'Chúng ta xây con đường cao tốc mà không để ý đến con đường tri thức'
Chúng ta nói sách giáo khoa mới không làm cho học sinh học tập rập khuôn, máy móc, nhưng học sinh đi học vẫn chép bài văn mẫu, thi cử quá nặng nề.
Nguyên Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Doan phát biểu tại hội nghị - (Ảnh: Q.Đạt).
“Từ đông tây kim cổ đến nay, không có một quốc gia nào đi lên mà không xuất phát từ giáo dục. Bây giờ chúng ta xây những con đường cao tốc mà không để ý đến con đường tri thức, trong khi đây mới là con đường nhanh nhất để phát triển bền vững”.
Ý kiến trên được nguyên Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam nêu tại Hội nghị góp ý về triển khai thực hiện chương trình sách giáo khoa phổ thông 2018, do Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội phối hợp tổ chức, sáng 2/8.
Thi cử quá nặng nề
Theo nguyên Phó Chủ tịch nước, đổi mới chương trình, đổi mới sách giáo khoa là đúng đắn, song việc triển khai chưa theo kịp chủ trương và còn lúng túng do chưa đánh giá đúng tình hình.
Bà Doan cũng đề nghị xem lại vai trò của Nhà nước trong xã hội hóa. “Ta thường hiểu đơn giản xã hội hóa là không dùng tiền của Nhà nước để đầu tư, nhưng xã hội hóa không phải chỉ gom tiền của nhà đầu tư để đầu tư vào lĩnh vực nào đó, mà Nhà nước phải có định hướng”, nguyên Phó Chủ tịch nước phát biểu.
Đổi mới, theo Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam là chuyển phương pháp từ truyền kiến thức sang phương pháp tư duy và năng lực, cần có bước đi và sự chuẩn bị kỹ càng.
Thế nhưng, thực tế “chúng ta nói sách giáo khoa mới không làm cho học sinh học tập rập khuôn, máy móc. Nhưng học sinh đi học vẫn chép bài văn mẫu, thi cử quá nặng nề. Bộ Giáo dục nói chống bệnh thành tích trong thi cử, nhưng ở dưới có chống đâu, vì việc này ảnh hưởng đến bình bầu, thi đua”, nguyên Phó Chủ tịch nước nêu.
“Từ đông tây kim cổ đến nay, không có một quốc gia nào đi lên mà không xuất phát từ giáo dục. Bây giờ chúng ta xây những con đường cao tốc mà không để ý đến con đường tri thức, trong khi đây mới là con đường nhanh nhất để phát triển bền vững”, bà Doan nhận xét và đề nghị Quốc hội có những chuyên đề bàn sâu về giáo dục.
“Mở mắt ra là thi”
PGS.TS Nguyễn Gia Cầu (Phó viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển giáo dục) cũng nêu thực tế “học để thi, mở mắt ra là thi", và điều này ảnh hưởng rất lớn đến quá trình dạy và học.
Còn theo GS. Nguyễn Lân Dũng (Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Khoa học - Giáo dục - Môi trường) thì chương trình giáo dục phổ thông “có gì đó sai sai” so với thông lệ quốc tế, bởi Việt Nam dùng một chương trình chưa qua thực nghiệm để áp dụng đại trà trên cả nước.
Trong khi đó, có một chương trình thực nghiệm của Trường Phổ thông Thực nghiệm đã ứng dụng, nhưng không được áp dụng vì Hội đồng 5 người của Bộ Giáo dục bác bỏ, đó là chương trình của GS. Hồ Ngọc Đại.
“Theo dõi hơn 40 năm, tôi thấy chương trình thực nghiệm đào tạo lên một lớp trẻ tử tế, có kinh nghiệm sống, có lương tâm và trách nhiệm”, ông Dũng nói trên thế giới không có chương trình nào đưa ra áp dụng ngay mà không qua thực nghiệm.
GS Trần Ngọc Đường (Chủ nhiệm Hội đồng Dân chủ, Pháp luật) nhận xét, chủ trương đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông triển khai nhiều năm nhưng còn lúng túng.
Giáo dục và y tế là lĩnh vực thể hiện sự tốt đẹp nhất của chế độ, nhưng vừa qua lại có những thực tế đầy trăn trở như phụ huynh xếp hàng từ 2-3h sáng để giành phiếu cho con vào trường công lập, ở bệnh viện thì người dân nằm la liệt, ông Đường nói.
Vị giáo sư cho rằng, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018 là chuyển từ giáo dục kiến thức sang giáo dục về phẩm chất, năng lực của người học, song việc triển khai chủ trương này còn rất xa vời.
Ông đề nghị Quốc hội tăng ngân sách đầu tư cho giáo dục, đồng thời cho rằng không nên xã hội hóa trong biên soạn sách giáo khoa mà Nhà nước nên đầu tư để có bộ sách giáo khoa chuẩn cho học sinh.
Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Văn hóa, ông Nguyễn Túc thì chỉ ra bất cập khi xã hội hóa "không đến nơi đến chốn", khiến xã hội hóa biến thành thương mại hóa và hậu quả là xảy ra một số vụ án liên quan sách giáo khoa vừa được phanh phui, trong đó có sự móc ngoặc giữa người có chức có quyền với người làm kinh doanh.
Theo báo cáo về việc ban hành chính sách, pháp luật và công tác quản lý Nhà nước về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông giai đoạn 2014-2022 của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, nhiều ý kiến băn khoăn về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quyết định phê duyệt danh mục sách giáo khoa, nhưng thực tế, một số trường "lập lờ" giữa sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo, sách bài tập. Việc này khiến chi phí mua sách đội lên rất nhiều; tình trạng giá sách giáo khoa nhiều thời điểm tăng cao, gây khó khăn, lãng phí tiền của nhân dân
.
