Chuông treo chỉ mành

Chuyển thi thể nạn nhân sau các cuộc không kích của Israel xuống Dải Gaza. Ảnh: IRNA/TTXVN

Phía Israel lấy lý do tiến hành đợt không kích này là do Hamas từ chối thả thêm con tin theo kế hoạch trao đổi đã thỏa thuận trước đó.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ tăng cường sức mạnh quân sự chống lại phong trào Hamas, đồng thời ra lệnh cho quân đội hành động mạnh mẽ nhằm vào các mục tiêu của Hamas ở Gaza và không kích khắp dải đất ven Địa Trung Hải này.

Phía Palestine cho biết các cuộc không kích đã khiến hơn 200 người thiệt mạng, trong đó có nhiều trẻ em. Quân đội Israel tuyên bố họ chuẩn bị tiếp tục các cuộc tấn công nhắm vào các thủ lĩnh phong trào Hamas và cơ sở hạ tầng ở Gaza tới chừng nào còn thấy cần thiết và sẽ mở rộng chiến dịch vượt ra ngoài các cuộc không kích.

Trong khi đó, phong trào Hamas cáo buộc Thủ tướng Israel "lật ngược thỏa thuận ngừng bắn", khiến các tù nhân ở Gaza phải chịu rủi ro mạng sống.

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và phong trào Hamas bị phá vỡ sau rất nhiều nỗ lực của các nhà trung gian hòa giải như Ai Cập, Qatar và Mỹ nhằm đưa thỏa thuận ngừng bắn bước vào giai đoạn 2.

Giữa tháng 1 vừa qua, sau 15 tháng giao tranh tàn khốc, Israel và Hamas đã đồng ý ngừng bắn để giải thoát các con tin bị giam giữ ở Gaza kể từ cuộc tấn công do Hamas dẫn đầu tháng 10/2023 vào miền Nam Israel, để đổi lấy các tù nhân Palestine. Thỏa thuận này không chấm dứt chiến tranh. Thay vào đó, hai bên cam kết thực hiện một kế hoạch phức tạp, nhiều giai đoạn nhằm tạo động lực hướng tới một lệnh ngừng bắn toàn diện.

Giai đoạn đầu của lệnh ngừng bắn đã kết thúc ngày 1/3 sau 6 tuần tương đối yên bình, bao gồm việc Hamas đã trao trả 25 con tin còn sống và 8 thi thể con tin cho Israel, đổi lại Tel Aviv thả khoảng 1.800 tù nhân Palestine. Nhưng các bên đã không tận dụng được cơ hội im tiếng súng này để tạo ra những bước tiến thực chất hơn hướng tới hòa bình toàn diện. Hệ quả là sau ngày 1/3, Israel đã áp đặt lệnh phong tỏa toàn bộ hàng hóa vào Gaza và ngăn chặn viện trợ đến tay cả triệu người Palestine vốn đang vật lộn để phục hồi sau một năm đói kém và tàn phá.

Cho đến nay, Hamas luôn nhấn mạnh các yêu cầu của lực lượng này đối với giai đoạn 2 của thỏa thuận ngừng bắn bao gồm việc Israel phải rút quân hoàn toàn khỏi Gaza, chấm dứt lệnh phong tỏa, tái thiết lãnh thổ và hỗ trợ tài chính. Tuy nhiên, phía Israel cho biết họ chỉ chấp nhận gia hạn giai đoạn đầu tiên của lệnh ngừng bắn cho đến giữa tháng 4 nếu Hamas tiếp tục thả các con tin bị giam giữ ở Gaza, thay vì đi thẳng đến giai đoạn 2 như mong muốn của Hamas.

Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff tuần trước đề xuất giải pháp trung gian, theo đó gia hạn lệnh ngừng bắn giai đoạn 1 thêm vài tuần và yêu cầu Hamas phải thả 5 con tin còn sống đồng thời trao trả thi thể một nửa số con tin đã thiệt mạng. Tuy nhiên, Hamas không mặn mà với đề xuất của Mỹ.

Giới quan sát cho rằng việc mở lại chiến dịch không kích Gaza là chiến thuật vừa tấn công - vừa đàm phán của Israel. Israel được cho là đã thông báo trước với giới chức chính quyền Mỹ về kế hoạch tấn công trở lại Gaza. Nếu Hamas tiến hành các vụ tấn công đáp trả, không loại trừ khả năng Israel có thể huy động lại lực lượng để tiến hành cuộc tấn công trên bộ lớn vào Gaza.

Những động thái trên diễn ra trong bối cảnh quân đội Mỹ cũng vừa tiến hành đợt không kích dữ dội vào các mục tiêu của phong trào Houthi tại thành phố cảng Hodeidah ở Yemen, ngoài ra quân đội Israel cũng tấn công nhiều mục tiêu của quân đội chính phủ lâm thời Syria.

Việc Israel phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn có thể làm gián đoạn hoặc trì hoãn các nỗ lực hòa bình và đàm phán trong tương lai giữa hai bên. Ngoài ra, xung đột giữa Israel và Hamas có thể lan rộng, ảnh hưởng đến an ninh và ổn định của các quốc gia láng giềng trong khu vực Trung Đông. Phong trào Hamas đã kêu gọi các nước Arập và Hồi giáo ủng hộ thúc giục Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc triệu tập khẩn cấp để ban hành một nghị quyết buộc Israel phải chấm dứt hoạt động quân sự.

Vùng đất Gaza vốn đã tan hoang sau 15 tháng bom rơi đạn nổ nay lại càng thêm đổ nát. Dải Gaza càng phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lương thực, nước sạch và dịch vụ y tế do các cuộc tấn công và phong tỏa, gây ra khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng. Những người dân Palestine ở Gaza cũng như các con tin Israel còn nằm trong tay Hamas, sẽ là những người phải trả cái giá đắt nhất cho kịch bản tồi tệ đó.

Những tính toán của từng bên khiến các thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza vốn đã rất khó khăn mới đạt được luôn như "chuông treo chỉ mành". Tình hình hiện tại đang rất căng thẳng và cần sự can thiệp của cộng đồng quốc tế để ngăn chặn xung đột leo thang và bảo vệ dân thường trong khu vực.

Trần Thanh Bình (TTXVN)