Chung cư từ chối nhận xe điện: Khi hạ tầng 'hụt hơi' trước xu thế xanh

Việc chung cư HH Linh Đàm tại Hà Nội mới đây ra thông báo tạm ngừng tiếp nhận xe điện trong tầng hầm đã ngay lập tức thổi bùng làn sóng tranh luận.

Chung cư HH Linh Đàm (phường Hoàng Liệt, Hà Nội).

Sự việc vượt ra ngoài phạm vi một nội quy tòa nhà và phơi bày những khoảng trống về pháp lý trong nỗ lực giảm phát thải nói chung và xanh hóa giao thông nói riêng.

Có thể nhận thấy, quyết định “nói không” với xe điện của Ban quản trị xuất phát từ tâm lý phòng vệ. Những vụ hỏa hoạn nghiêm trọng gần đây đã tạo áp lực lớn, đặc biệt khi nhiều tòa nhà vẫn chưa hoàn thiện nghiệm thu phòng cháy chữa cháy (PCCC) hoặc chưa bố trí khu vực sạc chuyên biệt đạt chuẩn an toàn. Trong bối cảnh đó, việc tạm dừng được xem như giải pháp nhanh nhất để giảm thiểu rủi ro trước mắt.

Tuy nhiên, nhìn rộng hơn, cách làm “không quản được thì tạm dừng” lại đi ngược với xu thế phát triển tất yếu. Xe điện là hướng đi không thể đảo ngược của chuyển đổi xanh. Hà Nội cũng đã đặt ra lộ trình hạn chế phương tiện gây ô nhiễm, trong đó đáng chú ý là kế hoạch hạn chế xe máy xăng tại các phường thuộc Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026.

Chính sự chênh lệch này đã tạo ra nghịch lý trớ trêu: Chính quyền thúc đẩy người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh, người dân hưởng ứng, nhưng khi đưa xe về chung cư, họ lại bị từ chối với lý do “nguy cơ cháy nổ”.

Người dân mắc kẹt giữa hai phía: xe xăng thì sắp bị hạn chế, xe điện thì không có chỗ gửi. Đây là hệ quả của việc chính sách đi trước, còn hạ tầng và hành lang pháp lý lại ì ạch chạy sau.

Vấn đề không nằm ở việc “tạm dừng hay không tạm dừng”. Điều quan trọng là phải làm sao để quản lý đúng và quản lý được.

Thực ra, câu chuyện xe điện chỉ là phần nổi của một tảng băng lớn hơn mang tên “tầm nhìn quy hoạch”. Những ý kiến băn khoăn của người dân cũng phần nào cho thấy những điểm còn chưa đồng bộ trong công tác quản lý vĩ mô hiện nay như:

– Thiếu quy chuẩn kỹ thuật đồng bộ: Chúng ta khuyến khích phát triển xe điện nhưng lại chưa ban hành quy chuẩn bắt buộc về khu vực sạc trong tầng hầm chung cư. Chủ đầu tư xây nhà theo tiêu chuẩn cũ, xe điện là công nghệ mới, dẫn đến sự xung đột về hạ tầng kỹ thuật.

– Quy hoạch giao thông công cộng chậm trễ: Lộ trình hạn chế xe xăng được đưa ra, nhưng các phương tiện công cộng thay thế như tàu điện hay xe buýt lại chưa đáp ứng đủ nhu cầu, khiến người dân khó rời bỏ phương tiện cá nhân.

– Sự "lệch pha" trong đô thị hóa: Các khu chung cư mọc lên san sát nhưng thiếu quy hoạch không gian cho các tiện ích công cộng mới như trạm sạc an toàn tách biệt khỏi khu ở.

Vấn đề vì thế không nằm ở việc “tạm dừng hay không tạm dừng”. Bài toán đặt ra cho cả chính quyền và các đơn vị quản lý vận hành là: Làm sao để quản lý đúng?

Thay vì đẩy rủi ro về phía người dân bằng các lệnh cấm cực đoan, các cơ quan quản lý nhà nước cần sớm ban hành các quy định pháp lý cụ thể, hướng dẫn kỹ thuật chi tiết về PCCC cho xe điện tại hầm ngầm. Đồng thời, quy hoạch đô thị cần phải đi trước một bước, tích hợp hạ tầng năng lượng xanh vào thiết kế xây dựng ngay từ đầu.

Nếu không giải quyết được bài toán đồng bộ giữa quy hoạch hạ tầng và lộ trình chuyển đổi phương tiện, thì những tranh cãi như tại khu chung cư HH Linh Đàm mới đây sẽ chỉ là khởi đầu cho một chuỗi những xung đột xã hội lớn hơn trong tương lai gần.

Luật sư Hà Huy Phong