Chương trình hạt nhân Iran còn lại gì sau cuộc tấn công phủ đầu của Mỹ và Israel?

Hình ảnh do vệ tinh Maxar cung cấp về cơ sở hạt nhân Fordow ở Iran ngày 20/6 trước (ảnh trái) và sau khi bị Mỹ không kích ngày 22/6. Ảnh: Reuters/TTXVN

Theo tờ The New York Times ngày 26/6, một số tiết lộ và tuyên bố từ các quan chức Mỹ và Liên hợp quốc cùng với hình ảnh vệ tinh chụp sau các cuộc không kích của Mỹ và Israel đã phần nào hé lộ tình hình tại Iran.

Một báo cáo tình báo bị rò rỉ của Mỹ cho rằng các cuộc tấn công chỉ làm chậm chương trình hạt nhân của Iran trong vài tháng. Kết luận này bị ông Trump bác bỏ.

Ngày 25/6, ông John Ratcliffe, Giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ, nói rằng các cuộc không kích đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho chương trình hạt nhân của Iran.

Ngày 26/6, ông Rafael Grossi, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cho rằng các máy ly tâm tại nhà máy làm giàu uranium Fordow nằm sâu trong lòng đất không còn hoạt động, nhưng ông nhấn mạnh rằng nói chương trình hạt nhân của Iran bị “xóa sổ” là quá mức.

Nhà máy Fordow

Iran xây dựng Nhà máy Làm giàu Nhiên liệu Fordow sâu bên trong một ngọn núi, chỉ có thể bị phá hủy bằng các loại bom xuyên phá boong-ke của Mỹ. Theo một quan chức Mỹ, ngày 22/6, sáu máy bay ném bom tàng hình B-2 đã thả 12 quả bom nặng 15 tấn xuống Fordow.

Khu vực Fordow chứa hàng nghìn máy ly tâm tiên tiến nhất của Iran để làm giàu uranium. Năm 2023, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế báo cáo đã phát hiện uranium được làm giàu đến độ tinh khiết 83,7% tại Fordow, gần chạm ngưỡng 90% cần thiết để chế tạo vũ khí.

Hình ảnh vệ tinh chụp ngay sau các đợt không kích của Mỹ cho thấy các dấu hiệu hư hại và các điểm khả nghi là nơi bom xuyên boong-ke đã xâm nhập. Những hình ảnh này cho thấy thay đổi rõ rệt của địa hình và lớp bụi xám gần các vị trí bị tấn công.

Phân tích hình ảnh vệ tinh cho thấy Mỹ đã tấn công chính xác vào hai cấu trúc được các chuyên gia cho là các trục thông gió.

Báo cáo tình báo mật bị rò rỉ của Mỹ kết luận rằng các quả bom đã bịt kín lối vào của hai cơ sở, nhưng không làm sập các công trình ngầm bên trong. Điều này có thể giúp Iran tiếp tục sử dụng địa điểm này sau khi tái xây dựng.

Ông Grossi cho rằng với sức công phá của các quả bom thả xuống Fordow, các máy ly tâm này không còn hoạt động. Ông giải thích thêm rằng hệ thống máy ly tâm quay ở tốc độ cao đòi hỏi độ chính xác cực cao và rất dễ bị phá hủy bởi rung chấn mạnh.

Nhà máy Natanz

Natanz, vốn là trung tâm làm giàu uranium lớn nhất của Iran, đã bị hư hỏng sau nhiều đợt không kích của Israel, cùng với một cuộc tấn công của Mỹ nhắm vào các khu vực làm giàu ngầm của khu tổ hợp này.

IAEA đã xác định có tác động trực tiếp vào các khu vực làm giàu dưới lòng đất tại Natanz, sau khi Israel phóng tên lửa tấn công cơ sở này. IAEA cũng cho biết phần trên mặt đất của nhà máy làm giàu nhiên liệu này đã bị phá hủy.

Không giống Fordo, các cơ sở của Natanz chỉ được chôn sâu vài mét. Hình ảnh vệ tinh chụp ngày 22/6 cho thấy hai hố bom tại vị trí nghi là nơi đặt các cơ sở này.

Nhà máy Isfahan

Một tàu ngầm của Hải quân Mỹ đã phóng hơn hai chục tên lửa hành trình vào địa điểm thứ ba là Isfahan, nơi cũng đã bị quân đội Israel tấn công.

Khu vực này là nơi chứa uranium đã được làm giàu, cùng với các cơ sở chế biến quặng uranium và chuyển hóa uranium từ dạng khí sang dạng rắn.

IAEA báo cáo rằng một trong các đợt tấn công của Israel đã đánh trúng cơ sở xử lý uranium được xây dựng tại Isfahan và các đợt không kích của Mỹ cũng nhắm vào địa điểm này.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio viện dẫn thiệt hại tại Isfahan là bằng chứng cho thấy chương trình hạt nhân của Iran đã bị thu hẹp sau các cuộc tấn công của Israel và Mỹ. Ông nhấn mạnh rằng cơ sở chuyển đổi tại Isfahan đã bị phá hủy.

Các thanh tra quốc tế và chuyên gia hạt nhân đồng tình rằng thiệt hại nghiêm trọng tại cơ sở chuyển đổi này sẽ tạo ra một điểm nghẽn lớn và quá trình tái xây dựng có thể mất nhiều năm.

Tuy nhiên, điều này chỉ đúng nếu Iran không bí mật xây dựng một cơ sở chuyển đổi khác để phòng ngừa trong trường hợp các cơ sở công khai bị phá hủy.

Cơ sở bí mật

Iran thường xây dựng các cơ sở hạt nhân ngầm bí mật.

Tháng này, các quan chức Iran tuyên bố rằng nước này có một địa điểm làm giàu uranium khác ở vị trí an toàn và bất khả xâm phạm. Các chuyên gia cho rằng địa điểm mới có thể nằm gần Natanz, bên dưới ngọn núi Kuh-e Kolang Gaz La, cao gần 1,6 km so với mực nước biển, tức có thể nằm sâu gấp đôi so với Fordo.

Tung tích số uranium đã làm giàu

Các quan chức cấp cao Mỹ thừa nhận họ không biết tung tích của kho uranium gần đạt cấp độ vũ khí của Iran.

Trước các cuộc không kích của Mỹ, có bằng chứng cho thấy Iran đã di dời 400 kg uranium làm giàu đến độ tinh khiết 60% khỏi Isfahan.

Ông Grossi nói rằng nhiên liệu hạt nhân này được nhóm thanh tra của Liên hợp quốc nhìn thấy lần gần nhất khoảng một tuần trước khi Israel bắt đầu tấn công Iran. Số nhiên liệu này được lưu trữ trong các thùng đặc biệt nhỏ đến mức có thể vừa với cốp sau của khoảng 10 chiếc ô tô.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc