DAP và kali.

Với thị trường trong nước, PVCFC dự báo thị trường phân bón tiếp tục tăng trưởng trong năm 2025, nhờ vào các yếu tố như nhu cầu nông nghiệp trong nước và quốc tế, chính sách hỗ trợ từ Chính phủ và các chính sách thúc đẩy ngành nông nghiệp, khuyến khích chuyển đổi cây trồng và áp dụng phương pháp canh tác bền vững.

Nhu cầu tiêu thụ phân bón tại Việt Nam ước tính vẫn ở mức 10,5-11 triệu tấn/năm.

Tiếp tục tăng công suất nhà máy

Để hoàn thành kế hoạch đặt ra trong năm 2025, PVCFC đặt ra các nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025. Đầu tiên là đảm bảo vận hành Nhà máy Đạm Cà Mau hiệu quả, an toàn, ổn định, tối ưu công suất hoạt động của nhà máy. Đồng thời, kiểm soát chi phí, tiết kiệm năng lượng với tỷ lệ tiêu hao năng lượng, đến năm 2025 tiết giảm được 5% so với định mức năm 2022.

Theo ông Thanh, với nhiệm vụ tăng trưởng thường niên hai con số do Tập đoàn Công nghiệp - năng lượng quốc gia Việt Nam đưa ra, PVCFC dự kiến sẽ tiếp tục tăng công suất nhà máy, đạt trên 120% công suất thiết kế so với mức 115% hiện nay.

"Đây là điểm sáng của PVCFC. Khi mới tiếp nhận, Nhà máy Đạm Cà Mau chỉ vận hành với 100% công suất thiết kế, nâng được lên 102-103%, nhưng sau đó xuất hiện điểm nghẽn công nghệ. Kỹ sư của Đạm Cà Mau đã xử lý được điểm nghẽn, rồi nâng lên 105-106%. Sau đó lại cải tiến thiết bị, nâng lên 110 -111%. Năm 2022-2023, chúng tôi cải tiến rất sâu, và đã nâng lên 115% công suất thiết kế”, ông Thanh nói.

Đặc biệt, từ 2013, PVCFC không chỉ nâng công suất, mà còn tiết giảm năng lượng 8%. Mỗi năm, PVCFC tiêu thụ khoảng 200 triệu USD khí, và 8% tiết kiệm được mỗi năm là con số không nhỏ. Từ 2022 tới nay, kỹ sư có những đề xuất cải hoán, có thể giúp tiết kiệm thêm 5% năng lượng.

An Nhiên